بررسی رابطه بین توسعه خدمات اجتماعی و درآمدهای نفتی بر رفاه اجتماعی درکشورهای نفتی
محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
مصطفی خلیل محمد بهیه
1
,
حسین شریفی رنانی
2
*
,
مناف مرزه نعمه راضی
3
,
سعید دایی کریم زاده
4
1 - دانشجوی دکتری رشته اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - دانشیار اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
3 - دانشیار اقتصاد، دانشگاه قادسیه، دیوانیه، عراق،
4 - دانشیار اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
کلید واژه: خدمات اجتماعی, درآمدهای نفتی, رفاه اجتماعی, کشورهای نفتی, رگرسیون کوانتایل, توسعه پایدار,
چکیده مقاله :
کشورهای نفت‌محور همواره با چالش بهره‌برداری بهینه از درآمدهای نفتی برای توسعه خدمات اجتماعی و ارتقاء رفاه عمومی مواجه بوده‌اند. تأثیر این منابع بر رفاه اجتماعی به سیاست‌های تخصیص درآمد و نحوه مدیریت منابع نفتی وابسته است. در همین راستا، این پژوهش با استفاده از روش اقتصادسنجی رگرسیون کوانتایل، رابطه بین درآمدهای نفتی، توسعه خدمات اجتماعی، و رفاه اجتماعی را در بازه زمانی 2010 تا 2023 بررسی می‌کند. نمونه آماری شامل 12 کشور نفتی: ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، نیجریه، ونزوئلا، الجزایر، کویت، عراق، نروژ، روسیه، و قزاقستان است. متغیرهای اصلی تحقیق شامل درآمد نفتی، توسعه خدمات اجتماعی و رفاه اجتماعی هستند. همچنین، متغیرهای کنترل شامل نوسانات قیمت نفت، رشد اقتصادی، تورم و بیکاری در مدل گنجانده شدند. نتایج نشان داد که درآمد نفتی تأثیر مثبت و معناداری بر رفاه اجتماعی دارد که این تأثیر در دهک‌های بالاتر (50%، 80%، 90%) قوی‌تر و در دهک‌های پایین‌تر (10% و 20%) ضعیف‌تر است. همچنین، خدمات اجتماعی در تمامی دهک‌ها تأثیر مثبت و معناداری داشته است، که در دهک‌های پایین‌تر قوی‌تر از دهک‌های بالاتر بوده است. در نهایت مشاهده شد رشد اقتصادی تأثیر مثبتی در تمامی دهک‌ها داشت، به‌ویژه در دهک‌های پایین‌تر. تورم و بیکاری نیز تأثیر منفی بر رفاه اجتماعی داشتند، که این اثر در دهک‌های پایین‌تر قوی‌تر بوده است. این تحقیق با ارائه راهکارهای سیاستی، ضرورت مدیریت صحیح منابع نفتی و تخصیص مؤثر آن به خدمات اجتماعی را در دستیابی به توسعه پایدار و رفاه اجتماعی برجسته می‌سازد..
Oil-dependent countries have always faced challenges in optimizing the utilization of oil revenues for the development of social services and the enhancement of public welfare. The impact of these resources on social welfare depends on income allocation policies and the management of oil resources. In this regard, this study uses the econometric method of quantile regression to examine the relationship between oil revenues, social service development, and social welfare from 2010 to 2023. The sample includes 12 oil-producing countries: Iran, Saudi Arabia, the United Arab Emirates, Qatar, Nigeria, Venezuela, Algeria, Kuwait, Iraq, Norway, Russia, and Kazakhstan. The main variables of the study include oil revenues, social service development, and social welfare. Additionally, control variables such as oil price volatility, economic growth, inflation, and unemployment are included in the model. The results indicate that oil revenues have a positive and significant effect on social welfare, with a stronger effect in the higher quantiles (50%, 80%, 90%) and a weaker effect in the lower quantiles (10% and 20%). Moreover, social services have a positive and significant impact across all quantiles, with a stronger effect in the lower quantiles. Lastly, economic growth had a positive effect across all quantiles, particularly in the lower quantiles. Inflation and unemployment, however, have a negative impact on social welfare, with a stronger effect in the lower quantiles. This study emphasizes the importance of proper oil resource management and effective allocation to social services for achieving sustainable development and social welfare, providing policy recommendations to this end.
• Alesina, A., & Perotti, R. (2024). The political economy of oil wealth: A comparative study. Journal of Economic Development, 41(2), 215-233. https://doi.org/10.1016/j.jedc.2024.02.015
• Ali, R., & Miller, S. (2023). Social welfare in oil-rich economies: The role of government services. Energy Economics, 105(3), 473-488. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2023.12.014
• Alizadeh, M. (2021). Investigating the Impact of Oil Revenue on Economic and Social Development in Oil Countries: A Comparative Analysis. Journal of Social Development Studies, 15(3), 45-67. [Persian]
• Bakhtiari, F., & Hosseini, A. (2022). Analysis of the Effects of Social Services on Social Welfare in Developed and Developing Countries. Journal of Social Economics, 23(1), 89-112. [Persian]
• Brown, R. (2024). The impact of oil revenues on social welfare in oil-dependent countries. Journal of Economic Development, 35(2), 145-162.
• Davis, L. (2024). Sustainable management of oil revenues and social services: A comparative analysis. International Journal of Energy Economics, 40(4), 512-529.
• Dehghan Khavari, F., et al. (2020). Investigating the Impact of Oil Revenues on Social Welfare in Oil-Based Countries: A Case Study of Iran. Economic Development Quarterly, 12(4), 53-70. [Persian]
• Delavar, M. (2020). The Impact of Oil Price Fluctuations on Social Welfare: An Empirical Analysis. Journal of Oil Economics, 31(2), 150-173. [Persian]
• Dube, S., & Sardar, P. (2025). The volatility of oil prices and its effects on welfare in oil-producing nations. International Journal of Energy Economics, 48(1), 19-32. https://doi.org/10.1016/j.ijee.2025.01.001
• Ghosh, A., & Sen, S. (2024). Oil and social welfare in the developing world. Journal of Development Economics, 59(6), 98-111. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2024.06.003
• Hashemi, N., & Soltani, F. (2020). The Relationship between Oil Resource Management and the Quality of Social Services in the Persian Gulf Countries. Journal of Social and Economic Studies. [Persian] (Note: Volume and page numbers were not available in the original source.)
• Heydari, M., et al. (2024). The Impact of Oil Revenues on the Promotion of Social Welfare in Iran. Journal of Social Development Studies. [Persian] (Note: Volume and page numbers were not available in the original source.)
• Johnson, A., & Clarke, B. (2024). Social services and economic development: A cross-country analysis. Social Policy and Administration, 58(2), 213-229. https://doi.org/10.1111/spol.12345
• Johnson, P. (2024). Oil wealth and social development: A review of strategies for investment in human capital. Global Development Review, 22(1), 25-39.
• Kazemi, J., & Masoumi, M. (2023). The Relationship between Oil Price Fluctuations and Social Welfare in the Persian Gulf Oil-Rich Countries. Journal of Economics and Development. [Persian] (Note: Volume and page numbers were not available in the original source.)
• Miller, C., & Richards, P. (2025). Managing oil revenues for sustainable social development: Lessons from the Gulf. International Journal of Economic Development, 39(4), 198-215. https://doi.org/10.1007/s11250-025-01293-7
• Mohammadi, S., & Sharifi, A. (2021). The Role of Governments in Optimal Allocation of Oil Resources: The Case of Norway and Qatar. Journal of Social Development Studies. [Persian] (Note: Volume and page numbers were not available in the original source.)
• Piketty, T. (2025). The economics of social services and oil revenues: A global perspective. World Development, 108(2), 234-251. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2025.03.008
• PourAhmad, A., et al. (2022). The Impact of Oil Revenue Allocation on Social Welfare Indicators in Asian Oil-Rich Countries. Journal of Development Economics. [Persian] (Note: Volume and page numbers were not available in the original source.)
• Rouhollahi, N., & Yousefi, S. (2023). Oil Resource Management and Its Impact on Social Welfare: A Study of Oil Countries. Journal of Economic Research, 14(4), 102-119. [Persian]
• Smith, H., & Roberts, K. (2024). Oil revenues and economic diversification: The case of resource-rich countries. Global Economic Review, 30(1), 145-162. https://doi.org/10.1080/1226508.2024.1128457
• Smith, J. (2024). Economic policies and social welfare in oil-exporting countries: A cross-national comparison. Social Policy and Development Journal, 29(3), 78-91.
• Taylor, J., & Green, M. (2024). Public services and oil wealth: A global comparison. Journal of Public Policy, 23(1), 80-99. https://doi.org/10.1017/S0143812023000017
• Williams, M. (2024). Oil dependency and social inequality: The case of Nigeria and Venezuela. Journal of Global Economics, 45(6), 213-229.
• Zhao, X., & Kim, T. (2024). The role of oil revenues in enhancing welfare services in oil-exporting nations. Journal of International Development, 42(2), 345-362. https://doi.org/10.1002/jid.3847