تدوین ساختار مناسب آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان
محورهای موضوعی : آینده پژوهیسعید ابراهیمی 1 , زهرا قاطعی کلاشمی 2 , مسعود حاج بنده 3 , داریوش مرادی 4
1 - مدیر مطالعات و پژوهش شهرداری اصفهان، دانش‌پژوه دکتری اقتصاد شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دکارشناس مشاور مدیریت مطالعات و پژوهش شهرداری اصفهان، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی‌شهری، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ،(مسئول مکاتبات) z.ghatei62@yahoo.com
3 - مسئول گروه پژوهش‌های شهری و اجتماعی مدیریت مطالعات و پژوهش شهرداری اصفهان، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
4 - مدیر عامل شرکت شهر و اندیشه نقش جهان، مدرس گروه شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، دکتری برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ا‌ی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
کلید واژه: آینده‌پژوهی, رهیافت سازمانی, ساختار سازمانی, شهرداری اصفهان,
چکیده مقاله :
بررسی و شناخت آینده، یکی از نیازهای اساسی سازمان‌های امروزی برای بقا در محیط به شدت رقابتی و با تغییرات غیرقابل پیش‌بینی است. شهرداری اصفهان به عنوان یک سازمان کلیدی در توسعه شهری نیازمند کسب مهارت‌های جدیدی به منظور رویارویی با تغییرات سریع در آینده خواهدبود. بنابراین این پژوهش با هدف تعیین مناسب‌ترین رهیافت آینده‌پژوهی جهت بکارگیری در شهرداری اصفهان و دستیابی به ساختار سازمانی مبتنی بر آینده‌پژوهی انجام شدهاست. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش تحلیل اسنادی جمع‌آوری شدهاست. در این پژوهش به منظور دستیابی به ساختار سازمانی مبتنی بر آینده‌پژوهی، نخست رهیافت‌های آینده‌پژوهی چون رهیافت‌های مشارکتی، راهبردی و سازمانی مورد بررسی قرار گرفته‌است. سپس به منظور انتخاب رهیافت مطلوب، پانل خبرگان متشکل از مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت شهری تشکیل و با بهره‌گیری از نظرات افراد خبره و متخصص رهیافت سازمانی به عنوان رهیافت مطلوب انتخاب شد و در نهایت با استناد به ویژگی‌های این رهیافت ساختار سازمانی گروه آینده‌پژوهی شهرداری اصفهان پیشنهاد شدهاست.
Identifying and analyzing the future is one of the basic needs of today’s organizations in order to survive in very competitive and unpredictable environment. Isfahan municipality is a key organization in urban development, so it needs to gain new skills for facing rapid Changes in the future. The objectives of this research are to introduce the most suitable futures studies approaches for using in planning and urban management and to design organizational structure based on foresighting. The research method is descriptive-analytic. Information was collected based on documental analysis method. For reaching organizational structure based on futures studies, different approaches such as participative, strategic, and corporate were studied by expert panel. The results reveal that corporate approach, is based on the assumption of implementation in an organization, is rooted in strategic notion, and emphasizes participation and exchange of views. Considering the characteristics mentioned, the corporate approach is more extensive than the other two approaches, and is therefore selected. Then due to characteristics of the corporate approach, the organizational structure of the Isfahan municipality futures studies group was suggested.
_||_
تدوین ساختار مناسب آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان
چكيده:
بررسي و شناخت آينده، يکي از نيازهاي اساسي سازمان‌هاي امروزي براي بقا در محيط به شدت رقابتي و با تغييرات غيرقابل پيش‌بيني است. شهرداري اصفهان به عنوان يک سازمان كليدي در توسعه شهري نيازمند کسب مهارت‌هاي جديدي به منظور رويارويي با تغييرات سريع در آينده خواهدبود. بنابراين اين پژوهش با هدف تعيين مناسب‌ترين رهيافت آينده‌پژوهي جهت بکارگيري در شهرداری اصفهان و دستيابي به ساختار سازماني مبتني بر آينده‌پژوهي انجام شدهاست. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاربردي و از نظر روش توصيفي است و اطلاعات مورد نياز با استفاده از روش تحليل اسنادي جمع‌آوري شدهاست. در اين پژوهش به منظور دستيابي به ساختار سازماني مبتني بر آينده‌پژوهي، نخست رهيافت‌هاي آينده‌پژوهي چون رهيافت‌هاي مشاركتي، راهبردي و سازمانی مورد بررسي قرار گرفته‌است. سپس به منظور انتخاب رهیافت مطلوب، پانل خبرگان متشکل از مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت شهری تشکیل و با بهره‌گیری از نظرات افراد خبره و متخصص رهیافت سازمانی به عنوان رهیافت مطلوب انتخاب شد و در نهایت با استناد به ويژگي‌هاي این رهيافت ساختار سازماني گروه آينده‌پژوهي شهرداري اصفهان پيشنهاد شدهاست.
واژه‌هاي كليدي: آينده‌پژوهي، رهيافت سازمانی، ساختار سازماني، شهرداري اصفهان
1- مقدمه
آینده‌پژوهی روش و الگویی است که با هدف مدیریت و سیاستگذاری در حیطه واقعیت‌های انسانی–اجتماعی به تدوین تجویزهایی می‌پردازد که عمل به آنها منجر به تحقق مطلوب‌ترین آینده ممکن می‌گردد.
آینده‌پژوهی با ارتقای سطح تفکر آینده‌گرای خودآگاه و کارآمد، زمینه مناسب برای افزایش تدبیر بشر در تصمیم‌گیری و نیز ارتقای سطح اثربخشی را فراهم می‌سازد (تقوی و محقق، 1395). طی فرایند آينده‌پژوهي مديران با تحليل رويدادها و بكارگيري خلاقيت و نبوغ، از آينده آگاهي مي‌يابند و زمينه مناسب به منظور هدايت سازمان فراهم مي‌گردد.
شهرداری به عنوان مهم‌ترین متولی اداره امور شهر نیازمند کسب مهارت‌های جدیدی به منظور رویارویی با تغییرات سریع در آینده خواهدبود تا با علم در مورد آینده به تجویزهای مناسب در زمینه حل مشکلات و رشد و توسعه شهر دست یابد. در این ارتباط انجام مطالعاتی به منظور شناخت مبانی و راهکارهای پرداختن به موضوع و نیز پیاده‌سازی و بهره‌گیری آن در شهرداري ضروری به نظر می‌رسد.
بنابراین این پژوهش با هدف تعیین ضرورت و اهمیت بررسی آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان و دستیابی به ساختار سازمانی مبتنی بر آینده‌پژوهی در آن انجام شدهاست.
1-1- بيان مسأله
شهر به عنوان پيچيده‌ترين محصول بشر، در طول تاريخ فرايند تكاملي خود را پيموده است و با موضوعات و مشكلات پيچيده و متنوعي روبه‌رو بوده و اين امر منجر به دشواري برنامهريزي آن شدهاست. از سويي رشد فناوری و موضوعات جهاني شدن بر پيچيدگي و چند بعدي بودن مشكلات شهري افزوده و عدم قطعيت شرايط و احتمال وقوع آينده‌هاي گوناگون، تصميم‌گيري براي حل اين مشكلات و برنامهريزي براي آينده مطلوب را به مراتب دشوارتر كرده‌است (رباني، 1392، 1). کوچکترين كم‌توجهي به اين تغييرات منجر به غافلگيري در عرصه‌هاي مختلف سياسي، امنيتي، اجتماعي و اقتصادي مي‌گردد (خزائی، 1390، 3). بنابراين در اين محيط سرشار از عدم قطعيت، تلاش براي پژوهش و ترسيم آينده تنها رويكردي است كه احتمال موفقيت را افزايش ميدهد چرا كه آينده‌پژوهي پاسخي خردمندانه و حكيمانه به چالش‌هاي پديد آمده در پي دگرگوني‌هاست و با درك آينده مي‌توان به مقابله با آينده‌اي پيچيده و نامعلوم پرداخت (خزائي، 1390، 59؛ منطقي، 1390، 52؛ Munck &Mcconnell,2009,33).
شهرداری از مهم‌ترین سازمان‌های متولی اداره امور شهرها است و بخش عمد‌ه‌اي از عرصه‌هاي تصميم‌گيري آن مرتبط با شهر مي‌باشد. سیستم شهری در معرض تحولات بسیاری قرار دارد و این امر تصمیم‌گیری شهر را با پیچیدگی روبه‌رو ساخته‌است. بررسي شرايط حاكي از آن است كه سازماندهي اين امور جدا از تفكر درباره آينده نيست، بنابراین شهرداری اصفهان به عنوان یک سازمان تصمیم‌گیرنده در توسعه شهری نیازمند شناخت و آگاهی از آینده به منظور واكنش نشان دادن به تغییرات ناگهانی می‌باشد.
مطالعه آينده‌پژوهي و دستيابي به ساختار سازماني مبتني بر آن در شهرداري مي‌تواند به عنوان روشي کارآمد، بقا و موفقيت اين سازمان را تضمین نماید و بستر مناسب را به منظور کشف، پیش‌بینی و پاسخ به تغییرات محیطی فراهم سازد به گونه‌اي كه مديريت شهري توانايي نگاه به آينده و تشخیص تغییرات در آینده را کسب نمايد.
1-2- اهميت و ضرورت پژوهش
جهان معاصر عرصه تحولات شتابنده است و دگرگوني در پديده‌هاي جامعه از گذشته تا حال و آينده امتداد داشته و خواهد داشت (منطقي، 1390، 59). بنابراين سازمان‌ها از تغييرات مختلف اجتماعي، سياسي، اقتصادي و مديريتي تاثير مي‌پذيرند. برخورد كارامد با اين پيچيدگي و تصميم‌گيري مناسب در مورد آن از طريق شناخت آينده امكان‌پذير است چرا كه در پرتو آن، انسان به شكل بخشيدن آينده به شيوه‌اي آگاهانه پرداخته و با تحليل و پيش‌بيني آينده به كاهش پيچيدگي محيط مي‌پردازد و آينده‌اي مطلوب براي سازمان ترسيم مي‌نمايد (پدرام، 1393، 16؛ Schatzmann & et.al, 2013, 2)
آينده‌پژوهي سازماني بر مشكلات پيش‌روي سازمان تمركز دارد و با تحليل رويدادها و آگاهي از آينده زمينه مناسب به‌منظور حركت سازمان را فراهم مي‌سازد. سازمان‌ها با تكيه بر دانش آينده‌پژوهي، به شناسايي تهديدها و فرصت‌هاي آينده پرداخته و رويدادهاي ممكن در آينده را مورد آزمون قرار مي‌دهند. بدين ترتيب تغييرات مختلف در فرايند تصميم‌گيري لحاظ مي‌گردد.
شهرداري اصفهان به عنوان يك سازمان بزرگ تصميم‌گيرنده، با توجه به پيچيدگي مشكلات شهري، عدم قطعيت شرايط و احتمال وقوع آينده‌هاي گوناگون با چالش‌هايي گوناگوني روبرو خواهدبود. اين امر ضرورت ايجاد مجموعه سازماني آينده‌نگر در شهرداري و گسترش تفكر و فرهنگ آينده‌پژوهي را ايجاب مي‌نمايد.
1-3- پرسش‌ها و هدف پژوهش
پژوهش حاضر در پی پاسخ به پرسش‌های زیر است:
· رهیافت مطلوب آینده‌پژوهی جهت بهره‌گیری در شهرداري اصفهان چیست؟
· ساختار پيشنهادي آينده‌پژوهي شهرداری اصفهان مبتنی بر رهیافت مطلوب چگونه باید باشد؟
در تناظر با پرسش‌های پژوهش، اهدافی همچون تعيين مناسب‌ترين رهيافت آينده‌پژوهي جهت بهره‌گیری در شهرداري اصفهان و دستيابي به ساختار سازماني مبتني بر آينده‌پژوهي در شهرداري اصفهان بیان می‌شود.
1-4- پيشينه پژوهش
در ارتباط با موضوع مربوطه، مطالعات گوناگوني انجام شده كه به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
پورمحمدي و همكاران (1389)، در مقاله خود با عنوان "مهندسي مجدد فرايند برنامهريزي با تاكيد بر كاربرد آينده‌نگاري" ضمن معرفي رويكرد آينده‌نگاري و آينده‌پژوهي، با نقد فرايند برنامهريزي موجود، به معرفي فرايند جديد برنامهريزي پرداخته‌اند. همچنين ضرورت استفاده از رويكرد آينده‌نگاري را مورد بررسي قرار داده‌اند.
حبيبي و جعفري (1389)، در پژوهشي با عنوان "آينده‌پژوهي و آينده كلان‌شهرها با تاكيد بر كلان‌شهر تهران" با استفاده از روش توصيفي-تحليلي به ارائه تعاريفي از مفهوم آينده‌پژوهي و ارتباط آن با موضوع كلان‌شهرها پرداخته‌اند. نتايج بررسي نشان ميدهد با توجه به عدم تجربه اين موضوع در كشور، استفاده از تجارب كشورهاي پيش‌رو در اين زمينه ناگزير است.
منطقي (1390)، در مقاله خود تحت عنوان "آينده‌پژوهي؛ ضرورت آينده مطالعات فرهنگي و علمي" با استفاده از روش تحليلي-توصيفي به تبيين مفاهيم آينده‌پژوهي، مراحل رشد اين دانش و تمايز آن از مفاهيم مشابه پرداخته‌است و به اين نتيجه رسيده كه مديران مراكز و نهادهاي علمي و فرهنگي، نياز است زيرساخت‌هاي لازم را براي تحولات آينده در دنياي پرتلاطم امروز مهيا سازند.
رباني (1392)، در مقاله "آينده‌پژوهي رويكردي نوين در برنامهريزي، با تاكيد بر برنامهريزي شهري" به بررسي برنامهريزي، آينده‌پژوهي، تفاوت‌هاي برنامهريزي سنتي و آينده‌پژوهي، دلايل استفاده از آينده‌پژوهي در برنامهريزي شهري و محدوديت‌هاي برنامهريزي در مقابله با آينده‌پژوهي پرداخته‌است. نتايج اين پژوهش نشان ميدهد بسياري از محدوديت‌هاي برنامهريزي شهري با بهره‌گيري از آينده‌پژوهي حل مي‌شود.
اميري و همكاران (1394)، در پژوهش خود با عنوان "بهينه‌سازي مديريت حمل و نقل اضطراري كلان‌شهر تهران پس از سوانح طبيعي با رويكرد آينده‌پژوهي" با استفاده از آينده‌پژوهي به بيان روش‌هاي متناسب با شيوه‌هاي برنامهريزي حمل و نقل اضطراري شهري پرداخته اند. در اين مقاله بهينه‌سازي كارايي مديريت شبكه حمل و نقل مناطق شهر تهران، مبتني بر فرايندهاي مديريت حمل و نقل اضطراري با استفاده از رويكرد آينده‌پژوهي، ارائه شدهاست.
مقيمي (1394)، در مقاله "معرفت‌شناسي آينده‌پژوهي در رويكردهاي نظري به برنامهريزي شهري، معماري و صنعت ساختمان" با رويكردي بنيادي، روش توصيفي و اسنادي به معرفت‌شناسي آينده‌پژوهي در آينده شهرها، نظام مطالعات و برنامهريزي شهري پرداخته‌است. نتايج اين پژوهش به نظام جديد برنامهريزي نوين در شهرسازي و معماري با بهره‌گيري از روش‌هاي آينده‌پژوهي اشاره كرده‌است.
كوهلس1 (2003)، در مقاله خود تحت عنوان "از پيش‌بيني به فرايند آينده‌نگاری- فعاليت‌هاي آينده‌نگاری مشاركتي جديد در كشور آلمان" به بررسي تفاوت‌هاي فرايند آينده‌نگاری در كشور آلمان پرداخته و معتقد است تشخيص بين پيش‌بيني، آينده‌نگاری و برنامهريزي عمومي به آساني امكان‌پذير نيست.
سريتاس2 (2007)، در مقاله "مشاركت در آينده‌نگاری فناوري: كاربرد پانل كارشناسان و ذينفعان" بر اين باور است: آينده‌نگاری فعاليتي نهادي است و بر مشاركت فعال كارشناسان و ذينفعان به منظور شكل دادن آينده جامعه تاكيد مي‌كند. اين مقاله به كاربرد عمومي روش پانل كارشناسان و ذينفعان در عمل آينده‌نگاری فناوري پرداخته‌است. همچنين به بحث درباره چگونگي ايجاد انگيزه و نگه داشتن اعضاي پانل در طول عمل آينده‌نگاری اشاره كرده‌است.
پيتر3 و جارات4 (2015)، در پژوهشي با عنوان "عمل آينده‌نگاری در برنامهريزي بلندمدت" دانش عمل آينده‌نگاری را در برنامهريزي بلندمدت از طريق تحليل رهيافت‌هاي همكارانه برنامهريزي در دو سازمان مرتبط گسترش دادند. يافته‌هاي پژوهش به مديران و پژوهشگران كمك مي‌كند تا برنامهريزي بلندمدت را به عنوان راهبردهاي اجرايي و پيش‌بيني در قالب گزينه‌هاي آينده در حال ظهور در نظر گيرند.
بررسی پژوهش‌های انجام شده حاکی از آن است که بیشتر این پژوهش‌ها به برررسی آینده‌پژوهی در زمینه‌های مختلفی چون حمل و نقل، برنامه‌ریزی و... پرداخته‌اند. دستیابی به آینده‌پژوهی نیازمند توانمند‌سازی افراد درگیر در زمینه‌های مرتبط است. بدین منظور پژوهش حاضر سعی در تدوین ساختار آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان به عنوان مهم‌ترین متولی اداره شهر دارد تا زمینه مناسب در جهت تصمیم‌گیری بر مبنای آینده‌پژوهی در شهر اصفهان فراهم شود.
1-5- چارچوب نظری
1-5-1- واژه‌شناسي آينده‌پژوهي
قلمرو آينده5 بسيار گسترده است بنابراين واژگان مختلفي چون "futures research"، "futurology"، "futurism"،"futures studies"، "futures analysis"، "futuristics" (Voros, 2001,1) و "foresight" براي مطالعات مربوط به آينده مطرح مي‌باشد (Sardar, 2010, 177).
كارشناسان و متخصصين مطالعات آينده در ايران بر اين باورند همه واژه‌هايي كه در مورد آينده به كار مي‌روند، معادل و يكسان نيستند و بين آنها تفاوت وجو دارد. از نظر آنها حداقل سه دسته از واژه‌هاي مصطلح آينده را مي‌توان يافت:
الف) future study، futurology، futures
ب) forecasting
ج) foresight
واژگان گروه الف به معناي آينده‌پژوهی و آينده‌شناسي است بنابراين مي‌توان آنچه را كه به موضوع آينده مي‌پردازد در اين تعريف قرار داد.
forecasting به معني "پيش‌بيني آينده" ترجمه شدهاست و از روش‌هاي كمي و مدل‌هاي علمي بسيار مشخص براي پيش‌بيني آينده استفاده مي‌كند (پورمحمدي و همكاران، 1389، 42).
foresight تحت عنوان آينده‌نگاری ترجمه شدهاست. foresight به اقدام در حال حاضر در پرتو وضعيت آينده امور اشاره دارد (Sardar, 2010, 179).
1-5-2- سیر تاريخي آينده‌پژوهي
مطالعات تاريخي و تحليل حوادث پيش‌رو، سابقه 2500 ساله دارد. آن‌گونه كه اسناد تاريخي نشان ميدهد، اين‌گونه مطالعات ابتدا در خاورميانه و چين صورت گرفته است. البته تحليل رويدادها براي کسب آمادگي، پذيرش فردا، در گذشته‌ي دور با مطالعات آينده‌پژوهي در اين روزگار با تحولات عميق و گسترده‌اي روبه رو بوده‌است. در گذشته به مدد علم نجوم و رابطه ستارگان و حرکت افلاك حوادث پيش رو را ترسيم مي‌کردند؛ اما امروزه با تحليل علمي اوضاع و حوادث، در صدد ساختن آينده به گونه‌اي مناسب‌اند (منطقي، 1390، 54).
مطالعات آينده بر پايه روش‌هاي نوين آينده‌پژوهي، ابتدا در مغرب زمين و تقريبا با پايان جنگ جهاني دوم آغاز شدهاست. رند6، نخستين مطالعات نظام‌مند در مورد آينده را در سال 1946 براي پنتاگون انجام داد و بدين‌ترتيب پايه‌هاي آينده‌پژوهي جديد بر مطالعات راهبردي دفاعي-نظامي استوار گرديد. پس از آمريكا، ژاپن (1960)، هلند (1970) و سپس فرانسه (1980) و به تدريج ساير كشورهاي اروپايي مانند آلمان، انگلستان، سوئد و استراليا و غيره به اين برنامه پيوستند (مركز مطالعات فرهنگستان علوم، گروه مطالعات آينده‌نگري علم و فناوري، 1393، 408).
1-5-3- تعريف آينده‌پژوهي
اصطلاح "آينده‌پژوهي7"نخستين بار توسط اچ. جي. ولز8 در برنامه شبكه بي بي سي در سال 1932 مطرح شدهاست. آينده‌پژوهي به تدوین گزینه‌ها9 و سناریوهای آينده از طريق تركيب گذشته پژوهي10، حال‌پژوهي11 و پيش‌بيني12 اشاره دارد. آينده‌پژوهي سعي دارد درباره احتمالات آينده و اقدامات قابل اجرا در آينده سخن بگويد. گذشته پژوهي درك نظام‌مند گذشته، حال پژوهي درك نظام‌مند حال و آينده‌پژوهي درك نظام‌مند آينده مي‌باشد (Kuosa, 2011, 5).
آينده‌پژوهي به دنبال پيش‌بيني نيست بلكه روشي آينده‌سو را به منظور شناسايي فرصت‌ها و محدوديت‌ها در توسعه برنامهريزي راهبردي طراحي مي‌نمايد. آينده‌پژوهي، از طريق تصويرسازي آينده و شناسايي مشکلات قبل از وقوع آنها در پي گسترش درک ما از آينده است. همچنين آينده‌پژوهي با كاربرد علم و درجه خاصي از شهود و ترسيم چشم‌انداز منسجمي از آينده، در جستجوي توليد راهبرد است (Munck, 2009, 33 & Mcconnell).
1-5-4- ويژگي‌هاي آينده‌پژوهي
طرح‌ها و پروژه‌هاي آينده‌پژوهي از ويژگي‌هاي زير برخوردار مي‌باشند:
· عمل‌سو؛
· انعطاف‌پذير در برابر آينده‌هاي مختلف؛
· مبتني بر همكاري؛
· بين رشته‌اي؛
· چند بعدي (عدم توجه به يك بعد)؛
· بررسی تهدیدها در راستای دستیابی به پیامدهای مثبت؛
· نظام‌مند (Michael, 2011, 11)؛
· بلند مدت؛
· بررسي گستره وسيعي از عوامل؛
· ترسيم توزيع گسترده؛
· نهادسازي13 و ايجاد شبكه‌ها؛
· كاربرد فنون و روش‌هاي رسمي (Kuosa, 2011, 12).
1-5-5- رهيافت‌هاي آينده‌پژوهي
آينده‌پژوهي را مي‌توان در سه رهيافت آينده‌پژوهي مشاركتي، آينده‌پژوهي راهبردي (Kuosa, 2014, 37). و آينده‌پژوهي سازمانی (Rohrbeck, 2010, 11) طبقه‌بندي نمود:
آينده‌پژوهي مشاركتي به مشاركت گسترده ذينفعان و توانمندسازي آنها در چشم‌اندازسازي مطلوب، پيش‌بيني و فرايند طراحي اشاره دارد. اغلب چهار گروه اصلي از خبرگان و ذينفعان در آينده‌پژوهي وجود دارد (Kuosa, 2014, 38):
1. تصميم‌سازان و سياست‌گذاران عمومي؛
2. بخش خصوصي؛
3. جامعه مدني؛
4. پژوهشگران علمي.
مشاركت‌كنندگان طرح آينده‌پژوهي ممكن است شامل طيف گسترده‌اي از بازيگران از جمله دولت‌هاي ملي و منطقه‌اي، دانشگاه‌ها، شركت‌هاي تجاري، اتاق‌هاي بازرگاني، رسانه محلي، انجمن‌هاي صنعتي، سازمان‌هاي غيردولتي و شهروندان باشد. موفقيت يك طرح به توانايي آن در جذب حاميان و ذينفعان درگير بستگي دارد (2007,3 Saritas).
2- رهيافت آينده‌پژوهي راهبردي
آينده‌پژوهي راهبردي با آينده‌پژوهي مسائل14 راهبردي مرتبط است. به عبارت ديگر فرايندي است که طي آن توانايي‌هاي فردي يا سازماني به منظور درک خطرات و فرصت‌هاي در حال ظهور، وابستگي‌هاي مسير، پيشران‌ها، محرک‌ها، منابع و روابط علت و معلول مرتبط با تصميمات گزينه بهبود مي‌يابد. آنچه آينده‌پژوهي راهبردي را از انواع ديگر آينده‌پژوهي جدا مي‌کند توانايي آن در کمک به سازمان‌هاي (بزرگ) به منظور تعريف شرايط مبارزه و تعيين اين‌که وارد مبارزه شود يا خير مي‌باشد (Kuosa, 2011, 12).
ريچارد اسلاتر15به طور کلي چهارنوع روش‌شناسي را براي آينده‌پژوهي راهبردي به صورت زير بيان کرده‌است:
1- روش‌هاي ورود اطلاعات که براي جمع‌آوري اطلاعات از منابع مختلف استفاده می‌شود.
2- روش‌هاي تحليلي که براي تحليل و ارزيابي عوامل و روابط بين آنها، معمولا به عنوان اولين گام به سوي فعاليت عميق‌تر و جزئي‌تر، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
3- روش‌هاي چارچوب‌مند، كه به دنبال درک عميق هستند.
4- روش‌هاي تكرارشونده و اكتشافي كه براي اكتشاف حالت‌هاي آينده به كار مي‌روند تا ديدگاه‌هاي روبه جلو ايجاد كنند (مركز مطالعات و برنامهريزي شهر تهران، 1392، 23).
3- رهيافت آينده‌پژوهي سازمانی
آينده‌پژوهي سازمانی ريشه در مديريت راهبردي دارد و سازمانی بودن آن مبتني بر اين پيش فرض است که فرايند آينده‌پژوهي در يک سازمان (عمومي يا خصوصي) به مرحله اجرا مي‌رسد.
در اين رهيافت، آينده پژوهي به ساختارها و عناصر فرهنگي موجود در يک سازمان گفته مي‌شود (Rohrbeck, 2010, 11).
در آينده‌پژوهي سازمانی ديدگاه‌هاي مختلفي معرفي شدهاست که شامل ديدگاه‌هاي مديريت راهبردي16، مديريت نوآوري17 و آينده پژوهي18 مي‌شود. ديدگاه مديريت راهبردي در برگيرنده موضوعاتی از قبیل تغييرات سازمانی19، چابکي و چالاکي سازماني، پايش محيطي20 و تصميم‌سازي21 است. ديدگاه مديريت نوآوري نقش مهمي در آينده‌پژوهي داشته و جريان‌هاي پژوهش درباره نوآوري‌هاي ريشه‌اي، بنيادين و شکست‌هاي احتمالي را هدايت مي‌کند. ديدگاه آينده‌پژوهي مي‌تواند به دو بخش تقسيم شود. بخش نخست به پژوهش درباره آينده‌پژوهي‌هاي عمومي در سطوح ملي و فراملي سازماني مي‌پردازد و بخش دوم به پژوهش درباره کاربست‌هاي آينده پژوهشي سازمانی مي‌پردازد (Ipid, 12-13).
مدل آينده‌پژوهي سازمانی از سه جزء اصلي تشکيل مي‌شود. جزء نخست، زمينه22 است که به منظور داوري در مورد نيازهاي آينده‌پژوهي در سازمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد و پيشنهادهاي هنجارين درباره طراحي سيستم آينده‌پژوهي از آن به دست مي‌آيد. جزء دوم قابليت‌ها و توانايي‌ها23 است و به منظور ارزيابي سيستم آينده‌پژوهي سازمانی و پيگيري ميزان قوت آن در تعريف، تفسير و پاسخگويي به تغييرات غيرمداوم24 مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در مجموع، جزء قابليت‌ها و توانايي‌ها، فرايند توسعه و ارتقاء پروژه‌هاي آينده‌پژوهي را هدايت مي‌کند. قابليت‌ها و توانايي‌ها در پنج بعد استفاده از اطلاعات (به منظور توصيف نوع اطلاعات و چگونگي ورود آنها به سيستم آينده‌پژوهي)، تعمیق روش‌ها (به منظور توصيف روش‌هاي مورد استفاده در تفسير اطلاعات)، مردم و شبکه‌ها (به منظور توصيف ويژگي‌هاي فردي کارکنان و شبکه‌هايي که سازمان براي تبادل اطلاعات و ديدگاه‌هاي آينده‌پژوهي استفاده مي‌کند)، سازمان‌ها (به منظور توصيف چگونگي گردآوري و تفسير اطلاعات در سازمان) و فرهنگ (به منظور توصيف فرهنگ‌هاي سازماني تقويت‌کننده و ممانعت‌کننده آينده‌پژوهي) قابل ساختاربندي است. جزء سوم پیامد است. پیامد به منظور ارزيابي چگونگي نتایج و ارزش‌هاي ايجاد شده در اثر فرايند آينده‌پژوهي سازمانی مورد استفاده قرار مي‌گيرد و در چهار دسته کاهش ابهامات، اقدامات محرک، تشویق ديگران به فعاليت و دستاوردهاي مورد نیاز طبقه‌بندي مي‌شود.
رهيافت سازمانی با استفاده از دو مسير مجزاي رهيافت ساختاري و رهيافت فرهنگي، سازمان را براي مقابله با تغييرات (به ويژه تغييرات غيرمداوم يا غيرقابل تكرار) توانمند مي‌سازد. در رهيافت ساختاري، آينده‌پژوهي سازماني به کاري گفته مي‌شود که در آن واحدهايي براي پاسخگويي مناسب براي مقابله با تغييرات غيرمداوم اختصاص پيدا مي‌کند و با استفاده از فرايندهاي پي در پي به برقراري ارتباط بين فرايند آينده‌پژوهي با ساير فعاليت‌هاي سازمان مي‌پردازد.
مسيرهاي پيش روي رهيافت‌هاي ساختاري و فرهنگي را مي‌توان به صورت يک نمودار که در برگيرنده ابعاد مربوط به هر يک از آنها است، نمايش داد (شکل 1) (Ipid, 13).
در صورتي که يک سازمان بتواند تمام ابعاد ساختاري و فرهنگي آينده‌پژوهي سازمانی را در درون خود ايجاد کند، قادر به انجام آينده‌پژوهي سازمانی خواهد بود.
2-روش پژوهش
این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است چرا که بستر مناسب جهت پیاده‌سازی ساختار آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان را فراهم می‌سازد. از نظر روش توصیفی است و با تشریح و بیان ابعاد و ویژگی‌های آینده‌پژوهی به معرفی ساختار مناسب آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان می‌پردازد. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش تحليل اسنادی جمع‌آوری شدهاست.
در اين پژوهش به منظور پاسخ به پرسش‌های پژوهش مسیر دو گانه‌ی زیر طی شدهاست:
مرحله نخست: با مرور متون تخصصی مفاهیم، ویژگی‌ها و رهیافت‌های آينده‌پژوهي به منظور دستیابی به اصول پایه و قابل بکارگیری در شهرداری اصفهان مورد مطالعه قرار گرفته‌است.
مرحله دوم: در این مرحله رهیافت مطلوب با رجوع به خبرگان انتخاب شدهاست. بدین منظور پنل خبرگان شامل جمعی از مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت شهری تشکیل گردید. رهیافت‌های آینده‌پژوهی (برونداد مرحله نخست) در این پنل مورد بحث و تامل قرار گرفت و رهیافت مطلوب انتخاب گردید. سپس با توجه به ویژگی‌های رهیافت مطلوب ساختار آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان پیشنهاد شدهاست.
شكل1. ابعاد و عناصر رهيافت‌هاي ساختاري و فرهنگي در آينده‌پژوهي سازمانی ماخذ: Rohrbeck, 2010, 112
|
3-یافته های پژوهش
نخست- انتخاب رهیافت مطلوب آینده‌پژوهی جهت بهره‌گیری در شهرداري اصفهان
آينده‌پژوهي فعاليتي زمان‌بر، پيچيده، پرهزينه و مشارکتي است. آينده‌پژوهي نادرست افزون بر هدر رفتن منابع انساني و مادي، اطلاعات مناسبي از وضعيت‌هاي آينده را در اختيار تصميم‌گيران نمي‌گذارد. از طرفي آينده‌پژوهي به شدت وابسته به ساختارهاي بومي است. دستيابي به آينده‌پژوهي مطلوب نيازمند بومي‌سازي فرايند آن با ويژگي‌هاي ارزشي جامعه مي‌باشد. بدين منظور نخست رهيافت‌هاي آينده‌پژوهي مورد بررسي قرار گرفت. (جدول 1). آينده‌پژوهي شامل سه رهيافت مشارکتي، راهبردي و سازمانی است. آينده‌پژوهي مشارکتي به مشارکت گسترده ذينفعان و توانمندسازي آنها در چشم‌اندازسازي اشاره دارد. آينده‌پژوهي راهبردي با مسائل راهبردي مرتبط است و طي آن توانايي‌هاي فردي يا سازماني براي درک خطرات در حال ظهور افزايش مي‌يابد. آينده‌پژوهي سازمانی ريشه در مديريت راهبردي دارد و سازمانی بودن آن مبتني بر اين پيش فرض است که فرايند آينده‌پژوهي در يک سازمان (عمومي يا خصوصي) به مرحله اجرا مي‌رسد. همچنين طي فرايند آينده‌پژوهي سازمانی تبادل بينش‌ها و ديدگاه‌ها از راه مشارکت صورت مي‌گيرد.
دستيابي به ساختار سازماني مبتني بر آينده‌پژوهي در شهرداري اصفهان، نيازمند انتخاب رهيافت مطلوب آينده‌پژوهي و تطبيق آن با ساختار سازماني شهرداري اصفهان مي‌باشد. بدین منظور پنلی متشکل از جمعي خبرگان و متخصیصن برنامه‌ریزی و تشکیلات تشکیل گردید و رهیافت‌های آینده‌پژوهی در این پنل تشریح و مورد بحث قرار گرفت. نتایج بحث و گفتگو پنل حاکی از آن است که رهيافت سازمانی مبتني بر پيش فرض اجراي فرايند آينده‌پژوهي در يک سازمان است همچنين ريشه در تفکر راهبردي داشته و بر مشارکت و تبادل ديدگاه‌ها اشاره دارد. با توجه به ويژگي‌هاي بيان شده، رهيافت سازمانی گسترده‌تر از دو رهيافت ديگر است. بنابراين با استناد به آرای خبرگان رهیافت سازمانی به عنوان رهيافت مطلوب انتخاب گردید.
دوم- ساختار پيشنهادي آينده‌پژوهي شهرداری اصفهان مبتنی بر رهیافت سازمانی
به منظور دست يافتن به ساختار سازماني مبتني بر آينده‌پژوهي در شهرداري اصفهان نياز است ساختار سازماني شهرداري اصفهان با ويژگي‌هاي رهيافت سازمانی به عنوان رهيافت مطلوب تطبيق يابد.
با توجه به منطق آينده‌پژوهي سازمانی در اين پژوهش، آينده‌پژوهي به عنوان يك توانايي سازماني پيگيري مي‌شود كه به سازمان توانايي مقابله با تغييرات را ميدهد. بدين منظور دو مسير مجزا شامل رهيافت ساختاري و رهيافت فرهنگي معرفي مي‌شود.
جدول1. مقايسه رهيافت‌هاي آينده‌پژوهي
رهيافت آينده‌پژوهي | ويژگي‌ها |
|---|---|
مشاركتي | - مشاركت گسترده ذينفعان و توانمندسازي آنها در چشم‌اندازسازي مطلوب، پيش‌بيني و فرايند طراحي - چهار گروه اصلي از خبرگان و ذينفعان اغلب در عمل آينده‌پژوهي وجود دارد: 1- تصميم‌سازان و سياست‌گذاران عمومي؛ 2- بخش خصوصي؛ 3- جامعه مدني؛ 4- پژوهشگران علمي - موفقيت يك طرح به توانايي آن در جذب حاميان و ذينفعان درگير بستگي دارد. |
راهبردي | - توانايي‌هاي فردي يا سازماني به منظور درک خطرات و فرصت‌هاي در حال ظهور، وابستگي‌هاي مسير، پيشران‌ها، محرک‌ها، منابع و روابط علت و معلول مرتبط با تصميمات گزينه بهبود مي‌يابد. - کمک به سازمان‌هاي (بزرگ) به منظور تعريف شرايط مبارزه و تعيين اين‌که وارد مبارزه شد يا خير؟ - شناسايي شرايط مغاير، هدايت سياست‌ها، شکل دادن راهبرد و جستجو براي بازارها، محصولات و خدمات جديد |
سازمانی | - ريشه در مديريت راهبردي دارد. - فرايند آينده‌پژوهي در يک سازمان (عمومي يا خصوصي) به مرحله اجرا مي‌رسد. - تبادل بينش‌ها و ديدگاه‌ها از راه مشارکت صورت مي‌گيرد. - آينده‌پژوهي به ساختارها و عناصر فرهنگي موجود در يک سازمان گفته مي‌شود که فرايندها و عناصر ساختاري سازماني براي آينده پژوهي معرفي مي‌شود. |
Saritas, 2007 Kuosa, 2011 &؛ Rohrbeck, 2010؛ Kuosa, 2014
جمع‌بندی: نگارندگان
در رهيافت ساختاري، آينده‌پژوهي سازماني فعالیتی است که در آن واحدهايي براي پاسخگويي مناسب براي مقابله با تغييرات غيرمداوم اختصاص پيدا مي‌کند و با استفاده از فرايندهاي پي در پي به برقراري ارتباط بين فرايند آينده‌پژوهي با ساير فعاليت‌هاي سازمان مي‌پردازد. رهيافت فرهنگي بر مبناي درگير ساختن تعداد بيشتري از کارکنان سازمان در فرايند آينده پژوهي تعريف شدهاست و آنها را قادر مي‌سازد در برابر کوچکترين نشانه‌هاي ضعف در هنگام ايجاد تغييرات غير مداوم واکنش نشان داده و پاسخ مناسب براي آن پيدا کنند.
در صورتي که يک سازمان بتواند تمام ابعاد ساختاري و فرهنگي آينده پژوهي سازمانی را در درون خود ايجاد کند، قادر به انجام آينده پژوهي سازمانی خواهد بود.
بر اساس اصول و ويژگي‌هاي آينده‌پژوهي سازمانی و مسيرهاي رهيافت‌هاي ساختاري و فرهنگي (شكل 1)، ساختار سازماني مورد نياز براي راه‌‌اندازي فعاليت‌هاي آينده‌پژوهي از پنج واحد سازماني تشکيل مي‌شود. اين واحدهاي سازماني متناسب با ابعاد مورد نياز براي افزايش قابليت‌ها و توانايي‌هاي آينده‌پژوهي در يک سازمان تعريف شده‌اند. اين واحدهاي سازماني تحت عنوان امور استفاده از اطلاعات، تدوين روش‌ها، تشکيل شبکه‌ها، فرهنگ‌سازي و سازماندهي معرفي شده‌اند. همچنين به يک واحد سازماني مستقل که وظيفه پيگيري امور اداري، مالي و دبيرخانه‌اي گروه آينده‌پژوهي را بر عهده دارد نياز است. از سوي ديگر ساختار پيشنهادي بايد با ساختار موجود شهرداري تطبيق داده‌شود. شهرداري اصفهان از معاونت‌هاي اداري مالي، برنامهريزي، پژوهش و فناوري اطلاعات، عمران شهري، حمل و نقل و ترافيك، شهرسازي و معماري، خدمات شهري، فرهنگي و اجتماعي و هماهنگي و امور مناطق وسازمان‌ها تشكيل شدهاست. با توجه به وظايف، فعاليت‌ها و استقرار ساختارها سازمانی دانشی و پژوهشی، معاونت برنامهريزي، پژوهش و فناوري اطلاعات شهرداري اصفهان ارتباط نزديك‌تري با موضوع آينده‌پژوهي دارد. بنابراين اين معاونت به منظور تطبيق با ويژگي‌هاي آينده‌پژوهي انتخاب مي‌شود. معاونت برنامهريزي، پژوهش و فناوري اطلاعات از چهار مديريت، فناوري اطلاعات و ارتباطات، برنامهريزي و بودجه، مطالعات و پژوهش و آموزش، تشكيلات و بهبود روش‌ها تشكيل شدهاست. مقايسه وظايف چهار مديريت معاونت برنامهريزي، پژوهش و فناوري اطلاعات نشان ميدهد كه مديريت مطالعات و پژوهش با موضوع آينده‌پژوهي ارتباط بيشتري دارد. بنابراين گروه آينده‌پژوهي به عنوان زيرمجموعه‌اي از اين مديريت معرفی شدهاست.
وظايف اين گروه بر اساس مطالب بيان شده، شامل تحليل اطلاعات، بهبود روش‌ها، سازماندهي، فرهنگ‌سازي و كاربرد نتايج مي‌باشد. در تطبيق با ساختار موجود معاونت برنامهريزي، پژوهش و فناوري اطلاعات شهرداري اصفهان، گروه آینده‌پژوهشی وظایف خود را به صورت تعاملی با مديريت‌هاي تخصصی معاونت انجام می‌دهد. اموری همچون بهبود روش‌ها، سازماندهي و فرهنگ‌سازی با همکاری بیشتر مديريت آموزش، تشكيلات و بهبود روش‌ها انجام مي‌شود. متناسب با نيازهاي هر يك از مديريت‌ها پروژه‌هايي توسط اين گروه تعريف و انجام مي‌شود كه مي‌تواند مورد استفاده مديريت‌هاي مختلف قرار گيرد. وظايف مربوط به امور دبيرخانه از طريق دبيرخانه اين معاونت انجام مي‌گيرد (شکل2).
4-نتيجه‌گيری
آينده‌پژوهي پاسخي به نياز روزافزون بخش مديريتي هر کشور براي سياست‌گذاري استاندارد و بهينه است. آينده‌پژوهي سازوکار علمي براي فراهم ساختن مقدمات و مولفه‌هاي ضروري در برنامهريزي، تصميم‌گيري و تدوين راهبردهاي بلندمدت علمي است.
در اين پژوهش چارچوب‌هاي نظري مرتبط با آينده‌پژوهي در راستاي دستيابي به اهداف معرفي شده مورد بررسي قرار گرفته‌است. يافته‌هاي حاصل از مرور مباني نظري مشخص مي‌کند که آينده‌پژوهي پاسخي خردمندانه به آينده‌اي پيچيده، نامعلوم و دستيابي به درک بهتري از آن مي‌باشد. بنابراين آينده‌پژوهي دانشي سودمند به منظور هدايت سازمان‌ها است. با آگاهي از آينده زمينه مناسب به‌منظور حركت سازمان فراهم مي‌گردد.
شكل1. ساختار سازمانی پیشنهادی گروه آینده پژوهی شهرداری اصفهان ماخذ: نگارندگان
|
شهرداري اصفهان به عنوان يک سازمان تصميم‌گيري در توسعه شهري نيازمند کسب مهارت‌هاي جديدي به منظور رويارويي با تغييرات سريع در آينده خواهدبود. اين امر ضرورت بررسي آينده‌پژوهي در شهرداري اصفهان را ايجاب مي‌کند. توانمندسازي شهرداري به منظور پاسخگويي به تغييرات آينده مستلزم دستيابي به ساختار سازماني مبتني بر آينده‌پژوهي مي‌باشد. به منظور دستيابي به اين ساختار، نخست رهيافت‌هاي آينده‌پژوهي مورد مطالعه قرار گرفته‌است. رهيافت‌هاي آينده‌پژوهي در سه دسته مشارکتي، راهبردي و سازمانی طبقه‌بندي مي‌شود. آينده‌پژوهي مشارکتي به مشارکت گسترده‌ي ذينفعان و توانمندسازي آنها در چشم‌اندازسازي اشاره دارد. آينده‌پژوهي راهبردي با مسائل راهبردي مرتبط بوده و فرايندي است که طي آن توانايي‌هاي فردي يا سازماني براي درک خطرات در حال ظهور افزايش مي‌يابد. آينده‌پژوهي سازمانی ريشه در مديريت راهبردي دارد و سازمانی بودن آن مبتني بر اين پيش فرض است که فرايند آينده‌پژوهي در يک سازمان (عمومي يا خصوصي) به مرحله اجرا مي‌رسد.
دستیابی به ساختار سازمانی مبتنی بر آینده‌پژوهی در شهرداری اصفهان، نیازمند انتخاب رهیافت مطلوب آینده‌پژوهی و تطبیق آن با ساختار سازمانی شهرداری اصفهان می‌باشد. بدین منظور رهیافت‌های آینده‌پژوهی در پنل متشکل از خبرگان تشریح و بررسی شد و رهیافت سازمانی به عنوان رهیافت مطلوب انتخاب شد. در ادامه ساختار سازماني آينده‌پژوهي شهرداري اصفهان در حوزه معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات تدوين شد.
منابع
1- اميري، مجتبي؛ شهناز نوروزي و عليرضا نجاري. (1394). "بهينه‌سازي مديريت شبكه حمل و نقل اضطراري كلان‌شهر تهران پس از سوانح طبيعي با رويكرد آينده‌پژوهي"، فصلنامه پژوهش‌هاي جغرافياي انساني، سال چهل و هفتم، شماره 91، صص143-157.
2- بل، وندل. (1924). "مبانی آینده‌پژوهی: تاریخچه، اهداف و دانش"، ترجمه مصطفی تقوی و محسن محقق (1395). تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
3- پورمحمدي، محمدرضا؛ کریم حسين‌زاده دلير؛ رسول قرباني و نادر زالي. (1389). "مهندسي مجدد فرايند برنامهريزي با تاكيد بر كاربرد آينده‌نگاري"، جغرافيا و توسعه، شماره 20، صص 37-58.
4- حبيبي، ليلا و مریم جعفري مهرآبادي. (1389). "آينده‌پژوهي و آينده كلان‌شهرها با تاكيد بر كلان‌شهر تهران"، مجله جغرافيا و برنامهريزي شهري چشم‌انداز زاگرس، سال دوم، شماره6، صص98-110.
5- خزائي، سعيد. (1390). آينده‌پژوهي مفاهيم و ضرورت‌ها، مفاهيم و ضرورت‌ها، پايگاه اينترنتي آينده‌پژوهي.
6- رباني، طاها. (1392). "آينده‌پژوهي رويكردي نوين در برنامهريزي، با تاكيد بر برنامهريزي شهري"، اولين همايش ملي شهرسازي و معماري در گذر زمان، ارديبهشت ماه 1392.
7- منطقي، محسن. (1390). "آينده‌پژوهي؛ ضرورت آينده مطالعات فرهنگي و علمي، اسلام و پژوهش‌هاي مديريتي"،مجله اسلام و پژوهش‌هاي مديريتي، سال اول، شماره اول،صص 51- 68
8- مقيمي، ابوالفضل. (1394) ."معرفت‌شناسي آينده‌پژوهي در رويكردهاي نظري به برنامهريزي شهري، معماري و صنعت ساختمان"، نشريه مديريت شهري، سال چهاردهم، شماره 38، صص143-157.
9- مركز مطالعات فرهنگستان علوم، گروه مطالعات آينده‌نگري علم و فناوري. (1393). "درآمدي بر آينده‌پژوهي"، اصفهان؛ شاهين‌شهر: پارس ضيا: علم‌آفرين.
10- مركز مطالعات و برنامهريزي شهر تهران. (1392). "آينده‌پژوهي در برنامهريزي و مديريت شهري"، مديريت فناوري اطلاعات و مركز اسناد.
11- Cuhls, K. (2003). “From forcasting to foresight processes- new participative foresight activities in Germany”. Journal of Forecasting, 22, 93-111.
12- Dufva, M, & Ahlqvist, T.(2015). “Elements in the construction of future- orientation: A systems view of foresight”. Journal of Futures, 73, 112-125.
13- Kuosa, T. (2011). “The evolution of strategic foresight”. www.gowerpublishing.com
14- Kuosa, T. (2014). “Towards strategic intelligence-foresight”, intelligence, and policy-making. Dynamic Futures.
15- Munck, R, & Mcconnell, G. )2009( “University Strategic Planning and theForesight/Futures Approach: An IrishCase Study”. Journal of Plann Higher Educ, 38,31-40.
16- Peter, Marc K & Jarratt,Denise G. (2015). “The practice of foresight in long-term planning”. Journal of Technological Forecasting &Social Change, 101, 49-61.
17- Rohrbeck, R. (2010). “Corporate Foreshght: towards a matuarity model for the future orientation of a firm”. Department for Innovation and Technology Management, Dissertation Technische Universitat Berlin.
18- Saritas, O. (2009).” Participation in technology forsight: using expert and stakeholder panels”. Manchester Institute of Innovation Research (MIOIR), University of Manchester.
19- Voros, J.(2001). “A primer on futures study, foresight and the use of scenarios”. Swinburne university of technology, first published in prospect.
20- Sardar, Z. (2010). “The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic;foresight—What’s in a name?”. Journal of Futures, 42, 177-184.
21- Schatzmann, J, Schäfer, R, & Eichelbaum, F. (2013). “Foresight- definition, overview& evaluation”. Journal of Eur J Futures Res, 15, 2-15.
22- Michael, Jackson. (2011). shaping tomorrow ’s practical foresight guide. chapter 2.
یادداشت‌ها
1Cuhls
2Saritas
3Peter
4Jarratt
5Futures Field
6Rand
7Futures Study
8H. G. Wells
9Alternative
10 Hindsight
11 Insight
12 Forecasting
13Institutionalisation
14 Issues
15 Richard Slaughter
16 Strategic Management Perspective
17 Innovation Management Perspective
18 Future Research Perspective
19 Corporate Change
20 Environmental Scanning
21 Decision Making
22 Context
23 Capabilities
24 Discontinuous Changes
Designing the suitable futures studies structure in Isfahan municipality
Abstract
Identifying and analyzing the future is one of the basic needs of today’s organizations in order to survive in very competitive and unpredictable environment. Isfahan municipality is a key organization in urban development, so it needs to gain new skills for facing rapid
changes in the future. The objectives of this research are to introduce the most suitable futures studies approaches for using in planning and urban management and to design organizational structure based on foresighting. The research method is descriptive-analytic. Information was collected based on documental analysis method. For reaching organizational structure based on futures studies, different approaches such as participative, strategic, and corporate were studied by expert panel.
The results reveal that corporate approach, is based on the assumption of implementation in an organization, is rooted in strategic notion, and emphasizes participation and exchange of views. Considering the characteristics mentioned, the corporate approach is more extensive than the other two approaches, and is therefore selected. Then due to characteristics of the corporate approach, the organizational structure of the Isfahan municipality futures studies group was suggested.
Keywords: futures study, Corporate approach, Organizational structure, Isfahan municipality