مروری برتئوری‌های روانشناسی در تحقیقات حسابداری مدیریت
محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت
فریدون رهنمای رودپشتی
1
(استاد و عضو هیأت علمی گروه مالی و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
نعمت رستمی مازویی
2
(دانشجوی دکتری حسابداری واحد علوم و تحقیقات تهران و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس)
کلید واژه: تئوری, تئوریهای روانشناسی, حسابداری مدیریت,
چکیده مقاله :
نوشتار حاضر مقدمه‌ای در زمینه تئوریهای روانشناسی سودمند در تحقیقات حسابداری مدیریت با هدف شناسایی و کاربرد آن‌ها است. اگرچه از تئوریهای سایر علوم اجتماعی برای تشریح وپیش‌بینی رفتار در تحقیقات حسابداری مدیریت استفاده می‌شود، لیکن علم روانشناسی از آن‌ها متفاوت است و به‌جای پدیده‌های سازمانی و عینی، روی پدیده‌های ذهنی فرد تمرکز دارد. این تحقیق یک تحقیق کیفی است و مبتنی بر مطالعات نظری مرتبط با موضوع است که با شناسایی و تلخیص ادبیات مرتبط با تحقیقات روانشناسی و کاربرد آن‌ها در حسابداری مدیریت جمع‌بندیمی‌گردد. بر اساس این تحقیق، تئوریهای روانشناسی در حسابداری مدیریت در غالب اثرات انگیزشی و اثرات اطلاعاتی گروه بندی شده است.در ادبیات اثرات انگیزشی اثرات نقاط مرجع، تناقضات داخلی یا ناسازگاری بین بازنمایی ذهنی و رفتار در غالب تئوریهای هدف‌گذاری، سطح آرمانی، عدالت سازمانی، چشم‌انداز، ناهنجاری شناختی، اسناد و شناخت محیط، مطرح و تحلیل گردیده است.از بعد اطلاعاتی نیز به تأثیرات ارائه اطلاعات بر تصمیم‌گیری، قضاوت‌ها،نحوه جستجو و پردازش با منطق محدود وهمچنین بازنمایی ذهنی اشخاص از محیط وسازمان پرداخته که در چارچوب تئوریهای روانشناسی اجتماعی وشناختی بیان گردیده است. نتایج حاکی از آن است که نظریه های روانشناسی با تمرکز و شناخت عمیق تر پدیده های ذهنی افراد، بجای پدیده‌های عینی سازمانی می‌تواند برای تشریح و تحلیل علت و اثرات روشهای حسابداری مدیریت مورد استفاده قرار گیرد و نیز اثر نوع خاصی از روش حسابداری مدیریت روی رفتار افراد صرفا به چگونگی اهداف رسمی و عینی برای عمل و عواملی که بر رفاه افراد تأثیر می‌گذارد بستگی نداشته، بلکه چگونگی درک افراد از روشهای عملی و اینکه چگونه آن توجه، شناخت و یا انگیزه افراد را تحریک می‌کند، بر آن مؤثر است. در نتیجه به طور فزاینده ای آشکار می شود که تئوریهای چند گانه روانشناسی ارتباط بالقوه‌ای با هر کدام از روشهای حسابداری مدیریت دارند.
The present paper is an introduction to the field of useful psychology theories in management accounting studies aimed at their identification and application. Although other social science theories are used to explain and predict behavior in management accounting research, psychology is different from them and concentrates on individual’s mental phenomena instead of organizational and objective ones. This is a qualitative research based on theoretical studies relevant to the topic that takes shape through identifying and summarizing relevant literature in psychology and their application in management accounting. Based on this research, psychological theories in management accounting have been classified in terms of incentive effects and information impacts. In literature, incentive effects of reference points, the internal contradiction or inconsistency between mental representation and behavior have been broached and analyzed in terms of the theories of target-setting, the ideal level, organizational justice, prospect, cognitive abnormality, predication and cognition of the environment. Issues such as the effect of information on decision-making, judgments, search method and processing with limited logic as well as the individuals’ mental representation of the environment and organization have been addressed and expressed in the context of social and cognitive psychology theories. Results indicate that psychological theories with deeper focus on and deeper understanding of individuals’ mental phenomena, rather than organizational objective phenomena, can be used to describe and analyze the causes and effects of management accounting techniques. Too, the effect of a certain type of management accounting method on individuals’ behavior may not depend only on the quality of formal and objective goals for action and the factors that influence people's welfare; rather the method of understanding of people from practical methods and how attention, cognition or incentives stimulate people are also effective .As a result, it becomes increasingly apparent that multiple psychological theories have potential relationship with each of management accounting methods