ارائه مدل حکمرانی متعالی در بهبود توسعه اجتماعی در نظام سلامت کشور ایران
محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سعید حمزهء
1
*
,
رضا رستم زاده
2
,
ماهرخ لطف الهی حقی
3
,
کریم اسگندری
4
1 - گروه مدیریت دولتی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
2 - گروه مدیریت، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
3 - گروه مدیریت، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
4 - گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
کلید واژه: حکمرانی متعالی, نظام سلامت, مدل سازی ساختاری تفسیری,
چکیده مقاله :
زمینه: حکمرانی در نظام سلامت به عنوان فرآیندی چند بعدی و پویا، نیازمند توجه ویژه به ابعاد اصلی آن است و با وجود چالش‌هایی متعدد، این حکمرانی می‌تواند برای بهبود کیفیت خدمات بهداشتی درمانی و پاسخگویی به نیازهای جامعه کمک کننده باشد. در این راستا، این تحقیق با هدف ارائه مدل حکمرانی متعالی در راستای بهبود توسعه اجتماعی در نظام سلامت کشور ایران انجام شده است.
روش: این پژوهش دارای رویکرد کمی و کیفی است. ابتدا با استفاده از روش کیفی دلفی، ابعاد و مؤلفه‌ها شناسایی و تأیید شدند. سپس با استفاده از مدلسازی ساختاری تفسیری، روابط بین متغیرها تعیین گردید. در مرحله کمی، مدل توسعه‌یافته در نمونه‌ای از مدیران و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی (N=365) با استفاده از پرسشنامه لیکرت آزمایش و تأیید شد. داده‌ها با استفاده از معادلات ساختاری (SEM) و نرم‌افزارهای اسمارت پی‌ال‌اس و متلب تحلیل شدند.
یافته: نتایج این تحقیق نشان داد مدل حکمرانی متعالی در نظام سلامت دارای 3 بعد عوامل بنیادی، مدیریت پایدار و رهبری است و تمامی ابعاد و مولفه های مدل دارای ارتباط معنی داری هستند. همچنین مولفه "شفافیت" کلیدی ترین متغیر مستقل مدل شناسایی شد.
نتیجه گیری: تأکید بر شفافیت و اعتماد عمومی می‌تواند به بهبود کارایی و پایداری نظام سلامت کمک کند و به‌طور همزمان، رضایت عمومی را افزایش دهد. بنابراین، توجه سیاست‌گذاران به تقویت این مؤلفه‌ها می‌تواند به تحقق حکمرانی متعالی و بهبود عملکرد نظام سلامت کمک شایانی نماید.
Background: Governance in the health system, as a multidimensional and dynamic process, requires special attention to its main dimensions, and despite numerous challenges, this governance can help improve the quality of health services and respond to the needs of the community. In this regard, this study was conducted with the aim of presenting a model of transcendental governance in order to improve social development in the health system of Iran.
Method: This study has a quantitative and qualitative approach. First, using the qualitative Delphi method, the dimensions and components were identified and confirmed. Then, using interpretive structural modeling, the relationships between variables were determined. In the quantitative stage, the developed model was tested and confirmed in a sample of managers and employees of the Social Security Organization (N=365) using a Likert questionnaire. The data were analyzed using structural equations (SEM) and SmartPLS and MATLAB software.
Findings: The results of this study showed that the model of transcendental governance in the health system has 3 dimensions of fundamental factors, sustainable management and leadership, and all dimensions and components of the model have a significant relationship. Also, the "transparency" component was identified as the most key independent variable of the model.
Conclusion: Emphasis on transparency and public trust can help improve the efficiency and sustainability of the health system and simultaneously increase public satisfaction. Therefore, the attention of policymakers to strengthening these components can greatly contribute to the realization of transcendental governance and improving the performance of the health system.
1. افقه، سید مرتضی (1400)، انسان توسعه‌یافته، پیشران توسعۀ جوامع بشری نسخه‌ای برای ایران، انتشار: تهران: جهاد دانشگاهی، سازمان انتشارات،
2. آزادیان، م., وثوق مقدم، ع., فرهادی محلی، ع. (۱۴۰۰). تحلیل سلسله مراتبی فازی مؤلفه‌های حکمرانی خوب برای سیاستگذاری نظام سلامت در جمهوری اسلامی ایران. راهبردهای مدیریت در نظام سلامت، ۶(۲)، ۸۷-۱۰۲.
3. الفت‌پور، ن., موسی‌خانی، م., دانش‌فرد، ک., & ایران‌نژاد پاریزی، م. (۱۴۰۲). نقش کارکردهای اجتماعی و اخلاقی در حکمرانی رفاه عمومی در ایران. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، ۹(۱)، ۲۵-۴۲. https://ethicsjournal.ir/article-1-2600-fa.html
4. الهی‌نژاد، ح. (۱۴۰۲). رابطه حکمرانی متعالی مهدوی و حکمرانی مطلوب ولی‌فقیه. جامعه مهدوی، ۴(۲)، ۷-۳۷. https://doi.org/10.22081/jm.2024.68239.1086
5. پوراحتشام، م. (۱۳۹۷). رابطه کیفیت حکمرانی با سلامت در کشورهای منطقه جنوب غربی آسیا. رفاه اجتماعی، ۱۸(۶۹)، ۱۵۹-۱۸۴.
6. ترابی کلاته قاضی، ع. (۱۴۰۰). ارائه الگوی حکمرانی متعالی با ابتنای بر الگوی حکمرانی علوی. فصلنامه تخصصی حکمرانی متعالی، ۲(۲)، ۵۹-۸۸.
7. پورعزت، ع.ا. (۱۴۰۰). سخن سردبیر: سواد خط مشی گذاری و حکمرانی مضاف. مدیریت دولتی، ۱۳(۲)، ۱۸۲-۱۸۳.
8. حسین زاده، ح., محمدزاده، ع. (۱۳۹۸). بررسی تأثیر کیفیت حکمرانی بر بهبود شاخص‌های سلامت اجتماعی. نشریه فرهنگ و ارتقاء سلامت، ۳(۱)، ۸۶-۹۷.
9. خسروی، م.ف., مصدق راد، ع.م., عرب، م. (۱۴۰۰). حکمرانی نظام سلامت: یک مرور مفهومی. تحقیقات نظام سلامت حکیم، ۲۴(۱)، ۳۵-۴۶.
10. خدابخشی، ا., غلامیان، ب. (۱۴۰۱). مقایسه تأثیر زیرشاخص‌های حکمرانی بر هزینه‌های سلامت در کشورهای فقیر و ثروتمند. رفاه اجتماعی، ۲۲(۸۶)، ۳۸۹-۳۵۳. https://doi.org/10.32598/refahj.۲۲.۸۶.۲۴۲۴.۲
11. رجائی، ز., نصرآبادی، م.م., بنی هاشمی، س.ع., ملک زاده ترکمان، پ. (۱۴۰۲). شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های حکمرانی خوب در بخش بهداشت و درمان با روش‌های تحلیل شبکه‌ای و دیمتل. حقوق اداری، ۱۰(۳۴)، ۳۷-۵۹.
12. زارعی، ب., احمدی، س.ع., پیشگاهی فرد، ز.,عابدی‌درچه، م. (۱۳۹۹). بررسی رابطه الگوی حکمرانی متعالی و اقتدار ملی در جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، ۵(۲)، ۱۱۹-۱۴۳. https://doi.org/10.22067/pg.v5i2.2012-1010
13. سالاریان زاده، م.ح., لطیفی جلیسه، س. (۱۳۹۹). چالش‌های ساختار حکمرانی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی براساس الگوی ساختار شبکه‌ای. پیاپی ۸۹، ۲۳(۲)، ۸۹-۱۰۳.
14. جلالی خان آبادی، ط., الوانی، س.م., واعظی، ر.,قربانی زاده، و. (۱۳۹۹). طراحی الگوی حکمرانی شبکه‌ای در نظام سلامت کشور. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، ۱۵(۵۸)، ۱-۳۰.
15. جعفرزاده داشبلاغ داریوش, نصراله زاده محمدجواد. (1400). ارزیابی سلامت اجتماعی در ایران و جهان و ارائه مدل راهبردی چند لایه تحقق سلامت اجتماعی با تاکید بر بنیان ها و زیر ساخت های اثرگذار. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 51 (13)، 52-33
16. علایی، ح. (۱۴۰۳). تفاوت‌های حکمرانی مطلوب با حکمرانی معیوب. فصلنامه مطالعات بین‌المللی، ۱۰(۲)، ۴۵-۷۲. https://www.isjq.ir/article_193862.html
17. کلانتری، ف., خزلی، ا. (۱۳۹۹). نقش مولفه‌های قدرت ملی در تحقق متعالی حکمرانی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. آفاق امنیت، ۱۳(۴۷)، ۵۳-۸۰.
18. کرمانی، م. (۱۴۰۲). تحلیل و ارزیابی کیفیت حکمرانی در حوزه مسائل و آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر کیفیت قانونگذاری در برنامه‌های توسعه کشور. مجلس و راهبرد، ۳۰(۱۱۵)، ۱۶۳-۱۹۷. https://doi.org/10.22034/mr.2022.5433.5185
19. محمدی‌ها، ه., معمارزاده، غ.ر., عظیمی، پ. (۱۴۰۰). طراحی مدل ارتقای نظام سلامت کشور با تاکید بر راهبردهای حکمرانی. پیاورد سلامت، ۱۵(۳)، ۲۹۰-۲۷۲.
20. مصدق راد، ع.م., رحیمی تبار، پ. (۱۳۹۸). الگوی حاکمیت نظام سلامت ایران: یک مطالعه تطبیق. مجله علوم پزشکی رازی، ۲۶(۹)، ۲۸-۱۰.
21. مدبرنژاد، ع., بهشتی، س.ص., قاسمی، مرادی، ر. (۱۴۰۲). واکاوی زمینه‌های شکل‌گیری و شیوع فساد در نظام بهداشت و درمان ایران. جامعه‌شناسی کاربردی، ۳۴(۲)، ۷۱-۱۰۰. https://doi.org/10.22108/jas.2023.136724.2363
22. همایونی، فاطمه السادات، بقایی‌سرابی، عیسوی، قاسمی، عاصمه. (1403). بررسی عوامل مؤثر بر شاخص مخارج سلامت پرداخت شده از جیب و مقایسه عملکرد دولت‌های پس از انقلاب (1400-1368). مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 65(17)، 8-18.
1. Adeleye, N., & Eboagu, C. (2019). Evaluation of ICT development and economic growth in Africa. NETNOMICS: Economic Research and Electronic Networking, 20(1), 31–53. https://doi.org/10.1007/s11066-019-09131-6
2. Carl, A. T., & Antonio, T. (2023). Governance for health: A critical, but poorly understood, health system component. Acta Medica Philippina. https://doi.org/10.47895/amp.v57i3.7663
3. Kim, V. A. (2021). Governance in the health sector. Journal of Business and Entrepreneurial Studies. https://doi.org/10.37956/jbes.v5i1.263
4. Marzban, N., & Eivazi, M. R. (2024). Analysis of supreme governance: A model for the Islamic world and the explanation of its components from the perspective of the Qur'an and the Sunnah of the Prophet (PBUH). Political Studies of Islamic World, 13(3), 149-177. https://doi.org/10.30479/psiw.2024.19819.3301
5. Mohammad, F. K., Khosravi, A., Mosadeghrad, A. M., & Arab, M. (2023). Health system governance evaluation: A scoping review. Iranian Journal of Public Health. https://doi.org/10.18502/ijph.v52i2.11880
6. Moreno, C., Wykes, T., Galderisi, S., Nordentoft, M., Crossley, N., Jones, N., … Arango, C. (2020). How mental health care should change as a consequence of the COVID-19 pandemic. The Lancet Psychiatry, 7(9), 813-824. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30307-2
7. Nahed, T., Zeini, A., & Okasha, E. (2024). Good governance: An empirical evidence from Egypt’s public health sector. International Journal of Health Governance. https://doi.org/10.1108/ijhg-07-2024-0093
8. Tjaija, A., Sabir, M., Usman, M. H., & Samad, M. A. (2021). Good hospital governance at the Indonesian hospital. International Journal of Criminology and Sociology, 10, 554-561. https://doi.org/10.6000/1929-4409.2021.10.64
9. Uddin, M. S., Haque, C. E., & Khan, M. N. (2021). Good governance and local level policy implementation for disaster-risk-reduction: Actual, perceptual and contested perspectives in coastal communities in Bangladesh. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 30(2), 94-111. https://doi.org/10.1108/DPM-03-2020-0069
10. Zarei, B., Ahmadi, S. A., & Abedidorche, M. (2021). Seeking paradigm of sublime governance for promoting national authority in various forms of Islamic governance. Journal of Islamic Government, 26(1), 107-134. Retrieved from https://www.magiran.com/p2330557