سرمایه اجتماعی و استقلال حسابرسان؛ رویکرد حرفه ای گرایی

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

جواد بختیاری ¹ , زهرا پورزمانی ² , رمضانعلی رویایی ³

1 - دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استاد گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار گروه حسابداری و مالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

تاریخ دریافت : 1400/02/29 تاریخ پذیرش : 1400/02/29 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, اعتماد اجتماعی, انسجام و همبستگی جمعی, هویت جمعی, استقلال حسابرس,

چکیده مقاله :

امروزه حسابرسان شأن و منزلت اجتماعی دارند. زیرا وظیفه اجتماعی حمایت از صاحبکاران خود و سایر افراد ذینفع درمقابل هرگونه عملکرد نادرست و تحریف به وسیله مدیران را به عهده دارند. برای آن که این منزلت حسابرسان دچار لطمه نشود از آن ها انتظار می رود که از نظر اقتصادی برای نفع شخصی خود تلاش نکنند بلکه همواره در جهت ارتقای منافع عموم، استقلال، صداقت و درستکاری را رعایت نمایند. این پژوهش به بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی با استقلال حسابرس می پردازد. بدین منظور تعداد 249 پرسشنامه میان حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی و موسسات عضو جامعه حسابداران رسمی ایران به شیوه تصادفی توزیع و جمع آوری و داده های بدست آمده از آنها با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق متغیر مستقل، سرمایه اجتماعی و متغیر وابسته، استقلال حسابرس می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر استقلال حسابرس دارد. این موضوع باعث ارتقاء و بهبود ارزشهای اخلاقی مثبت خواهد شد. از آنجاییکه وظیفه اصلی حسابرسی اطمینان بخشی به استفاده کنندگان از صورتهای مالی می باشد، لذا هر چه سطح سرمایه اجتماعی حسابرسان بیشتر باشد، این مؤلفه اجتماعی بر رفتار حسابرس در رعایت استقلال و در نتیجه ارتقای کیفیت حسابرسی اثرگذار خواهد بود. این موضوع باعث خواهد شد تا شهرت حسابرسان بهبود یافته و ریسک دعاوی حقوقی بر علیه آنها کاهش یابد لذا عاملی برای مشروعیت اجتماعی حسابرس خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

Today, auditors have dignity and social status. Because the social duty of protecting their own owners and other stakeholders is against any misconduct and distortion by the managers. In order to avoid damaging the auditors' privilege, they are expected to be economically unsuccessful in their personal interest but always to respect the interests of the public, independence, integrity and righteousness. This research examines the relationship between social capital and the independence of the auditor. For this purpose, 249 questionnaires distribute and collect between auditors working in an audit organization and Institutions of Iranian Association of Certified Public Accountants randomly and the data obtained from them has been analyzed using the structural equation modeling. In this research independent variable is social capital and dependent variable is auditor's independence. The results of the research show that social capital has a positive impact on the independence of the auditor. This will promote and improve positive moral values. Since the main task of audit is assurance to users of financial statements, therefore, the higher the level of social capital of auditors, the greater this social component will affect the auditor's behavior in respect of independence and thus improve the quality of audit. This will improve the reputation of auditors and reduce the risk of legal actions against them, therefore, it will be a factor to the auditor's social legitimacy

منابع و مأخذ:

*      اختر محققی، مهدی (1385). سرمایه اجتماعی. ناشر مؤلف.

*      بنی مهد، بهمن و درویش، حدیثه (1395). اعتماد اجتماعی و نگرش حسابرسان درباره استقلال. فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت. سال پنجم. شماره 19. صص 26-17.

*      *جوادیه، زهره (1392).سرمایه اجتماعی و وضعیت ایران. لینک یکتا: (http://etedaal.ir/fa/news/) کد مطلب 70270.

*      حجابی، حسین. مهدی زاده، حسن و بشارت، علی (1394). نقش سرمایه اجتماعی و اخلاق حرفه ای در توسعه. کنفرانس بین المللی جهت گیریهای نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری.

*      *حساس یگانه، یحیی. (1384). فلسفه حسابرسی. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

*      حساسیگانه،یحیی و جعفریعلی(1384). عوامل مؤثر بر استقلال و شایستگی اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران در ارائه خدمات گواهی. فصلنامه مطالعات حسابداری. شماره 10 و 11.

*      حاجیها، زهره. گودرزی، احمد و فتاحی، زهرا. (1392). ارتباط ویژگی های تردید حرفه ای حسابرسان و قضاوت و تصمیم گیری آنها. فصلنامهعلمی پژوهشی حسابداری مدیریت. سال ششم. شماره 19. ص57.

*      خوش طینت، محسن و بستانیان، جواد (1386). قضاوت حرفه ای درحسابرسی. مطالعات تجربی حسابداری مالی. شماره 18. صص 58-25.

*      رویایی، رمضانعلی. رهنمای رودپشتی، فریدون و جباری، حسین. (1388). تأثیر فرهنگ بر استنباط اخلاقی دانشجویان حسابداری. مجله مدیریت فرهنگی. سال سوم. شماره 5. صص 101-85.

*      رویایی، رمضانعلی و آذین فر، کاوه. (1391). رابطه بین کیفیت حسابرسی و نوع صنعت. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت. سال پنجم. شماره 15. ص20.

*      سلمان پناه، نجمه و طالب نیا، قدرت الله.(1392). بررسی گزیده عوامل موثر بر قضاوت اخلاقی حسابداران رسمی ایران. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت. سال ششم. شماره 18. ص 90.

*      سلیمانی، سمیه. شورورزی، محمدرضا و نوری توپکانلو، زهرا.(1397). تأثیر تهدیدها بر استقلال حسابرسان. مجله علمی- پژوهشی دانش حسابداری مالی. دوره پنجم. شماره 3. پیاپی 18. صص 80-69.

*      شعبان، رضوان. بنی مهد، بهمن و رویایی، رمضانعلی. (1396). اثر محافظه کاری اجتماعی و ماکیاولیسم بر استقلال حسابرس. فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت. سال ششم. شماره 22. صص 86-75.

*      عباس‌زاده، محمدرضا و محمدی، جمال (1393). بررسی عوامل مؤثر بر افزایش استقلال حسابرسان دیوان محاسبات کشور. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی. سال ششم. شماره 21. ص 28-1.

*      کلانتری، خلیل. 1388. مدل سازی معادلات ساختاری در تحقیقات اجتماعی– اقتصادی. تهران: انتشارات فرهنگ صبا.

*      محمودی نسب، زینب، بنی مهد، بهمن و اوحدی، فریدون (1396). مطالعه تقابل اجتماعی در حرفه حسابرسی: آزمون نظریه اصناف. فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت. سال ششم. شماره 21. صص 167-157.

*      ملکیان، اسفندیار و توکل نیا، اسماعیل. (1393). بررسی تأثیر فرهنگ اخلاقی بر کیفیت حسابرسی تحت شرایط فشار بودجه زمانی. فصلنامه حسابرسی؛ نظریه و عمل. سال اول. شماره 1. صص 48-21.

*      مدرس، احمد و رفیعی، افسانه. (1387). بررسی دیدگاه عمومی درباره رعایت آیین رفتار حرفه ای توسط حسابرسان و ضمانت اجرایی آن در ایران. دانش حسابرسی. شماره 25 و 26.

*      مهربان پور، محمدرضا. جندقی قمی، محمد و رجب بیکی، محمدعلی.(1397). سرمایه اجتماعی و حق الزحمه حسابرسی. فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی. دوره 25. شماره 2. صص288-269.

*      نصر اصفهانی، علی و [دیگران] (1390). بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمانهای خدماتی استان اصفهان. جامعه شناسی کاربردی.سال بیست و دوم، شماره 41.

*      Ardelean, Alexandra. (2013). Auditors’ Ethics & their Impact on public Trust. Procedia-Social & Behavioral Sciences Volume 92,10 October 2013, pp 55-60.

*       American Institute of Certified Public Accountants (AICPA). (2017). AICPA Clarified Statements on Auditing Standards, AU-C Section 200: Overall Objectives of the Independent Auditor and the Conduct of an Audit in Accordance With Generally Accepted Auditing Standards. Retrieved from: http://www.aicpa.org/Research/Standards/AuditAttest/Pages/clarifiedSAS.aspx.

*      Berglund, N., and Kang, T.,(2013). Does Social Trust Matter in Financial Reporting?: Evidence from Audit Pricing, https://www.uts.edu.au/sites/default/files/ACCconf14TKang.

*      Blay A.D., Gooden,E.S. Mellon, M. J. Steven , D.E. (2017). Can Social norms  Activation Improve Audit Quality? Evidence from an Experimental Audit Market. Journal of Business Ethics ,Doi:  10.1007/s10551-017-3561-z.

*      Chen, D., Liu, X., & Wang, C. (2016). Social trust and bank loan financing: Evidence from China. Abacus, 52(3), 374–403

*      Festre, A. (2010). Incentives and social norms: A motivation-based economic analysis of social norms. Journal of Economic Surveys, 24(3), 511–538.

*      *Flora, C.B. and J. L. Flora. (1996). The Past and Future: Social Contract, Social Policy and Social Capital. pp. 53-64 in Farm Foundation: Increasing Understanding of Public Problems and Policies.

*      Green, S., & Weber, J. (1997). Influencing ethical development: Exposing students to the AICPA code of conduct. Journal of Business Ethics, 16(8), 777–790.

*      Gray, S.J.,(1995). Towards a Theory of Cultural Influence on the Development of Accounting Systems Internationally, Abacus , Vol. 24 , PP.1-15.

*      Hasan, I., Hoi, C., Wu, Q., & Zhang, H. (2015). Social capital and debt contracting: evidencefrom bank loans and public bonds. Working Paper, Bank of Finland Research.

*      IESBA, I|ESBA Reinforce Auditor Independence Provisions: Furthur Limits Exceptions and Clarifies Guidance around Non-assurance Services, www.ifac.org, 2015.

*      Jensen, M. (2006) ‘Should we stay or should we go? Accountability, status anxiety, and client deflections’, Administrative Science Quarterly, 51, pp. 97-128.

*      *Jessor, R. 1981. The Perceived Environment in Psychological Theory and Research. Toward aPsychology of situations: An Interactional Perspective: 297-317.

*      Jha, A., & Chen, Y. (2015). Audit fees and social capital. The Accounting Review, 90(2), 611-639.

*      Jha, A. (2017). Financial reports and social capital. Journal of Business Ethics, 1-30. Available in: https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-017-3495-5.

*      Jones, j . 2008. Auditors 'Identity, client Accountability pressure and auditors conciliatory behavior. york university, Torento, Ontario.

*      Kaplan, S. E. & Richmond, K. & Samuels, J. E., (2010), The Effect of Social Confrontation onIndividuals’ Intentions toInternally Report Fraud, Behavioral Research, American Accounting Association, 22:51-67.

*      Kwon , s Y,. Yi , H (2012) Do Social Ties between CEOs and Engagement Audit Partners Affect Audit Fees and Audit Quality? Working paper, Korea University.

*      Lennox, C.S (2005) Audit quality and executive officers’ affiliations with CPA firms. Journal of Accounting and Economics 39 (2): 201–231.

*      Lesser , E . L . (2000 ) , " Leveraging Social capital in organizations " , In l Lesser , E . L . ( Ed ) Knowledge and Social capital : Founations and applications , Butter worth , Heine mann.

*      Mautz R.K., and H.A. Sharaf, (1980). The Philosophy of Auditing, 8th Printing, Florida: American Accounting Association.

*      McGuire, S. T., Omer, T. C., & Sharp, N. Y. (2012). The impact of religion on financial reporting irregularities. The Accounting Review, 87(2), 645-673.

*      Maslina Binti, Ahmad (2012).  Auditor Independence in Malaysia: The Perceptions of Loan Officers and Professional Investors. A Thesis Submitted in Fulfilment of the Requirements for the Degree of  Doctor of Philosophy of Cardiff University. Accounting and Finance Section Cardiff Business School, Cardiff University.

*      Omer, T. C., Sharp, N. Y., & Wang, D. (2012). Do local religious norms affect auditors' going concern decisions? Working paper. . Texas A&M University.

*      Pevzner, M., Xie, F., & Xin, X. (2015). When firms talk, do investors listen? The role of trust in stock market reactions to corporate earnings announcements. Journal of Financial Economics, 117(1), 190–223.

*      Parboteeah, K. P., Hoegl, M., & Cullen, J. B. (2008). Ethics and religion: An empirical test of a multidimensional model. Journal of Business Ethics, 80(2), 387–398.

*      Rennie, M.D., L.S., Kopp and W.M. Lemon (2010). Exploring trust and the auditor-client relationship: Factors influencing the auditor’s trust of a client representative. Auditing: A Journal of Practice & Theory 29 (1): 279–293.

*      Schatzberg, J., Sevcik, G., Shapiro, B., Thorne, L., & Wallace, R. (2005). A reexamination of behavior in experimental audit markets: The effects of moral reasoning and economic incentives on auditor reporting and fees. Contemporary Accounting Research, 22(1), 229–264.

*      Sunder, S. (2005). Minding our manners: Accounting as social norms. The British Accounting Review, 37(4), 367–387.

*      Vilanova, E. P., & Josa, R. T. (2003). Social capital as a managerial phenomenon. Working Paper, Tampere University of Technology. pp. 231-232.

*      *Yuyan Guan, Lixin (Nancy) Su, Donghui Wu and Zhifeng Yang, (2016). Do School Ties between Auditors and Client Executives Influence Audit outcomes? , Journal of Accounting and Economics,: 52- 61.http://dx.doi.org/10.1016/j.jacceco.2015.09.00.