پژوهش در حکمرانی الکترونیک

محورهای موضوعی : آینده پژوهی

فاطمه عباسی ¹ , جعفر محمودی ² , مجتبی آقاجان تبار ³

1 - محقق پسادکتری دانشگاه الزهرا، تهران- ایران [e-mail]
2 - عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری مدیریت فناوری اطلاعات ، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1397/03/29 تاریخ پذیرش : 1397/10/24 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: حکمرانی الکترونیک, فاوا, فراترکیب, شهروندان, متن کاوی, بخش خصوصی, دولت,

چکیده مقاله :

در پژوهش پیش رو ما با هدف بررسی روند پژوهش در حکمرانی الکترونیک و با استفاده از روش فراترکیب به انتخاب و بررسی مقالات معتبر موجود در پایگاه‌های مقالات علمی، در حوزه‌ حکمرانی الکترونیک پرداخته‌ایم و با استفاده از روش تحلیل شبکه نقشه دانشی مقالات یافت‌شده در این حوزه را بررسی کردیم. پس از بررسی مقالات به ارائه یافته‌ها در قالب بیش‌ترین گرایشات، روش‌های تحقیقی انجام‌شده، آثار اصلی و اثرگذار، نویسندگان، مجلات و کشورهای اصلی و پیشرو در این حوزه پرداختیم. همچنین فرآیندها، روال ها، تکنیک‌ها و ابزارهای اصلی، ساختار مفاهیم، مدل‌های مفهومی اصلی، نظریه‌های اصلی و چارچوب‌های نظری، پارادایم‌های فکری و فلسفی، نقشه‌ی علم و جمع‌بندی نتایج تحقیقات از دیگر یافته های این پژوهش می باشد. حکمرانی الکترونیک تاکید بر تعاملات دولت، بخش خصوصی و شهروندان با استفاده از پیشران فاوا دارد و از این جهت در بررسی نهایی مقالاتی مورد ارزیابی قرار گرفته اند که از میان سه مفهوم دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک حداقل به دو مفهوم پرداخته باشند. در انتها نیز با توجه به یافته‌های موجود، خلاء های تحقیقاتی این حوزه شناسایی و پیشنهاداتی ارائه می‌گردد. بررسی مقالات غالب بودن پارادایم تفسیرگرایی را نشان می دهد. همچنین عمده تحقیقات این حوزه از نوع کیفی هستند و از منظر ماهیت مسأله و هدف غالبا توصیفی و ارزیابی هستند.

چکیده انگلیسی:

In this research we aimed to investigate electronic governance trends and uses meta-synthesis for selecting and reviewing papers in scientific database in electronic governance dealt. We use science measurement and network analysis to complete our survey. After a review article on findings in most inclined, conducted research techniques, original and influential works, authors, journals and discussed the main countries leading in this area. The process, procedures, techniques and tools, structure, concepts, models of the original concept, the main theories and paradigms, paradigms of thought and philosophy, science map and summing up the results of the findings of this study.. Electronic governance emphasis on interaction between government, private sector and citizens in using information technology drivers. We survey the interaction between electronic government, electronic commerce and electronic democracy. Reviewing article show that interpretive paradigm dominate in this field . The major areas of research are qualitative and objective view of the nature of the problem and are often descriptive and evaluative.

متن کامل:



 

 

بررسی پژوهش در حکمرانی الکترونیک

 

 

 

 

Review of Electronic Governance Research

 

 

چکیده: در پژوهش پیش رو ما با هدف بررسی روند پژوهش در حکمرانی الکترونیک  و با استفاده از روش فراترکیب  به انتخاب و بررسی مقالات معتبر موجود در پایگاه‌های مقالات علمی، در حوزه‌ حکمرانی الکترونیک پرداخته‌ایم و با استفاده از روش تحلیل شبکه نقشه دانشی مقالات یافت‌شده در این حوزه را بررسی کردیم. پس از بررسی مقالات به ارائه یافته‌ها در قالب بیش‌ترین گرایشات، روش‌های تحقیقی انجام‌شده، آثار اصلی و اثرگذار، نویسندگان، مجلات و کشورهای اصلی و پیشرو در این حوزه پرداختیم. همچنین فرآیندها، روال­ها، تکنیک‌ها و ابزارهای اصلی، ساختار مفاهیم، مدل‌های مفهومی اصلی، نظریه‌های اصلی و چارچوب‌های نظری، پارادایم‌های فکری و فلسفی، نقشه‌ی علم و جمع‌بندی نتایج تحقیقات از دیگر یافته های این پژوهش می باشد. حکمرانی الکترونیک تاکید بر تعاملات دولت، بخش خصوصی و شهروندان با استفاده از پیشران فاوا دارد و از این جهت در بررسی نهایی مقالاتی مورد ارزیابی قرار گرفته اند که از میان سه مفهوم دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک حداقل به دو مفهوم پرداخته باشند. در انتها نیز با توجه به یافته‌های موجود، خلاء های تحقیقاتی این حوزه شناسایی و پیشنهاداتی ارائه می‌گردد. بررسی مقالات غالب بودن پارادایم تفسیرگرایی را نشان می دهد. همچنین عمده تحقیقات این حوزه از نوع کیفی هستند و از منظر ماهیت مسأله و هدف غالبا توصیفی و ارزیابی هستند. 

 

واژه های کلیدی: حکمرانی الکترونیک، فاوا، دولت، بخش خصوصی، شهروندان، متن کاوی، فراترکیب

 

مقدمهفناوری اطلاعات و ارتباطات نقش موثری در رسیدن به اهداف حکمرانی نیک دارد. همانطور که بسیاری از صاحبنظران اذعان داشته اند مسیر دستیابی به توسعه پایدار، بهبود رشد اقتصادی، رفاه، آزادی و در مجموع مطلوبات بشری از حکمرانی نیک می گذرد. در سالهای اخیر به نقش حکمرانی الکترونیک برای رسیدن به حکمرانی نیک و اینکه حکمرانی الکترونیک موجب کارایی و اثربخشی بیشتر حکمرانی می شود اشاره گردیده است. حکمرانی الکترونیک به تشریح رابطه میان سه بخش اصلی دولت الکترونیک، کسب و کار الکترونیک و دموکراسی الکترونیک می پردازد. به علت قدمت بیشتر دولت الکترونیکی¹، در بسیاری از متون تخصصی این دو بجای یکدیگر بکار رفته اند. اما با توسعه روزافزون مفهوم حکمرانی الکترونیک محققان به تمایز میان این دو تاکید دارند. دولت الکترونیکی شیوه جدید اداره و حکومت کردن در هزاره سوم و جامعه اطلاعاتی است و محدود به ارائه خدمات و اطلاعات الکترونیک به شهروندان و بخش خصوصی است درحالی که حکمرانی الکترونیک با مقولاتی چون دموکراسی الکترونیک، مشارکت مردم، شفافیت، مبارزه با فساد، قانون مداری ،کابینه الکترونیکی و .. سر و کار دارد (محمودی & اصلانی, 1393). با توجه نقش مهم حکمرانی الکترونیک در تحقق شاخص های حکمرانی نیک پژوهش های این حوزه می تواند نقشه راهی جهت تسهیل و تسریع در دستیابی بشر به سعادت و بهروزی باشد. در باب اهمیت انجام این تحقیق می‌توان گفت، دسته‌بندی و جمع‌بندی نتایج تحقیقات صورت‌گرفته و همچنین دست‌یابی به آمارهایی که جزء اهداف اصلی و فرعی در انجام این تحقیق است، روند تحقیقات صورت‌گرفته را مشخص نموده و مسیر روشنی را برای محققان مشخص می‌نماید، تا زمان خود را صرف چالش‌ها و حفره‌های تحقیقاتی موجود کرده و از دوباره‌کاری‌ها بپرهیزند.

جهت استخراج و بیان یافته‌های پژوهش از مقالات موردنظر، سؤالات فرعی زیر مدنظر قرار گرفت، که با پاسخ‌گویی به آنها می‌توان روند انجام پژوهش در قوانین، مقررات و حقوق تجارت الکترونیک را درک نمود.

1.       در این ناحیه بیشترین گرایش نسبت به چه موضوعاتی است؟‌ (رتبه‌بندی موضوعات)

2.       از چه روش­‌های تحقیقی در این ناحیه بیشتر استفاده شده است؟ (رتبه‌بندی روش‌های تحقیق)

3.       نظریه‌های این حوزه بر چه مبانی استوار است؟‌ (پارادایم‌های فکری و فلسفی)

4.       مقالات بیشتر از چه نوعی هستند؟ (رتبه‌بندی نوع تحقیق)

5.        آثار اصلی و اثرگذار در این ناحیه کدامند؟‌ (رتبه‌بندی مقالات)

6.        نویسندگان اصلی این ناحیه کدامند؟ ‌(رتبه‌بندی نویسندگان)

7.       مجلات اصلی این ناحیه کدامند؟‌ (رتبه‌بندی مجلات)

8.       کشورهای پیش‌رو در این ناحیه‌ی تحقیقاتی کدامند؟‌ (رتبه‌بندی کشورها)

9.       مدل‌های مفهومی اصلی این ناحیه‌ی تحقیقاتی کدامند؟ ‌(تعامل مفاهیم و رابطه‌ی علی آنها)

10.       فرآیندها، روال­ها، تکنیک‌ها و ابزارهای اصلی در این ناحیه‌ی تحقیقاتی چیستند؟

11.       ساختار مفاهیم (نقشه‌ی مفهومی) این ناحیه‌ی تحقیقاتی چگونه است؟

12.       جمع‌بندی نتایج تحقیقات این ناحیه تحقیقاتی چیست؟

در ادامه در بخش اول مقدمه­ای بر پژوهش صورت گرفته ارائه می گردد. در بخش دوم روش شناسی پژوهش، در بخش سوم  یافته های پژوهش و در بخش آخر نتیجه گیری و پیشنهادات جهت تحقیقات آتی ارائه می­گردد.

 

پیشینه پژوهش

مفهوم حکمرانی در دهه های گذشته به صورت گسترده ای مورد بحث واقع گردیده است (میدری & خیرخواهان, 1383).  حكمراني مجموعه اي از اقدامات فردي و نهادي، عمومي و خصوصي براي برنامه ريزي و اداره مشترك امور است و فرآيند مستمري از ايجاد تفاهم ميان منافع متفاوت و متضاد است كه در قالب اقدامات مشاركتي و سازگار حركت مي كند و شامل نهادهاي رسمي و ترتيبات غيررسمي و سرمايه اجتماعي شهروندان است(Economic & Council, 2006).

به این ترتیب باید گفت مفهوم حكمراني بر همياري حكومت و جامعه مدني مبتني است. اين مفهوم بر اين اصل بنيادي استوار است كه حكومت ها به جاي آنكه به تنهايي مسئوليت كامل اداره جامعه را در تمام سطوح آن بر عهده گيرند، بهتر است در كنار شهروندان، بخش خصوصي و نهادهاي مردمي، به عنوان يكي از نهادها يا عوامل مسئول اداره جامعه محسوب شوند. با ورود شهروندان يا به مفهوم سازمان يافته تر آن، جامعه مدني به عرصه تصميم گيري و سياستگذاري، جريان اداره كشور از يك نظام اقتدارگرا و آمرانه به فرآيندي مردم سالار و مشاركتي تبديل خواهد شد (محمودی و اصلانی، 1393).

یکی از مباحث مهم و در عین حال جدید که از دهه 1980 در ادبیات توسعه مطرح گردیده، حکمرانی نیک است,2008) Fennell, Plummer& Marschke ). شاخص های حکمرانی نیک پاسخگویی، مسئولیت پذیری، کارآمدی و اثربخشی دولت، مشارکت جویی، حاکمیت قانون، اجماع محوری، شفافیت و عدالت جویی می باشد. نگاهی به این شاخص ها مشخص می نماید ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به گسترش روزافزون در زندگی روزمره بشر نقش مهم و اساسی در دستیابی جوامع به حکمرانی نیک دارد (محمودی و اصلانی، 1393). یکی از حوزه های کلان فاوا، حکمرانی الکترونیک می باشد که تاکید بر تعاملات دولت، بخش خصوصی و شهروندان با استفاده از پیشران فاوا دارد. 

حکمرانی الکترونیک کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش عمومی با هدف بهبود ارائه اطلاعات و خدمات به مردم، ترغیب آنها به مشارکت در فرآیندهای تصمیم گیری و الزام دولت به پاسخگویی بیشتر و عملکرد کاراتر و شفاف تر است. به عبارت دیگر در این فرآیند، داده و اطلاعات با استفاده از رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی مبادله می شود و ارتباط آسان تر و موثر دولت با جامعه مدنی و کسب و کار فراهم می شود(Devasena & Balraj, 2014) . مفهوم حكمراني الكترونيك در ارتباط تنگاتنگ با كسب و كار الكترونيك، دولت الكترونيك و دموكراسي الكترونيك است. دموکراسی الکترونیک به ساختار و فرآيندهايي اشاره دارد كه همه تعاملات الكترونيكي ميان حكومت (منتخب) و شهروندان (انتخاب كننده) را در بر می گيرد. حكومت الكترونيك نوعي از به كارگيري كسب و كار الكترونيك در حكمراني است و به فرآيندها و ساختارهاي مربوط به ارائه خدمات الكترونيكي به آحاد جامعه مي پردازد. به عبار ت ديگر، استفاده از ابزارهاي الكترونيكي جهت بهبود حكمراني الكترونيك و جنبه هاي كسب و كار در آن است (محمودی و مقدسی، 1389). کسب و کار الکترونیک وسیله اي است که مسیر رسیدن بنگاه ها به بازار را هموار می سازد. مسیري که مشتریان در آنجا اقدام به خرید کالا و خدمات می کند. کسب و کار الکترونیک  نه تنها شامل خرید و فروش کالاها و خدمات می شود، بلکه ارائه خدمات به مشتریان، همکاری با شرکای تجاری، اجرای آموزش الکترونیکی و انجام تراکنش های الکترونیکی درون سازمان را نیز در بر می گیرد(Gulevičiūtė,2014) . دولت الکترونیکی استفاده از فناوری به منظور تسهیل امور دولت از طریق ارائه خدمات و اطلاعات کارا و موثر به شهروندان و شرکای تجاری و تولیدی می باشد. دولت الکترونیک یک دولت بدون ساختمان و سازمانی مجازی است که خدمات دولتی را بدون واسطه به مشتریان ارائه می دهد و موجب مشارکت آنها در فعالیت های سیاسی می گردد. دولت الکترونیک باعث تقویت موسسات و فرآیندهاي دموکراتیک و درگیري دولت در انتخاب هاي سیاسی براي نیازهاي خود و پیشگامی در احترام به دیگران می شود (UN,2008). برخی از پژوهشگران بر این عقیده می باشند که حکمرانی الکترونیک امری تدریجی و تکاملی است که با دولت الکترونیک شروع و با دموکراسی الکترونیک به بلوغ می رسد (محمودی و اصلانی، 1393). به واقع در پژوهش های این حوزه لازم است به سه مفهوم حکمرانی الکترونیک، دموکراسی الکترونیک و دولت الکترونیک پرداخته شود.  

در بین مقالات بررسی ‌شده در حوزه‌ حکمرانی الکترونیک، پرداختن به روند پژوهشی در این حوزه را مشاهده نمی‌کنیم. از این‌رو در این مقاله، جهت تبیین وضعیت تحقیقاتی این حوزه، به بررسی مقالات در حوزه حکمرانی الکترونیک پرداخته و آنها را از جنبه‌های گوناگون مورد ارزیابی قرار می‌دهیم، تا مسیر انجام تحقیقات بعدی مشخص شود.

 

روش‌شناسی پژوهش

مقاله حاضر با استفاده از روش فراترکیب² و تحلیل شبکه³ انجام شده ‌است. به طور کلی، فراترکیب نوعی مطالعه کیفی می باشد که اطلاعات و یافته های استخراج شده از مطالعات کیفی دیگر با موضوع مرتبط و مشابه را بررسی می کند (Noblit & Hare,1988). روش فراترکیب شامل هفت گام تنظیم سؤال تحقیق، انتخاب مطالعات واجد شرایط و مرتبط با تحقیق، بررسی مطالعات منتخب، استخراج اطلاعات مقاله، تجزیه و تحلیل و ترکیب یافته‌های کیفی، حفظ کنترل کیفیت به منظور کشف موضوعات و استعاره‌ های جدید و اساسی و ارائه یافته ها است که با این روش، دانش جاری ارتقاء یافته و یک دید جامع و گسترده نسبت به مسائل مورد‌ بررسی به وجود می‌آید. با توجه به مراحل فوق، باید توجه داشت که فراترکیب، تنها مرور یکپارچه ادبیات کیفی موضوع مورد نظر و یا تجزیه و تحلیل داده‌های اصلی و ثانویه از مطالعات منتخب نمی‌باشد، بلکه تحلیل یافته‌های حاصل از این مطالعات نیز می‌باشد (Zoboli L. & Schveitzer,2013).  در ‌واقع همین دیدگاه و هدف فراترکیب سبب می‌شود، در خصوص تحقیق موردنظر ما، با توجه به یافته‌های بدست آمده از مقالات منتخب، به سؤالات فرعی پاسخ مناسب داد و یافته‌ها را در قالب آمارهایی جالب ‌توجه از تمامی مقالات ارائه داد. آمارهایی که به تنهایی از خواندن مقالات، به صورت تک ‌به ‌تک و یا کلی، نمی‌توان به آن دست پیدا کرد. هدف فراترکیب، توسعه تئوری، خلاصه‌سازی در سطح بالا و عمومیت بخشیدن با این هدف که یافته‌های کیفی را به منظور کاربردهای علمی، در دسترس بیشتری قرار دهد، می‌باشد (Siau & Long ,2005) .

 در پژوهش پیش رو از رویکرد هفت مرحله ای فراترکیب جهت پایش و انتخاب مقالات استفاده گردیده است که در ادامه هر گام به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و کاربرد آنها در موضوع تحقیق حاضر مورد مطالعه قرار می­گیرد.

گام اول. تعیین سوال تحقیق: برای تنظیم سوال پژوهش از پارامترهای مختلفی مانند What (چه چیزی)، Who (جامعه مورد مطالعه)، When (محدوده زمانی) و How (چگونگی روش) استفاده می­شود. در جدول 1 سوال پژوهش به همراه پارامترها بیان شده است.

جدول 1: سوال پژوهش به همراه پارامترها

پارامتر	سوال پژوهش
چه چیزی،  جامعه مورد مطالعه،  محدوده زمانی، چگونگی روش	روند پژوهش در حوزه حکمرانی الکترونیک به چه صورت است؟ (2004 تا 2014)

 

گام دوم. انتخاب مطالعات واجد شرایط و مرتبط با تحقیق: در این مرحله مطالعات واجد شرایط برای ورود به فرا ترکيب انتخاب می­شوند و معيارهای ورود و خروج از مطالعه تعيين می­گردد. در اين مرحله، محقق جستجوی سیستماتیک خود را بر مقالات منتشر شده در ژورنال های مختلف متمرکز مي­کند و کلمات کلیدی مرتبط را پیدا می­کند. در این پژوهش پایگاه های داده ساینس دایرکت⁴، فرانسیس و تیلور⁵، امرالد⁶، و موتورهای جستجوی گوگل⁷ و یاهو⁸ بین سالهای 2004 تا 2014 بررسی شده است. همچنین واژه های متنوعی برای جستجوی مقالات و کتب مورد استفاده قرار گرفت که می توان حکمرانی الکترونیک، دولت الکترونیک، دموکراسی الکترونیک، حکمرانی نیک، تجارت الکترونیک، مشارکت الکترونیک و... اشاره نمود. در نتیجه جستجو و بررسی پایگاه های داده، موتورهای جستجو و با استفاده از واژه های کلیدی مورد نظر در مجموع 300 مقاله شد.

 در قدم بعدی محقق ابتدا مطالعات حاصل از جستجو را مرور می­کند و آنهایی را که با سوال و هدف تحقيق تناسبی ندارد حذف می­کند. مفهوم حكمراني الكترونيك در ارتباط تنگاتنگ با كسب وكار الكترونيك، دولت الكترونيكی و دموكراسي الكترونيك است. دموکراسی الکترونیک به ساختارها و فرايندهايي اشاره دارد كه همه تعاملات الكترونيكي ميان حكومت (منتخب) و شهروندان (انتخاب كننده) را در بر می گيرد. حكومت الكترونيك نوعي از به كارگيري كسب و كار الكترونيك در حكمراني است و به فرآيندها و ساختارهاي مربوط به ارائه خدمات الكترونيكي به آحاد جامعه مي پردازد (محمودی و مقدسی، 1389). با توجه به تعریف حکمرانی الکترونیک در این مرحله مقالاتی مورد پذیرش قرار گرفتند که حداقل به دو مفهوم از سه مفهوم دولت الکترونیک، کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک اشاره کرده باشند. در این مرحله چکيده مقالاتی را که از مرحله قبل باقی مانده اند را بررسی می­کند و مقالات نامربوط را حذف می­کند. در حين انجام این کار تعداد مطالعات کاهش می­ یابد. پس از آن مقالات بر اساس محتوا  بررسی شده و به عبارتی کل مقاله را مطالعه کرده و مطالعاتی نيز در این مرحله رد می­ شوند. در انتها مقالات باقی مانده ای که فاقد نام نویسنده و جزئيات مربوط به مقاله است را کنار می­گذارد که در این گام تعداد مقالات باقی مانده 69 عدد می باشد. در نهایت این مطالعات باقی مانده وارد گام بعدی روش فراترکيب می شوند. 

69 مقاله باقیمانده در مدل پیشنهادی هیکس جایابی گردید:

 

 

 

شکل 1: جایابی 69 مقاله باقیمانده از نظر انطباق با مدل منتخب در مدل هیکس

 

گام سوم. بررسی مطالعات منتخب: در این گام محقق باید کیفیت روش شناختی مطالعه را ارزیابی کند و هدف از این مرحله حذف مقالاتی است که محقق به یافته های ارائه شده در آنها اعتمادی نداشته باشد و ممکن است آنها را رد نماید. ابزاری که معمولا برای ارزیابی کیفیت مطالعات اولیه تحقیق کیفی استفاده می شود "برنامه مهارتهای ارزیابی حیاتی⁹" می باشد که با طرح ده سوال کمک می­کند تا دقت، اعتبار و اهمیت مطالعات کیفی تحقیق مشخص گردد  این سوالات بر موارد زیر تمرکز دارند: 1. اهداف تحقیق 2. منطق روش 3. طرح تحقیق 4. روش نمونه برداری 5. جمع آوری داده ها 6. انعکاس پذیری که شامل رابطه بین محقق و شرکت کنندگان می­باشد 7. ملاحظات اخلاقی 8. دقت تجزیه و تحلیل داده­ها 9. بیان واضح و روشن یافته­ها 10. ارزش تحقیق. در این مرحله محقق به هریک از سوالات یک امتیاز کمی می دهد و سپس یک فرم ایجاد می­کند. بنابر این او می تواند امتیازاتی را که به هر مقاله داده است را جمع نماید و به سادگی مجموعه مقالات را بررسی کرده و نتایج ارزیابی را ببیند.

بر اساس مقیاس 50 امتیازی برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی، محقق سیستم امتیاز بندی زیر را مطرح می­کند و هر مقاله ای را که پایین تر از امتیاز خوب (پایین تر از 30) باشد را حذف می­کند. در نتیجه دو فرآیند ارزیابی، محقق از میان 69 مقاله 39 مقاله را حذف و در نهایت 30 مقاله در مرحله کدگذاری فراترکیب مورد استفاده قرار گرفته اند (Chenail,2011 ). در  پژوهش حاضر، فرآیند بازبینی به صورت خلاصه در شکل 1 نشان داده شده است.

 

 

شکل 2: خلاصه ای از نتایج جستجو و انتخاب مقالات

 

گام چهارم. استخراج   اطلاعات مقاله: در سرتاسر فراترکیب، پژوهشگر به طور پیوسته مقالات منتخب و نهایی شده را، به منظور دست یابی به یافته های درون محتواهای مجزایی که در آن ها مطالعات اصلی و اولیه انجام می شوند، چند بار می خواند.

در تحقیق حاضر، اطلاعات مقالات به این صورت دسته بندی شده است: مرجع مربوط به هر مقاله (شامل نام و نام خانوادگی نویسنده)، سالی را که مقاله منتشر شده است، مفاهیم حکمرانی الکترونیک که هر مقاله به آن ها اشاره کرده است و هدف اصلی این پژوهش می باشد، اطلاعات روش شناختی کلیدی مانند هدف پژوهش، روش، رویه ها و وسایل سنجش.

گام پنجم. تجزیه و تحلیل و ترکیب یافته‌های کیفی: هدف فراترکیب ایجاد تفسیر یکپارچه و جدیدی از یافته ها می باشد. این متدولوژی جهت شفاف سازی مفاهیم و الگوها و نتایج در پالایش حالت های موجود دانش و  ظهور مدل های عملیاتی و تئوری های پذیرفته شده است. در طول تجزیه و تحلیل، محقق موضوعات یا تم هایی  را جستجو می کند که در میان مطالعات موجود در فرا ترکیب پدیدار شده اند. ساندلوسکی و باروسو به این مورد به عنوان "بررسی موضوعی" اشاره می کنند، به طوری که محقق تم ها یا موضوعاتی را مشخص می کند. به محض اینکه موضوعات شناسایی و مشخص شدند، بررسی کننده یک طبقه بندی را شکل می دهد و طبقه بندی های مشابه و مربوطه را در موضوعی قرار مي دهد که آن را به بهترین نحو توصیف می کند. تم ها اساس و پایه ای را برای ایجاد "توضیحات و مدل ها، تئوری ها یا فرضیات کاری "ارائه می دهند (Sandelowski & Barroso ,2007).

گام ششم. حفظ کنترل کیفیت: در روش فراترکیب، محقق رویه های زیر را برای حفظ کیفیت در مطالعه خود در نظر می گیرد:

١.  در سرتاسر تحقیق، محقق تلاش می کند تا با فراهم کردن توضیحات و توصیف روشن و واضح برای گزینه های موجود در تحقیق گام های اتخاذ شده را بردارد.

٢.  محقق هر دو استراتژی جستجوی الکترونیک و دستی را به کار می برند تا مقالات مربوطه را پیدا کنند.

٣.  محقق، روش های کنترل کیفیت استفاده شده در مطالعات تحقیق کیفی اصلی را به کار می برد.

4. در ارزیابی کیفیت تلفیق تحقیق مطالعات تحقیق کیفی اصلی، محقق از ابزار CASP استفاده می کنند،" ١٠ سوالی که به شما کمک می کند تا بررسی ها معقول به نظر برسند."

گام هفتم. ارائه یافته ها: در این مرحله از روش فرا ترکیب، یافته های حاصل از مراحل قبل ارائه می شوند که در بخش بعدی نتایج حاصل از این بخش ارائه می شوند.

پایایی این پژوهش نیز با استفاده از ضریب کاپا در نرم‌افزار SPSS محاسبه‌ شده‌است. روند کار بدین صورت است که اطلاعات استخراج ‌شده چهار مقاله، مطابق آنچه که در سؤالات فرعی آمده ‌است، از محقق دیگر دریافت می‌شود، نتایج حاصل  را با نرم افزار مذکور تحلیل کرده و شاخص کاپا بدست می‌آید. عدد حاصل از این محاسبه 81/0 می‌باشد که عدد مناسبی است.

در پژوهش پیشرو جهت ترسیم نقشه دانشی از روش های متن کاوی چون تحلیل شبکه استفاده گردیده است. 

متن‌کاوی، فرآیند استفاده از کامپیوتر جهت بررسی و تحلیل داده­های بدون ساختار (متنی) جهت استخراج اطلاعات است. فرآیند متن‌کاوی شامل سه‌گام اصلی گردآوری متن، انتقال متن و استخراج دانش است که هر یک از این گام­ها بازیابی اطلاعات¹⁰، استخراج اطلاعات¹¹ و داده‌کاوی¹² نامیده می­شوند (Olorisade, Brereton & Andras, 2017). فرآیند متن‌کاوی شامل گام­های زیر است:

§       جمع‌آوری داده ساختار نیافته از منابع گوناگون در فرمت­های HTML، متنی، PDF و غیره نخستین گام از فرآیند متن‌کاوی است.

§       عملیات پاک­سازی و آماده‌سازی داده­ها جهت تشخیص و حذف ناهنجاری­های¹³ داده که پاک­سازی و آماده‌سازی داده­ها جهت اطمینان از حذف بخش­های غیرضروری متن و عدم وجود اطلاعات تکراری ضروری است.

§       عملیات پردازش و کنترل که جهت کنترل و پاک‌سازی بیشتر متن بکار گرفته می­شود.

§       تحلیل الگو که جهت تشخیص الگوهای پنهان در متن و کشف دانش استفاده می­شود(Talib.et al , 2016)  .

به‌طور خاص متن‌کاوی شامل فعالیت­های مختلفی چون دسته‌بندی متن به دو یا چندطبقه (طبقه‌بندی متن¹⁴)، گروه‌بندی متن­های مشابه با یکدیگر (خوشه‌بندی متن¹⁵)، یافتن موضوع متن (استخراج موجودیت/مفاهیم)، یافتن احساس متن (تحلیل احساسات)، خلاصه‌سازی متن و یادگیری ارتباط بین موجودیت­های متن (مدل­سازی ارتباط موجودیت­ها¹⁶) است  (Truyens 2014).

روش به کار گرفته شده بدین صورت می باشد که  تعداد 30 مقاله منتج از روش فراترکیب وارد نرم افزارهای Rapidminer، Nodexl و Gephi شدند و پس از یک مرحله متن کاوی و حذف کلمات زائد 850 لغت از تحلیل چکیده ها ایجاد گردید که با ساخت گراف هم رخدادی به گرافی با 118333 یال رسیدیم و با حذف لغات با تنها یکبار تکرار در کل مقالات به 20656 یال رسیدیم. پس از آن با رسم گراف و درجه بندی آن با معیارهای مرکزیت بینیت¹⁷ و مرکزیت درجه¹⁸ و حذف لغاتی که در زمینه متن معنایی نداشتند نقشه دانش در حوزه حکمرانی الکترونیک ارائه گردیده است.

 

یافته‌های پژوهش

با بررسی مقالات، در راستای پاسخ به سؤالات فرعی نتایج زیر حاصل شده‌ است:

در این ناحیه بیشترین گرایش نسبت به چه موضوعاتی است؟ ‌(رتبه‌بندی موضوعات)

پس از بررسی مقالات و با توجه به مسأله و هدف اصلی آنها و همچنین بررسی روند انجام آنها به دسته‌بندی موضوعات حوزه حکمرانی الکترونیک پرداختیم. نتایج حاصل نشان می‌دهد که "حکمرانی الکترونیک" و "دولت الکترونیک و مشارکت الکترونیک" بیشترین گرایش تحقیقاتی این ناحیه می باشند. گرایشات به موضوعات مختلف در این ناحیه را در قالب نمودار 1 نشان داده‌ایم.

 

نمودار 1: رتبه‌بندی موضوعات

برخلاف شکل 1 در نمودار 1 مشاهده می گردد حکمرانی الکترونیک در رتبه اول از جهت رتبه بندی موضوعی قرار دارد. این امر دو دلیل دارد 1- در شکل 1 شصت و نه مقاله باقیمانده از فیلتر اول در مدل هیکس جایابی شده است اما در نمودار 1 موضوعات سی مقاله باقیمانده از فیلتر آخر رتبه بندی گردیده است. 2- در شکل 1 روابط میان دولت الکترونیک، دموکراسی الکترونیک و کسب و کار الکترونیک بصورت کلی در نظر گرفته شده است اما در نمودار 1 هر یک از ابعاد به موضوعات جزئی تری تجزیه شده است به عنوان نمونه رابطه میان دولت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک به موضوعات دولت الکترونیک- مشارکت الکترونیک، مشارکت الکترونیک، دولت الکترونیک- دموکراسی الکترونیک، دموکراسی الکترونیک، دولت الکترونیک- شبکه های اجتماعی و... تقسیم شده است.

از چه روش­‌های تحقیقی در این ناحیه بیشتر استفاده شده است؟ (رتبه‌بندی روش‌های تحقیق)

روش تحقیق مقالات در این پژوهش برمبنای دو بعد بررسی شده‌است. در بعد اول روش تحقیق براساس ماهیت مسأله تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفته‌است. در اینجا مقالات را براساس ماهیت مسأله آنها مورد بررسی قرار دادیم و به این نتیجه رسیدیم که که مقالات توصیفی و تبیینی به ترتیب بیش‌ترین روش تحقیقاتی برمبنای ماهیت مسأله در جامعه‌ی تحقیقاتی موردنظر را تشکیل می‌دهند.

همچنین از منظر بعد هدف تحقیق می‌توان روش تحقیقات را به انواع مختلفی همچون بنیادی، کاربردی، ارزیابی و توسعه‌ای دسته‌بندی نمود. تحقیقات بنیادی ریشه و بنیان مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهند، تحقیقات کاربردی نتایج تحقیقات بنیادی را برای حل ابعاد مسأله بکار می‌برند، تحقیقات توسعه‌ای بکارگیری تحقیقات بنیادی به منظور کاربردی خاص به منظور تولید یک محصول جدید و یا ارائه راه‌حل‌های جایگزین می‌باشند و تحقیقات ارزیابی پیامدهای یک تصمیم و یا راه‌حل را بررسی می‌کنند. غالب تحقیقات حوزه‌ی حکمرانی الکترونیک را می‌توان ارزیابی درنظرگرفت. نتایج حاصل از دسته‌بندی مقالات برمبنای ماهیت مسأله در نمودار 2 و برمبنای هدف در نمودار 3 قابل مشاهده اند.

 

 

نمودار 2: رتبه‌بندی روش مقالات براساس ماهیت مسأله نمودار3: رتبه‌بندی روش مقالات براساس هدف

همانطور که نمودار 2 نشان می دهد روش توصیفی که با استفاده از شاخص های آماری به خلاصه بندی و طبقه بندی موضوعات می پردازد بیشتر مورد توجه بوده است. علت این امر ماهیت حوزه مورد بررسی می باشد که موضوعات انسانی و تعامل جامعه مدنی با دولت در آن سهم بسزایی دارد و به نظر می رسد روش توصیفی جهت انجام پژوهش های این حوزه مناسبتر می باشد.  

نظریه‌های این حوزه بر چه مبانی استوار است؟‌ (پارادایم‌های فکری و فلسفی) و مقالات بیشتر از چه نوعی هستند؟ (رتبه‌بندی نوع تحقیق)

پارادایم‌های حوزه حکمرانی الکترونیک تفسیرگرا و اثبات گرا می‌باشد. زمانی که با مشاهدات چه كيفی و چه كمی به نتيجه‌ای می‌رسيم پارادايم اثبات‌گراست. پارادايم تفسير‌گرا به معنای واقعی به تفسير چيزی می‌پردازد. براساس این تعاریف و بررسی مقالات متوجه می‌شویم غالب پارادایم‌های این حوزه تفسیرگرا هستند. نتایج حاصل از استخراج پارادایم‌ها در نمودار 4 آورده شده ‌است. همچنین می‌توان مقالات را براساس نوع آنها نیز دسته‌بندی نمود. دسته‌بندی مقالات براساس نوع تحقیق به سه دسته کیفی، کمی و آمیخته تقسیم می‌گردد. نتایج حاصل از دسته‌بندی مقالات از نظر نوع، در نمودار 5 آورده شده ا‌ست.

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار4: نمودار پارادایم فکری مقالات           نمودار5: رتبه‌بندی مقالات براساس نوع آنها

 

از نظر پژوهشگران این تحقیق از آنجایی که پارادایم تفسیرگرایی با استفاده از روش های کیفی به تفسیر پدیده ها و موضوعات مرتبط می پردازد و ماهیت حوزه مورد بررسی نیز بیشتر موضوعات انسانی و تعامل جامعه مدنی با دولت می باشد پارادایم تفسیر گرایی و روش کیفی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است.

 

آثار اصلی و اثرگذار در این ناحیه کدامند؟ ‌(رتبه‌بندی مقالات)

برای تعیین آثار اصلی و تأثیرگذار از شاخص ضریب تاثیر مجله مربوط به مقاله و تعداد ارجاعات مقالات (استخراج شده از گوگل اسکولار¹⁹) استفاده شده‌ است که نتایج بدست آمده در جداول 2 و 3 نشان داده شده است. در جدول 2 معیارهای اثرگذار به ترتیب ضریب تاثیر²⁰ مجله و تعداد ارجاعات²¹ مقاله بوده است که عنوان، علت انتخاب و موضوع مقالات اصلی و تاثیرگذار در جدول 2 مشاهده می‌ شود. 

 

جدول 2: مقالات مهم و تأثیرگذار از جهت ضریب تاثیر مجله و تعداد ارجاعات مقاله

مقاله‌های مهم و تأثیرگذار	علت	موضوع
Local e-government 2.0: Social media and corporate transparency in municipalities	IF=2.033 Cited by: 199	دولت الکترونیک و شبکه های اجتماعی
Modernizing Bangladesh public administration through e-governance: Benefits and challenges	IF=2.033 Cited by: 45	حکمرانی الکترونیک
Strategic alignment of participant motivations in e-government collaborations: The Internet Payment Platform pilot	IF=2.033 Cited by: 33	دولت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک
Understanding the rise of e-participation in non-democracies: Domestic and international factors	IF=2.033 Cited by: 29	مشارکت الکترونیک
E-government implementation: Business contract legal support for Taiwanese businessmen in Mainland China	IF=2.033 Cited by: 20	دولت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک

 

در جدول 3 معیارهای اثرگذار تعداد ارجاعات مقاله بوده است و معیار ضریب تاثیر مجله کنار گذاشته شده است، چرا که برخی از مقالات تاثیرگذار این حوزه در مجلاتی چاپ شده اند که فاقد ضریب تاثیر بوده اند.

 

جدول 3: مقالات مهم و تأثیرگذار از جهت تعداد ارجاعات مقاله

مقاله‌های مهم و تأثیرگذار	تعداد ارجاعات	موضوع
Local e-government 2.0: Social media and corporate transparency in municipalities	199	دولت الکترونیک و شبکه های اجتماعی
Towards excellence in e-governance	195	دولت الکترونیک و حکمرانی الکترونیک
Citizens' attitudes towards e-government and e-governance: a UK study	112	دولت الکترونیک و حکمرانی الکترونیک
Modernizing Bangladesh public administration through e-governance: Benefits and challenges	45	حکمرانی الکترونیک
Citizen interaction and e‐government: Evidence for the managerial, consultative, and participatory models	34	دولت الکترونیک و مشارکت الکترونیک

 

مقایسه جداول 2 و 3 نشان می دهد سه مقاله دارای ارجاعات بالا در مجلاتی فاقد ضریب تاثیر چاپ شده اند که یکی از دلایل این امر می تواند تنوع مجلات و سازمان های مردم نهاد فعال در این حوزه باشد که ملزم به رعایت معیارهای نهادهای علمی و اخذ امتیازات بالا در بررسی هایی همچون گزارش ارجاعات مجلات²² نیستند.

 

نویسندگان اصلی این ناحیه کدامند؟ (رتبه‌بندی نویسندگان)

استخراج نویسندگان 30 مقاله  مورد ‌بررسی در این پژوهش براساس تعداد مقالات هر فرد انجام شده‌است. با بررسی حوزه های کاری نویسندگان، تعداد مقالات منتخب در این پژوهش، تعداد ارجاعات کلی به مقالات آنها و معیار اچ-ایندکس²³ کلی و پنج سال اخیر نویسندگان، Christopher Reddick با داشتن دو مقاله منتخب در این پژوهش و مجموع 1676 ارجاع و اچ-ایندکس کلی 19 و اچ-ایندکس پنج سال اخیر 17 بعنوان تاثیرگذارترین نویسنده این حوزه می باشد. پس از آن نیز Jane Fedorowicz با داشتن یک مقاله منتخب در این حوزه و مجموع 1366 ارجاع و اچ-ایندکس کلی 23 و اچ-ایندکس پنج سال اخیر 15 به عنوان دومین نویسنده تاثیرگذار این حوزه می باشد.

 

مجلات اصلی این ناحیه کدامند؟ ‌(رتبه‌بندی مجلات)

دسته‌بندی مجلات براساس تعداد مقالات هرکدام در جامعه‌ی آماری ما مدنظر قرار گرفته‌است. یعنی در نمودار مربوط به این بخش دسته‌بندی براساس فراوانی می‌باشد. مشاهده می شود که مجله Government Information Quarterly با بیشترین تعداد مقاله در این ناحیه مجله اصلی می باشد. یافته‌های حاصل در این بخش را در نمودار 6 مشاهده می‌کنید.

 

نمودار 6: رتبه‌بندی ژورنال‌ها براساس فراوانی تعداد مقالات

کشورهای پیش‌رو در این ناحیه‌ی تحقیقاتی کدامند؟‌ (رتبه‌بندی کشورها)

در این قسمت تعداد مقالات منتشرشده در هر کشور را مشخص نمودیم. معیار تعیین هر کشور، انجام شدن مقاله در آن کشور بوده ‌‌است. همان‌طور که از نتایج حاصل می‌شود، کشور هند به علت داشتن بیشترین تعداد مقاله در رتبه اول قرار دارد. یافته‌های حاصل در این بخش را در نمودار 7 مشاهده می‌کنید.

 

 

نمودار 7: رتبه‌بندی مقالات براساس کشورهای پیش‌رو

بررسی نمودار فوق نشان می دهد که کشور هند به دلیل تلاش هایی که در دهه اخیر در حوزه دولت و حکمرانی الکترونیک انجام داده است دارای بیشترین تعداد مقالات در این ناحیه می باشد، کشورهایی چون اردن، امارات و عمان نیز به دلیل تلاش های سالیان اخیر در این حوزه در نمودار حضور دارند اما سایر کشورها چون ایالات متحده، انگلستان، استرالیا، اسپانیا و... به دلیل سابقه ای که در این ناحیه دارند دارای مقالات بیشتری نسبت به این کشورها می باشند. به طور کلی می توان گفت موضوع حکمرانی الکترونیک در کشورهای در حال توسعه مورد توجه بیشتری است.

 

مدل‌های مفهومی اصلی این ناحیه‌ی تحقیقاتی کدامند؟ ‌(تعامل مفاهیم و رابطه‌ی علی آنها)

تعدادی از مقالات مورد ارزیابی‌ دارای مدل پیشنهادی می باشند که در جدول زیر این مقالات و مدل هایشان مشاهده می شوند.

جدول 4: مدل های پیشنهادی مقالات این ناحیه

عنوان مقاله	مدل پیشنهادی
The Role of Institutional Logics in the Design of EGovernance Systems	Institutional logics influencing the design of F-MIS.
Modernizing Bangladesh public administration through e-governance: Benefits and challenges	رابطه حکمرانی الکترونیک با کاهش فقر و فساد
E-GOVERNANCE AND ICTS: CHALLENGING INITIATIVES IN INDIA	1- مدل مفهومی حکمرانی الکترونیک 2- مدل حکمرانی الکترونیک
Drivers of E-Government and E-Business in Jordan	1- رابطه میان دولت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک 2- مدل عوامل موثر بر شاخص آمادگی شبکه (NRI)
Towards excellence in e-governance	متدولوژی پیاده سازی حکمرانی الکترونیک : پیاده سازی حکمرانی الکترونیک در قالب برنامه ریزی، تعریف، پیاده سازی و ارزیابی توصیف گردیده است.
E-Government to EDemocracy	Communicative Mechanisms of Governance
A case study of E-governance initiatives in India	جریان حکمرانی الکترونیک
Is e-government a way to e-democracy? A longitudinal study of the Iranian situation	ارتباط دولت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک
Good governance and e-government: applying a formal outcome analysis methodology in a developing world context	الگوی مفهومی فرآیند ارزیابی electronic-Fundamental Etat-Civil System (eFES)
E-participation in local governments, An examination of political-managerial support and impacts	مدل پذیرش دولت الکترونیک: بررسی عوامل پذیرش دولت الکترونیک از سوی شهروندان

 

روال­ها، تکنیک‌ها و ابزارهای اصلی در این ناحیه‌ی تحقیقاتی چیستند؟

بررسی مقالات نشان داد که برخی مقالات از ابزارهایی همچون تحلیل رگرسیون، آنالیز تم، eFES method، Nvivo 8، Group Systems، آنالیز شبکه های اجتماعی و ارزیابی سیستماتیک استفاده کرده اند. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1]  E-Government

[2]  Meta-synthesis

[3]  Network Analysis

[4]  Science Direct

[5]  Francis & Tailor

[6]  Emerald

[7]  Google

[8]  Yahoo

[9]  Critical Appraisal Skills Program (Casp)

[10] .Information retrieval (IR)

[11] .Information Retrieval (IR)

[12] .Data mining

[13] .Anomalies

[14] .Text categorization

[15] .Text clustering

[16] .Entity relation modelling

[17]  betweenness centrality

[18]  degree centrality

[19]  Google scholar

[20]  Impact Factor

[21]  Citation

[22]  JCR (JOURNAL CITATION REPORTS)

[23]  h-index

 

شکل 3: ابزارهای یافت‌شده در این حوزه

 

ساختار مفاهیم (نقشه دانش) این ناحیه‌ی تحقیقاتی چگونه است؟

جهت رسیدن به اهداف پژوهش در ترسیم نقشه دانش ابتدا کلید واژه های شناسایی شده وارد نرم افزارهای Rapid miner، Nodex و Gephi شدند. پس از وارد نمودن داده ها ماتریس هم رخدادی واژه ها تشکیل می شود. در شکل 4 نقشه هم رخدادی واژگان 30 مقاله باقیمانده از فیلتر نهایی ارائه گردیده است.

 

 

شکل 4: نقشه هم رخدادی واژگان در حوزه حکمرانی الکترونیک بر اساس 30 مقاله منتخب

همان گونه كه در شکل4 ملاحظه مي شود، اين شبكه از مجموعه اي از گره ها و خطوط يا پيوندهايي كه ارتباط ميان آنها را نشان مي دهد، تشكيل مي شود. در اين نقشه ها اندازه دايره ها نشان دهنده فراواني هر كليد واژه است. خطوط، ارتباط بين دو واژه را نشان مي دهد و ضخامت خطوط بيانگر ميزان اين ارتباط مي باشد. واژه هايي كه ارتباط قوي دارند با خطوط ضخيم و آنها كه ارتباطي ضعيف دارند با خطوط نازك تر مشخص مي شوند. روي هم قرارگرفتن دايره ها بيانگر ارتباط قوي واژه ها با يكديگر است. شکل 4 نشان می دهد در تمام مقالات کار شده واژه e از هم رخدادی بالایی برخوردار بوده است و تمرکز بیشتر مقالات در ابتدا بر حکمرانی الکترونیک و سپس مشارکت الکترونیک بوده است.

مركزيت بينيت نيز به عنوان خصيصه ساختاري گره، نشان دهنده اهميت گره از نظر موقعيت آن در نقشه و از نظر انتقال اطلاعات در شبكه است. بر اساس تحلیل مرکزیت بینیت 30 مقاله مشخص است که اگر چه واژه های زیادی در متن به کار رفته است اما واژه کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه، حکمرانی الکترونیک و همچنین واژه تکنولوژی دارای بیشترین مرکزیت بینیت می باشند و این مقوله های موضوعی نقش مهمی را در انتقال اطلاعات در شبکه داشته و به عبارتی مقوله هایی با رویکرد میان رشته ای در حوزه حکمرانی الکترونیک محسوب می شوند. نتایج حاصل از مرکزیت بینیت 30 مقاله منتخب نهایی در شکل 5 ارائه گردیده است.

 

شکل 5: نقشه هم رخدادی واژگان با توجه به شاخص مرکزیت بینیت در حوزه حکمرانی الکترونیک بر اساس 30 مقاله منتخب

جمع‌بندی نتایج تحقیقات این ناحیه تحقیقاتی چیست؟

جمع‌بندی نتایج تحقیقات این ناحیه نشان می دهد که "حکمرانی الکترونیک" و "دولت الکترونیک و مشارکت الکترونیک" بیشترین گرایش تحقیقاتی این ناحیه می باشند. روش تحقیقاتی مقالات این ناحیه برمبنای ماهیت مسأله بیشتر توصیفی و تبیینی بوده و از منظر هدف تحقیق نیز بیشتر تحقیقات به منظور ارزیابی انجام شده اند. همچنین غالب پارادایم‌های تحقیقات این ناحیه تفسیرگرا و بیشتر تحقیقات نیز از نوع کیفی بوده اند.

مجله Government Information Quarterly با بیشترین تعداد مقاله در این ناحیه، مجله اصلی این حوزه می باشد و کشورهای هند و ایالات متحده دارای بیشترین تعداد مقالات در این ناحیه می باشند. همچنین نقشه مفهومی ترسیم شده نشان می دهد در تمام مقالات کار شده واژه e از هم رخدادی بالایی برخوردار بوده است و تمرکز بیشتر مقالات در ابتدا بر حکمرانی الکترونیک و سپس مشارکت الکترونیک بوده است.

 

نتیجه‌گیری و پیشنهادات

با توجه به نمودارهای ارائه‌شده در یافته‌های پژوهش، مشاهده می‌کنیم که بیشترین گرایشات تحقیقاتی، درخصوص بررسی حکمرانی الکترونیک (بطور کلی) و پس از آن بررسی رابطه میان دولت الکترونیک و مشارکت الکترونیک، به عنوان عامل کلیدی تحقق حکمرانی الکترونیک است. برخلاف تصور رایج کشورهای کمتر توسعه یافته نیز در سالیان اخیر به حوزه حکمرانی الکترونیک علاقمند شده اند هرچند کشورهای پیشرو در بحث دولت الکترونیک و مشارکت الکترونیک در این حوزه پیشتاز هستند (به عنوان مثال کشور هند). مقالات این ناحیه به شدت بر دو موضوع دولت و مشارکت الکترونیک تمرکز کرده اند و از سایر ابعاد حکمرانی الکترونیک غفلت کرده اند، علی رغم اینکه بیشتر موضوعات مقالات این ناحیه حکمرانی الکترونیک بطور کلی است اما در عمل شاهدیم که پژوهشگران به بررسی یک بعد یا حداکثر ارتباط بین دو بعد از سه جز حکمرانی الکترونیک پرداخته اند. کمبود پژوهش ها در بررسی ارتباط الکترونیک بین کسب کارها و دولت بوضوح مشاهده می شود.

تحلیل های منتج از نقشه مفهومی حاصل از 30 مقاله منتخب مشخص می کند تمرکز بیشتر مقالات بر حکمرانی الکترونیک و سپس مشارکت الکترونیک بوده است و واژه های کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه، حکمرانی الکترونیک و همچنین واژه تکنولوژی دارای بیشترین کاربرد در مقالات حوزه حکمرانی الکترونیک می باشند.

شناسایی گپ تحقیقاتی

v       در مقالات یافت شده خلاء توجه به مفاهیم دولت الکترونیک، کسب و کار الکترونیک و مشارکت الکترونیک به همراه یکدیگر برای تکمیل هرم حکمرانی الکترونیک کاملا محسوس می باشد.

v       در مقالات بررسی شده کمبود پژوهش ها در بررسی ارتباط الکترونیک بین کسب کارها و دولت مشهود است

v       مقالات این ناحیه در بحث ارائه مدل بسیار ضعیف عمل کرده اند.

 

پیشنهاداتی برای کارهای آینده

تنها مقالاتی در این پژوهش بررسی‌شده اند که با مدل حکمرانی الکترونیک هیکس مطابقت داشته اند و حداقل به دو بعد از سه بعد مورد نظر وی توجه داشته اند و سایر مقالات موردبررسی قرار نگرفته ‌اند، به عنوان پیشنهادی برای کار آینده می توان از سایر مدل های حکمرانی الکترونیک برای انتخاب و بررسی مقالات این ناحیه استفاده کرد.

همچنین به عنوان توصیه برای کارهای آینده، تحلیل و طبقه بندی روندهای پژوهش در حوزه حکمرانی الکترونیک  با استفاده از سایر روش های متن کاوی پیشنهاد می گردد.

 

منابع

§       محمودی، ج.  و مقدسی, ع. (1389). مدل های حکمرانی الکترونیک. ماهنامه وب, 33-38. 

§       محمودی، جعفر و اصلانی، زهرا (1393).حکمرانی نیک الکترونیک، دستنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، 480-506.

§       میدری، احمد و خیرخواهان، جعفر (1383). حکمرانی خوب بنیان توسعه. دفتر بررسی های بازرگانی. مجلس شورای اسلامی.

§       Chenail, R. J. (2011). Learning to appraise the quality of qualitative research articles: A contextualized learning object for constructing knowledge. The Qualitative Report, 16(1), 236-248.

§       Zoboli, E. L. C. P., & Schveitzer, M. C. (2013). Nursing values as social practice: a qualitative meta-synthesis. Revista latino-americana de enfermagem, 21(3), 695-703.

§       Fennell, D., Plummer, R., & Marschke, M. (2008). Is adaptive co-management ethical?. Journal of Environmental Management, 88(1), 62-75.

§       Gulevičiūtė, G. (2014). E. BUSINESS QUALITY: DEFINITION AND DIFFERENCE BETWEEN VALUE AND QUALITY. Social Transformations in Contemporary Society, 6-14.

§       Siau, K., & Long, Y. (2005). Synthesizing e-government stage models–a meta-synthesis based on meta-ethnography approach. Industrial Management & Data Systems, 105(4), 443-458.

§       Devasena, L. C., & Balraj, P. L. (2014). E-Governancein Southern States of India-Towards Whole-of-Government (WoG). International Journal of Emerging Trends & Technology in Computer Science (IJETTCS), 3(2).

§       Noblit, G. W., Hare, R. D., & Hare, R. D. (1988). Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies (Vol. 11). sage.

§       Olorisade, Babatunde Kazeem , Pearl Brereton&  Peter Andras. .(2017) Reproducibility of studies on text mining for citation screening in systematic reviews: Evaluation and checklist.” Journal of Biomedical Informatics 1-13.

§       Sandelowski, M., & Barroso, J. (2006). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company.

§       Talib, Ramzan, Muhammad Kashif Hanif, Shaeela Ayesha, و Fakeeha Fatima (2016). Text Mining: Techniques, Applications and Issues.” International Journal of Advanced Computer Science and Applications 414-418.

§       Truyens, Maarten and Van Eecke, Patrick.(2014).Legal aspects of text mining.” Computer law \& security review 153--170.

§       UN (2008), UN E-Government survey From e-Government to Connected Governance. Un E-Government Survey.Available at: http://unpan3.un.org/egovkb/portals/egovkb/Documents/un/2008-Survey/unpan028607.pdf 

§       Economic, U. N., & Council, S. (2006). Definition of basic concepts and terminologies in governance and public administration. E/C, 16(4).

 

 

 

Review of Electronic Governance Research

 

In this research we aimed to investigate electronic governance trends and uses meta-synthesis for selecting and reviewing papers in scientific database in electronic governance dealt. We use science measurement and network analysis to complete our survey. After a review article on findings in most inclined, conducted research techniques, original and influential works, authors, journals and discussed the main countries leading in this area. The process, procedures, techniques and tools, structure, concepts, models of the original concept, the main theories and paradigms, paradigms of thought and philosophy, science map and summing up the results of the findings of this study.. Electronic governance emphasis on interaction between government, private sector and citizens in using information technology drivers. We survey the interaction between electronic government, electronic commerce and electronic democracy. Reviewing article show that interpretive paradigm dominate in this field . The major areas of research are qualitative and objective view of the nature of the problem and are often descriptive and evaluative.

 

Keywords: electronic governance, meta-synthesis , citizens, private sector, government

 

 

 

 

---