اثر بخشی ذهن‌آگاهی بر احساس انسجام و تفکر خلاق دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی
مریم حسینی اصل نظرلو
1
*
,
سمیرا دمیا
2
1 - گروه آموزش روانشناسی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 - کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه تبریز/ آموزش و پرورش، ارومیه، ایران
کلید واژه: ذهن‌آگاهی, احساس انسجام, تفکر خلاق, پایه ابتدایی,
چکیده مقاله :
انتقال از هر مرحله زندگی به نوعی تغییر محسوب میشود و نیازمند سازگاری با شرایط جدید است. با آغاز آموزش رسمی در دوران ابتدایی کودکان با انتظارات و مسئولیتهای زیادی مواجه میگردند که موجب تنش‌هایی روانی در آنان میگردد. آموزش مهارتهای سازگارانه میتواند در کاهش فشارهای روانی و فراهم نمودن بستر مناسب برای رشد فکری مؤثر باشد. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر احساس انسجام و خلاقیت دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان ارومیه انجام شد. پژوهش حاضر از نوع مطالعات نیمه‌آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر تمامی دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ناحیه یک شهر ارومیه بودند که در سال تحصیلی 1402-1401 مشغول به تحصیل بودند. تعداد 30 نفر (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه گواه) به شیوه خوشه‌ای چند مرحلهای انتخاب گردیدند. شرکتکنندگان در مراحل پیش‌آزمون و پس آزمون مقیاسهای احساس انسجام و تفکر خلاق را تکمیل کردند. گروه آزمایش طی ده جلسه 45 دقیقهای تحت آموزش ذهن‌آگاهی قرار گرفت و گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس انجام شد. نتایج نشان دادند که آموزش ذهن‌آگاهی باعث افزایش احساس انسجام گردید در حالیکه بر تفکر خلاق تأثیری نداشت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که آموزش ذهن‌آگاهی میتواند به عنوان روش مناسبی برای بهبود احساس انسجام و به تبع آن کاهش مشکلات رفتاری دانش‌آموزان مورد استفاده قرار گیرد.
Transitioning from any stage of life is considered as a kind of change and requires adaptation to the new conditions. with the beginning of formal education in elementary school, children are faced with many expectations and responsibilities that cause psychological tension in them. training adaptive skills can be effective in reducing mental pressure and providing a suitable substrate for intellectual growth. In this regard, the present study was conducted with the aim of determining the effectiveness of mindfulness training on the sense of cohesion and creativity of fifth grade elementary school students in Urmia city. the current research was a semi-experimental type of pre-test-post-test study with a control group. The statistical population of the present study was all the fifth grade female students of the first district of Urmia city who were studying in the academic year of 1401-1402.30 people (15 people in the experimental group and 15 people in the control group) were selected in a multi-stage cluster method. The participants completed the pre-test and post-test scales of sense of coherence and creative thinking. The experimental group received mindfulness training during ten 45-minute sessions, and the control group did not receive any intervention. Data analysis was done using analysis of covariance test. The results showed that mindfulness training increased the sense of cohesion, while it did not affect creative thinking. The results of the present study showed that mindfulness training can be used as a suitable method to improve the sense of cohesion and consequently reduce students' behavioral problems.
اکبریان، زهرا و اعراب شیبانی، خدیجه (1397). اثربخشی درمان شناختی¬رفتاری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر احساس انسجام دانش‌آموزان. کنفرانس بین¬الملیی دستاوردهای نوین پژوهشی در علوم اجتماعی، علوم تربیتی و روانشناسی، کرج، https://civilica.com/doc/785502
ترابی صائین، نسرین، لیوارجانی، شعله، آزموده، معصومه و رضایی، اکبر (1400). مقایسه اثربخشی مهارتهای زندگی و ذهن‌آگاهی بر احساس انسجام در نوجوانان دختر شهر تهران. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 7(25)، 131-101،
doi.org/10.22054/rjsw.2021.62370.510
حسینا، فریبا (1399). بررسی رابطه ذهن‌آگاهی با خلاقیت، ششمین همایش بین¬المللی روانشناسی مدرسه، تهران، https://civilica.com/doc/1203193
حسینی، لاله و منشئی، غلام¬رضا (1399). تأثیر درمان ذهن‌آگاهی کودک¬محور بر اضطراب کودکان 8 تا 12 سال دارای علائم افسردگی. فصلنامه سلامت روان کودک، 7(1)، 350-331.
رمضانپور گیلرد، زهرا، یعقوبی ابوالقاسم، پیرانی، ذبیح¬الله و تقوایی، داود (1402). اثربخشی مداخله مبتنی بر ذهن‌آگاهی برمهارت¬های ارتباطی و خلاقیت دانش‌آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه خانواده و پژوهش، ۲۰(4)¬، 177-155.
Agormedah, E.K., Ankomah, F., Srem-Sai, M., Nugba, R.M., Quansah, F., Hagan, J.E., Okan, O., Dadaczynski, K., & Schack, T. (2024). Effects of Gender and Age Interaction on Sense of Coherence and Subjective Well-Being of Senior High School Students in Northern Ghana. Education sciences. 14(2), 178.
https://doi.org/10.3390/educsci14020178
Akbarian, Z., & Arab Sheibani, Kh. (2018). The effectiveness of mindfulness-based cognitive behavioral therapy on students' sense of coherence. International Conference on New Advances in Research in Social Sciences, Education, and Psychology. Karaj. https://civilica.com/doc/785502. [In Persian].
Al-Yagon, M. (2012). Subtypes of attachment security in school-age children with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 35(3), 170–183.
DOI:10.1177/0731948712436398.
Al-Yagon, M., & Cinamon, G. R. (2008). Work-family relations among mothers of children with learning disorders. European Journal of Special Needs Education, 23(2), 91–107. https://doi.org/10.1080/08856250801946202.
Baas, M., Nevicka, B., & Ten Velden, F. S. (2014). Specific mindfulness skills differentially predict creative performance. Personality & Social Psychology Bulletin, 9(40), 1092–1106. https://doi.org/10.1177/0146167214535813
Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., Segal, Z. V., Abbey, S., Speca, M., Velting, D., & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 230–241. https://doi.org/10.1093/clipsy.bph077
Braun-Lewensohn, O., Idan, O., Lindström, B., & Margalit, M. (2016). Salutogenesis: Sense of coherence in adolescence. In The Handbook of Salutogenesis; Mittelmark, M., Sagy, S., Eriksson, M., Bauer, G.F., Pelikan, J.F., Lindstrom, B., & Espnes, G.A., Eds.; Springer Nature: Basel, Switzerland.
Brockmeier, J. (2006). Erzahlung und kulturelles verstehen. Journal fur Psychologie. 14(1), 12–34. https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-16928.
Brown K.W., Ryan R. M., & Creswell J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry. 18(4), 211–237. https://doi.org/10.1080/10478400701598298.
Bulzacka, E., Lavault, S., Pelissolo, A., & Isnard Bagnis, C. (2018). Mindful neuropsychology:mindfulnessbased cognitive remediation. L’Encéphale, 44(1), 75–82. https://doi.org/10.1016/j.encep.2017.03.006
Colzato, L. S., Ozturk, A., & Hommel, B. (2012). Meditate to create: the impact of focused-attention and open-monitoring training on convergent and divergent thinking. Frontiers in Psychology, 3, 116.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2012.00116
Elices, M., Perez-Sola, V., Perez-Aranda, A., Colom, F., Polo, M., Martn-López, L. M., & Garriz, M. (2022). The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy in primary care and the role of depression severity and treatment attendance. Mindfulness, 13(2), 362–372. https://doi.org/10.1007/s12671-021-01794-3
Henriksen, D., Richardson, C., & Shack, K. (2020). Mindfulness and creativity: Implications for thinking and learning. Thinking Skills and Creativity, 37, Article 100689. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100689
Hosseina, F. (2019). Exploring the relationship between mindfulness and creativity. The 6th International Conference on Psychology of School. Tehran. [In Persian]
Hoseini, L., & Manshaei G. (2020). Effectiveness of Child-Centered Mindfulness Therapy on 8-12 Year-Old Children with Depression Symptoms. Journal of Child Mental Health, 7(1)¬, 331-350 [In Persian]
Justo, C. F., Manas, I. M., & Ayala, E. S. (2014). Improving the graphic creativity levels of Latin American high school students currently living in Spain by means of a mindfulness program. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 132, 229–234. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.04.303
Krause, C. (2000) Children's self-worth and health in primary schools. Zeitschrift der Schweizerischen Vereinigung für Kinder– und Jugendpsychologie SKJP, Psychologie und Erziehung, 25–26, 114–127.
Krause, C. (2011). Developing sense of coherence in educationalcontexts: Making progress in promoting mental health in children, International Review of Psychiatry, 23(6), 525-532, https://doi.org/10.3109/09540261.2011.637907
Kudesia R.S. (2015). Mindfulness and creativity in the workplace. Mindfulness in organizations: Foundations, research, and applications; pp. 190–212. https://doi.org/10.1017/CBO9781107587793.010
Lebuda, I., Zabelina, D., & Karwowski, M. (2016). Mind full of ideas: A meta-analysis of the mindfulness–creativity. Personality and Individual Differences, 93, 22–26. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.09.040
Millett, G., D’Amico, D., Amestoy, M. E., Gryspeerdt, C., & Fiocco, A. J. (2021). Do group-based mindfulness meditation programs enhance executive functioning? A systematic review and metaanalysis of the evidence. Consciousness and Cognition, 95, Article 103195.
https://doi.org/10.1016/j.concog.2021.103195
Moore, A., & Malinowski, P. (2009). Meditation, mindfulness and cognitive flexibility. Consciousness and Cognition, 18(1), 176–186.
https://doi.org/10.1016/j.concog.2008.12.008
Orly, I., Lewenson, O. B., Lindström, B., & Margalit, M. (2022). Chapter 15 Salutogenesis: Sense of Coherence in Childhood and Families. The Handbook of Salutogenesis. 2nd edition. Mittelmark MB, Bauer GF, Vaandrager L, et al., editors. Cham (CH).
Ramezanpour Geliyard, Z., Yaghoobi, A., Pirani, Z., & Taghvaee, D. (2024). The Effectiveness of Mindfulness-Based Intervention upon Communication Skills and Creativity of Elementary School Students. Quarterly Journal of Family and Research, 20 (4), 155-171. URL: http://qjfr.ir/article-1-2126-fa.html. [In Persian]
Slonova, A. (2022). Mindfulness in the Development of Children’s Creative Potential: Opportunities for Use in the Work of a Practical Psychologist. Journal of the Higher School of Economics,19 (3), 642-656.
https://doi.org/ 10.17323/1813-8918-2022-3-642-656
Tiwari, S. S., & Rishipal, A. (2020). Effect of mindfulness on self-concept, self-esteem and growth mindset: Evidence from undergraduate students. Journal of Psychosocial Research, 15(1), 329-340.
https://doi.org/10.32381/JPR.2020.15.01.28
Torabi saein, N., Livarjani, S., Azmoudeh, M., & Rezaei, A. (2020). A comparison of the effectiveness of life skills training and mindfulness on sense of coherence in adolescents in tehran. Journal of Social Work Research, 7(25), 101-131. [In Persian]
doi: 10.22054/rjsw.2021.62370.510
Yeh, Y. C., Chang, H. L., & Chen, S. Y. (2019). Mindful learning: A mediator of mastery experience dur-ing digital creativity game-based learning among elementary school students. Computers & Education, 132, 63–75.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01593 .