اثربخشی آموزش راهبردهای کمک خواهی بر کیفیت زندگی در مدرسه و اشتیاق تحصیلی با پیگیری دو ماهه
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتیعلی آخوندزاده آرانی 1 , مجید سلیمانی 2 * , اکبر هدایتی 3 , شهاب رحمانی 4
1 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، اصفهان، ایران
2 - دانشگاه لرستان
3 - دانشگاه علامه طباطبایی
4 - 4. کارشناس ارشد مشاوره خانواده. گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان¬شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، خوزستان، ایران.
کلید واژه: راهبردهای کمک خواهی, کیفیت زندگی در مدرسه, اشتیاق تحصیلی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان اثربخشی آموزش راهبردهای کمک خواهی بر کیفیت زندگی در مدرسه و اشتیاق تحصیلی با پیگیری دو ماهه مورد مطالعه قرار گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون- پیگیری با گروه کنترل بود. کلیه دانشآموزان دوره متوسطه اول شهر کاشان در سال تحصیلی 1403-1402 جامعه آماری پژوهش را تشکیل می‌دادند که از این بین تعداد 30 دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای وارد نمونه پژوهش شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. دانشآموزان گروه آزمایشی، راهبردهای کمک خواهی را در 12 جلسه دریافت کردند، ولی دانشآموزان گروه کنترل هیچگونه آموزشی دریافت نکردند. هر دو گروه به منظور انجام پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری پرسشنامه‌های کیفیت زندگی در مدرسه اندرسون و بورک و اشتیاق تحصیلی وانگ و همکاران را در 3 مرحله تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS25 تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان داد، آموزش راهبردهای کمک خواهی تأثیر مثبت و معناداری بر کیفیت زندگی در مدرسه (000/0P=) و اشتیاق تحصیلی دانشآموزان داشته است (000/0P=). بر اساس نتایج به دست آمده، آموزش کارکنان مدرسه در دوره‌های ضمن خدمت و والدین در جلسات آموزش خانواده به منظور ترغیب و تشویق دانشآموزان به کمک خواهی در رویارویی با چالش‌های مختلف تحصیلی، ضروری به نظر می‌رسد.
The present study was conducted with the aim of investigating the effectiveness of teaching help-seeking strategies on the school quality of life and academic engagement with a two-month follow-up. The research method was a semi-experimental pre-test, post-test, follow-up type with a control group. All the students of the first secondary school in Kashan city in the academic year of 2023-2024 formed the statistical population of the research, and among them, 30 students were included in the research sample by multi-stage cluster random sampling method. They were randomly divided into two experimental and control groups. The students of the experimental group received help-seeking strategies in 12 sessions, but the students of the control group did not receive any training. Both groups completed the pre-test, post-test and follow-up questionnaires of school quality of life Anderson & Bourke's and academic engagement of Wang et al. in 3 stages. The data was analyzed using SPSS25 statistical software. The findings of the research showed that the teaching of help-seeking strategies had a positive and significant effect on the school quality of life (P=0.000) and students' academic engagement (P=0.000). Based on the obtained results, it seems necessary to train school staff in in-service courses and parents in family education sessions in order to motivate and encourage students to help-seeking in facing various academic challenges.
ابارشی، احمد و حسینی، سیدیعقوب. (1391). مدلسازی معادلات ساختاری. ناشر: جامعه شناسان.
ابراهیمی، صلاح¬الدین؛ جکیم¬زاده، رضوان و حجازی، الهه. (1395). رابطه هوش¬های چندگانه با پیشرفت تحصیلی دانش¬آموزان دختر و پسر رشته¬های علوم انسانی، ریاضی و تجربی. تدریس پژوهی. 2 (4)، 112-95.
ابوطالبی، حمید. (1399). تأثیر اشتیاق تحصیلی و جدیت تحصیلی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره ابتدایی منطقه 7 شهر کرج. فصلنامه مدیریت و چشم انداز آموزش. 2 (4)، 134-119. doi:10.22034/jmep.2021.267311.1047
بهادری خسروشاهی، جعفر؛ حبیبی کلیبر، رامین و فرید، ابوالفضل. (1396). رابطه جهت گیری هدف پیشرفت و خودارزشمندی با کمک خواهی تحصیلی دانش آموزان. پژوهش های نوین روانشناختی. 12 (46)، 22-1.
بیان¬فر، فاطمه؛ پرتونژاد، نفیسه و طباطبایی، سید موسی. (1400). پیش¬بینی اشتیاق تحصیلی بر اساس جو عاطفی خانواده و حمایت تحصیلی در دانش¬آموزان: نقش میانجی هیجان¬های تحصیلی. فصلنامه خانواده و پژوهش. 18 (4)، 48-31.
پنتریچ، پال. آر و شانک، دیل. اچ. (2002). انگیزش در تعلیم و تربیت: نظریه¬ها، تحقیقات و کاربردها. ترجمه مهرناز شهرآرای، 1390. تهران: نشر علم.
جدیدی سما. (1398). نقش واسطه‌ای اشتیاق تحصیلی در رابطه بین کمک طلبی تحصیلی و سازگاری تحصیلی دانش آموزان. رویش روان شناسی. ۸ (۱۲)، ۱۱۴-۱۰۷.
جعفر طباطبائی، تکتم سادات و کوثری اصفهانی، لیلا. (1402). نقش احساس انسجام روانی و تجارب معنوی در پیش¬بینی کیفیت زندگی در مدرسه دانش¬آموزان. مجله مطالعات اسلامی در حوزه سلامت. 7 (1)، 56-47.
جوادی علمی، لیلا و اسدزاده، حسن. (1399). مدل‌یابی روابط ساختاری اشتیاق تحصیلی دانشجویان بر اساس کمک‌طلبی تحصیلی، تدریس تحول‌آفرین، حمایت اجتماعی با میانجیگری نقش سرزندگی تحصیلی. پژوهش¬های روانشناسی اجتماعی. 10 (37)، 101-122.
doi: 10.22034/spr.2020.109699.
حسینی، مرضیه و هاشمی، تورج. (1397). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای کمک خواهی در بهبود نشانه‌های استرس تحصیلی و عملکرد تحصیلی در دانشآموزان متوسطه. روان¬شناسی مدرسه و آموزشگاه. 7 (4)، 70-55. doi: 10.22098/jsp.2019.747
حیدری¬زاده، واحد. (1400). پیش¬بینی کیفیت زندگی در مدرسه بر اساس اشتیاق تحصیلی، دلبستگی به مدرسه و امید تحصیلی (مورد مطالعه: دانش¬آموزان ابتدایی شهرستان قلعه گنج). پایان¬نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.
رسولی، حمیده و امینی، ناصر. (1399). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای کمک خواهی بر سازگاری تحصیلی دانش¬آموزان متوسطه دوم شهر گناوه. فصلنامه ایده های نوین روانشناسی. ۵ (۹)، 10-1.
رفیع زاده اردبیلی، گلناز. (1400). بررسی رابطه درگیری تحصیلی و کمال¬گرایی مثبت با میانجی¬گری باورهای معرفت¬شناختی. پایان¬نامه کارشناسی ارشد. داشنگاه فردوسی مشهد.
سلطانی شال، رضا؛ کارشکی، حسین؛ آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ عبدخدایی، محمدسعید و بافنده، حسین. (1390). بررسی روایی و پایایی پرسش نامه کیفیت زندگی در مدرسه در مدارس شهر مشهد. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 18 (1)، 79-93.
صادقی، جمال. (1401). نقش واسطه¬ای کیفیت زندگی در مدرسه و اهمال کاری تحصیلی در رابطه بین باورهای معرفت شناختی با پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی در دانش¬آموزان. فصلنامه علمی روش¬ها و مدل¬های روان¬شناختی. 13 (48)، 114-101.
doi: 10.30495/jpmm.2022.30110.3604
صانعی، عفت؛ رئیسون، محمدرضا و محمدی، یحیی. (1398). تعیین سهم مولفه¬های مهارت¬های اجتماعی در کیفیت زندگی در مدرسه دانش¬آموزان. سومین همایش ملی روانشناسی و آسیب¬های اجتماعی. چابهار.
قنبری، سیروس و سلطانزاده، وحید. (1395). نقش واسطه ای هوش هیجانی در ارتباط بین خودکارآمدی پژوهشی و انگیزه پیشرفت تحصیلی (مورد مطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی سینا همدان). نشریه مطالعات اندازه¬گیری و ارزشیابی آموزشی. 6 (14)، 67-41.
کابینی مقدم، سلیمان؛ انتصار فومنی، غلامحسین؛ حجازی مسعود و اسدزاده، حسن. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان و کمک‌خواهی بر افزایش سرزندگی تحصیلی و وجدان تحصیلی دانشآموزان اهمال‌کار. فصلنامه علمی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. 7 (3)، 88-77. doi: 10.30473/etl.2020.44672.2897
ماهی، فاطمه و خادمی، بهبود. (1398). افت تحصیلی دانش¬آموزان پایه دهم و هفتم از دیدگاه معلمان: یک مطالعه گرند تئوری. فصلنامه پژوهش¬های برنامه¬ریزی آموزشی و درسی. 9 (2)، 73-57.
نجفی، حسین. (1397). مقدمه‌ای بر یادگیری ترکیبی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
Abarashi, A. & Hosseini, S. Y. (2012). Structural Equation Modeling. Publisher: Jamee Shenasan [In Persian].
Aboutalebi, H. (2021). The effect of academic motivation and academic seriousness on the academic achievement of female primary school students in District 7 of Karaj. Management and Educational Perspective, 2(4), 119-134. doi: 10.22034/jmep.2021.267311.1047 [In Persian].
Alrashidi, O., Phan, H. P., & Ngu, B. H. (2016). Academic engagement: an overview of its definitions, dimensions, and major conceptualizations. International Education Studies, 9(12), 41-52.
Anderson L.W. & Bourke S.F. (2000). Assessing affective characteristics in the schools (2nd Ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Bahadori Khosroshahi, J., Habibi-Kaleybar, R. & Farid, A. (2017). The Relationship between Achievement Goal Orientation and Self-worth with Academic Help Seeking Students. Journal of Modern Psychological Researches. 12 (46), 1-22 [In Persian].
Bayanfar, F., Partonejad, N. & Tabatabaee, S. M. (2022). Predicting Students’ Academic Engagement Based on Academic Support and Family Emotional Climate: The Mediating Role of Academic Emotions. Quarterly Journal of Family and Research. 18 (4) :31-48 [In Persian].
Butler, R., & Shibaz, L. (2008). Achievement goals for teaching as predictors of students' perceptions of instructional practices and students' help seeking and cheating. Learning and instruction, 18(5), 453-467.
Chou, C. Y., & Chang, C. H. (2021). Developing adaptive help-seeking regulation mechanisms for different help-seeking tendencies. Educational Technology & Society, 24 (4), 54-66.
Collins, W., & Sims, B. C. (2013). Help seeking in higher education academic support services. In Help seeking in academic settings (pp. 203-223). Routledge.
Davis-Bowman, J. (2021). African American child and adolescent academic help-seeking: A scoping review. Education and Urban Society, 53 (1), 42-67.
Ebrahimi, S., Hkimzadeh, R. & Hejazi, E. (2016). The Relationship of Multiple Intelligence and Academic Achievement of Girl and Boy Student’s at Humanities, Mathematics and Science field of Studies. Research in Teaching. 4(2), 95-112 [In Persian].
Evelein, F., Korthagen, F., & Brekelmans, M. (2008). Fulfilment of the basic psychological needs of student teachers during their first teaching experiences. Teaching and teacher Education, 24(5), 1137-1148.
Ghanbari, S. & Soltanzadeh, V. (2016). The Mediating Role of Emotional Intelligence in the Relationship between Self- efficacy of Research and Academic Achievement Motivation. Educational Measurement and Evaluation Studies, 6 (14), 41-67. [In Persian].
Giblin, J., & Stefaniak, J. (2021). Examining decision-making processes and heuristics in academic help-seeking and instructional environments. TechTrends, 65(1), 101-110.
Hashemi, T., Bayrami, M., Vahedi, S., & Beyrami, N. (2017). The effectiveness of help-seeking strategies training in the improvement of academic stress, performance and motivation by the moderating role of attributional styles among students. Biquarterly Journal of Cognitive Strategies in Learning, 5(8), 139-158.
Heydarizadeh, Vahed. (2021). Predicting the school quality of life based on academic engagement, attachment to school and academic hope (Case study: elementary school students in Qaleh Ganj city). Master's thesis. Faculty of Humanities, University of Hormozgan [In Persian].
Holt, L. J. (2014). Attitudes about help-seeking mediate the relation between parent attachment and academic adjustment in first-year college students. Journal of College Student Development, 55(4), 418-423.
Holt, L. J. (2014). Attitudes about help-seeking mediate the relation between parent attachment and academic adjustment in first-year college students. Journal of College Student Development, 55(4), 418-423.
Hoseini, M. & Hashemi, T. (2019). Effectiveness of help seeking strategies' training in improving symptoms of academic stress and academic performance in high school students. Journal of School Psychology, 7(4), 55-70. doi: 10.22098/jsp.2019.747 [In Persian].
https://doi.org/10.1177/0013124520916174
Jadidi, S. (2020). The Mediating Role of Academic Eagerness in the Relationship Between Academic Help Seeking and Academic Adjustment of Students. Rooyesh. 8 (12), 107-114 [In Persian].
Jafar Tabatabaei, T. S. & Kausari Esfahani, L. (2023). The Role of Sense of Psychological Coherence and Spiritual Experiences in Predicting the Quality of life in School. Islamic Studies, 7(1), 47-56 [In Persian].
javadi elmi, L. & Asadzadeh, H. (2020). Structural Equation Modeling of Students' academic engagement based on Academic Help-Seeking, Transformational teaching, perceived social support with the Mediation Role of Academic Buoyancy. Social Psychology Research, 10(37), 101-122. doi: 10.22034/spr.2020.109699 [In Persian].
Kabini Moghadam, S. , Entesar Foumani, G. , Hejazi, M. and Asadzadeh, H. (2020). Comparison of the Effectiveness of Instruction of Self-Regulated Learning and Help-Seeking Strategies Training on Increasing Educational Buoyancy and Conscience of Procrastinating Students. Research in School and Virtual Learning, 7(3), 77-88. doi: 10.30473/etl.2020.44672.2897 [In Persian].
Karabenick, S. A. (2004). Perceived achievement goal structure and college student help seeking. Journal of educational psychology, 96(3), 569.581.
Karabenick, S. A., & Knapp, J. R. (1988). Help seeking and the need for academic assistance. Journal of educational psychology, 80 (3), 406-408.
Kliesener, T., Meigen, C., Kiess, W., & Poulain, T. (2022). Associations between problematic smartphone use and behavioural difficulties, quality of life, and school performance among children and adolescents. BMC psychiatry, 22(1), 195- 207.
Mahi, F. & Khademi, B. (2019). Academic Decline of Seventh and Tenth Grade Students from Teachers’ Perspective: A Grounded Theory Study. Curriculum Development and Educational Planning Research. 9 (2), 57-73 [In Persian].
Mameli, C., Passini, S. (2019). Development and validation of an enlarged version of the student agentic engagement scale. Journal of Psychoeducational Assessment, 37 (4), 450 -463. 10.1177/0734282918757849
McGuine, T. A., Biese, K. M., Petrovska, L., Hetzel, S. J., Reardon, C., Kliethermes, S., ... & Watson, A. M. (2021). Mental health, physical activity, and quality of life of US adolescent athletes during COVID-19–related school closures and sport cancellations: a study of 13 000 athletes. Journal of athletic training, 56(1), 11-19.
Moreira, P. A. S., Dias, A., Matias, C., Castro, J., Gaspar, T., & Oliveira, J. (2018). School effects on students’ engagement with school: Academic performance moderates the effect of school support for learning on students’ engagement. Learning and Individual Differences, 67, 67–77.
doi:10.1016/j.lindif.2018.07.007
Najafi, H. (2018). An Introduction to Blended Learning. Isfahan: Jahad Daneshgahi Publications [In Persian].
Newman, R. S. (1990). Children's help-seeking in the classroom: The role of motivational factors and attitudes. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 71–80. https://doi.org/10.1037/0022-0663.82.1.71
Pentrich, P. R. & Shank, D. H. (2002). Motivation in Education: Theories, Research, and Applications. Translated by Mehrnaz Shahraray, 2011. Tehran: Alam Publishing [In Persian].
Pietarinen, J., Soini, T., & Pyhältö, K. (2014). Students’ emotional and cognitive engagement as the determinants of well-being and achievement in school. International Journal of Educational Research, 67, 40-51.
Rafizadeh Ardebili, G. (1400). Investigating the relationship between academic engagement and positive perfectionism with the mediation of epistemological beliefs. Master's thesis. Ferdowsi University of Mashhad [In Persian].
Ramdass, D., & Zimmerman, B. J. (2008). Effects of self-correction strategy training on middle school students' self-efficacy, self-evaluation, and mathematics division learning. Journal of advanced academics, 20 (1), 18-41.
Rasouli, H. & Amini, N. (2022). Evaluation of the effectiveness of teaching aid strategies on academic adjustment of high school students in Genaveh. Journal of Psychology New Ideas. 5 (9), 1-10 [In Persian].
Reeve, J., Shin, S. H. (2020). How teachers can support students’ agentic engagement. Theory into Practice, 59(2), 150 -161.
https://doi.org/10.1080/00405841.2019.1702451
Reeve, J., Tseng, M. (2011). Agency as a fourth aspect of engagement during learning activities. Contemporary Educational Psychology, 36, 257 –267.
doi:10.1016/j.cedpsych.2011.05.002
Ryan, A. M., & Pintrich, P. R. (1997). " Should I ask for help?" The role of motivation and attitudes in adolescents' help seeking in math class. Journal of educational psychology, 89(2), 329-341.
Sadeghi, J. (2022). The mediating role of school quality of life and academic procrastination in the relationship between epistemological beliefs and English language academic achievement in students. Psychological Models and Methods, 13(48), 101-114. doi: 10.30495/jpmm.2022.30110.3604 [In Persian].
Sanei, E., Raisoon, M. R. & Mohammadi, Y. (2019). Determining the contribution of social skills components to the student's school quality of life. Third National Conference on Psychology and Social Damage. Chabahar [In Persian].
Sarici, H., Telli, O., Ozgur, B. C., Demirbas, A., Ozgur, S., & Karagoz, M. A. (2016). Prevalence of nocturnal enuresis and its influence on quality of life in school-aged children. Journal of pediatric urology, 12(3), 159-e1-159-e 6.
Shumaker, R., & Wood, J. L. (2016). Understanding first-generation community college students: An analysis of covariance examining use of, access to, and efficacy regarding institutionally offered services. The Community College Enterprise, 22 (2), 9-17.
Soltani shal, R., Karshki, H., Aghamohamadiyan, H., Abdkhodaei, M., & Bafandeh, H. (2011). Evaluation of Validity and Reliability of the Quality of School Life Questionnaire in Mashhad Schools. Journal of Kerman University of Medical Sciences, 18(1), 79-93 [In Persian].
Stefansson, K. K., Gestsdottir, S., Birgisdottir, F., & Lerner, R. M. (2018). School engagement and intentional self-regulation: A reciprocal relation in adolescence. Journal of adolescence, 64, 23-33.
Truta, C., Parv, L., & Topala, I. (2018). Academic Engagement and Intention to Drop Out: Levers for Sustainability in Higher Education. Sustainability. 10 (12), 4637-4648.
Wang, M. T., & Eccles, J. S. (2013). School context, achievement motivation, and academic engagement: A longitudinal study of school engagement using a multidimensional perspective. Learning and instruction, 28, 12-23.
Wang, M. T., Willett, J. B., & Eccles, J. S. (2011). The assessment of school engagement: Examining dimensionality and measurement invariance by gender and race/ethnicity. Journal of school psychology, 49(4), 465-480.
Wara, E., Aloka, P. J., & Odongo, B. C. (2018). Relationship between Emotional Engagement and Academic Achievement among Kenyan Secondary School Students. Academic Journal of Interdisciplinary Studies. 7 (1), 107–118.
Wentzel, K. R. (1999). Social-motivational processes and interpersonal relationships: Implications for understanding motivation at school. Journal of educational psychology, 91(1), 76-97.