اصول حاکم بر لایحه حریم خصوصی

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

علی اصغر رئوفی ¹ , محمد صادق جمشیدی راد ² , علیرضا پور بافرانی ³

1 - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
2 - دانشیار فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
3 - استادیار فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/02/15 تاریخ پذیرش : 1399/06/12 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: مبانی فقه امامیه, حریم خصوصی, قانون اساسی, حرمت, حمایت,

چکیده مقاله :

مسئله حریم از جمله احکام مهم در اسلام و فقه است که از اعتبار و منزلت بسیار بالایی برخوردار هست، حریم به اعتبار نوع آن، به حریم‌های مادی و غیرمادی تقسیم می‌شود و علما به موضوعاتی از قبیل حریم خصوصی اشخاص، توجه و مداقه عمیق فقهی نموده‌اند. از همین رو، دولت هشتم جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۶ لایحه حریم خصوصی را تدوین و به مجلس شورای اسلامی تسلیم کرد. در این پژوهش تلاش شده است تا لایحه حریم خصوصی که دارای چند سرفصل است: حریم خصوصی جسمانی، اماکن و منازل، اطلاعات شخصی در فعالیت‌های رسانه‌ای، ارتباطات، در محل کار، و مسئولیت‌های ناشی از نقض حریم خصوصی؛ مورد بحث قرار گیرد و اصول حاکم بر آن بررسی شود. در همین راستا، پژوهش حاضر، اصل عدم ولایت، اصالة الإحتیاط و اصل کرامت انسانی را به عنوان اصول حاکم بر لایحه حریم خصوصی معرفی می‌کند و همچنین، ممنوعیت افشاء سر، لزوم توجه به حیثیت انسانی و پرهیز از ظلم را به عنوان مباحث مرتبط با حریم خصوصی بررسی می‌نماید.

چکیده انگلیسی:

The issue of privacy is the important provisions in Islam and jurisprudence, which has a very high reputation, the privacy of its kind, is divided into material and non-material confidentiality, and scholars have issues such as the privacy of individuals, attention and considered in the profound jurisprudence. Therefore, the eighth Government of the Islamic Republic in 1386  revised the privacy bill and surrendered to the Islamic Consultative Assembly. This research has been attempted to discuss the privacy bill, which has several headings: physical privacy, places and houses, personal information on media activities, communication, at work, and responsibilities arising from privacy violations and the principles governing it. In this regard, the present study introduces the principle of non-velayat, اصالة, and the principle of human dignity as the principles governing the privacy Bill, as well as the prohibition of disclosure, the need to pay attention to human dignity and to abstain from tyranny as relevant privacy issues.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

• قرآن کریم سوره­های مبارکه بقره  ۱۹۵و ۲۳۱و ۲۳۳؛ آل عمران ۳۱ و ۹۷؛ نساء ۱۲و  ۲۹و ۱۱۲؛ مائده ۳۳؛ انعام ۱۰۸؛ یونس ۹۹؛ احزاب ۵۷ و ۷۵؛ نور ۱۹و ۲۷تا ۲۹؛ اسرا ۷۰؛ حجرات ۱۲؛ طلاق ۶؛


• آخوند خراسانی،محمد کاظم  کفایه الااصول، . قم، موسسه آل البیت(ع) ،۱۴۰۹،ه.ق، ج ۲


• آمدی، سیف الدین؛ ابکار الافکار فی اصول الدین، قاهره، دارالکتب والوثائق القومیه؛ ۱۴۲۳ه.ق، ج۵،.


• ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا؛ معجم مقاییس اللغة،قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی (۱۴۰۴)، .


• ابن منظور، محمد بن مکرم؛. لسان العرب،بیروت : انتشارات دارالفکر، چاپ ۱۴۱۴هـ ق، ، ج ۱۲.


• اسکندری، مصطفی؛ ماهیت و اهمیت حریم خصوصی؛ مجله حکومت اسلامی،.زمستان سال ۱۳۸۹، شماره ۴،.
  
  
  
  • امامی، سید حسن، شرح قانون مدنی، ، چاپ ۲۸، تهران: انتشارات اسلامیه، ، (۱۳۸۷)، ج۱
  
  
  • امام خمینی، سید روح الله موسوی؛ انوارالهدایة فی التلیقه علی الکفایه ،موسسه تنظیم و نشر آثار، ۳۷۲ ،ج ۱
    
    
    
    • امام خمینی، سید روح الله موسوی؛ متوفای ؛ المکاسب المحرمه، قم موسسه تنظیم آثار ۱۴۱۵ق جلد ۱،.
    
    
    • امام خمینی، سید روح الله موسوی ، تحریر الوسیله، ج۲،
    
    
    • ایروانی علی بن عبدالحسین نجفی، حاشیه المکاسب وزارت.فرهنگ و ارشاد اسلامی،تهران ۱۴۰۶ ق
    
    
    • انیس، ابراهیم؛ المعجم الوسیط، چاپ هشتم. تهران :انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۷.
    
    
    • ایروانی،علی بن عبدالحسین نجفی،حاشیه مکاسب ،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول
    
    
    • بحرانی، آل عصفور، ، الدررالنجفیه من الملتقطات الیوسفیه،بیروت انتشارات دارالمصطفی لاحیاء التراث، چاپ اول ۱۴۲۳ هـ ق، ج ۳
      
      
      
      • بستانی، فؤاد افرام، منجد الطلاب، مترجم: بندر ریگی، محمد؛ تهران: انتشارات حر، چاپ دوم ۱۳۷۹
      
      
      • جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۷۸)، ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ دهم،
        
        
        
        • خویی، سیدابوالقاسم،  منهاج الصالحین، (۱۴۱۰ه.ق)، قم: مدینة العلم، چاپ ۲۸ جلد۲،
        
        
        • خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج ، قم: موسسه احیاءآثار الامام خوئی  ۱۴۲۲ق، ج ۱،
        
        
        • خویی، سیدابوالقاسم،  صراط النجاة، قم: مکتب نشرالمنتخب ۱۴۱۶ق، چاپ اول، ج ۱، .
        
        
        • خویی، سیدابوالقاسم، اجودالتقریرات، قم،مصطفوی،۱۳۶۸ش، ج ۲، ص ۱۲۵).
          
          
          
          • سروش، محمد؛ (۱۳۹۳)، مبانی حریم خصوصی بر بر اساس منابع اسلامی، انتشارات سمت، چاپ اول.
          
          
          • شهید ثانی، زین الدین بن علی؛ متوفای ۹۶۶ ه ق، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: انتشارات معارف اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۳ ه ق، ج ۱۲، ص ۴۰۷.
            
            
            
            • شیخ انصاری مرتضی مکاسب، قم، دارالحکمه، ج ۱.
            
            
            • شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، الخلاف، (۱۴۰۷)، قم: دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین 
            
            
            • طباطبائی یزدی سید محمدکاظم حاشیه المکاسب، قم و موسسه اسماعیلیان.۱۴۱۰ ج۱.
            
            
            • عبدالمنعم، محمود عبدالرحمان، (بی تا)؛ معجم المصطلحات والالفاظ الفقهیة، قاهره: دارالفضیله.
              
              
              
              • عراقی، ضیاءالدین؛ تعلیقه فوائد الاصول، قم .دفتر انتشارات اسلامی .۱۴۱۷ق، ج ۳،
              
              
              • عراقی، ضیاءالدین؛ شرح تبصره المتعلمین، قم.دفتر انتشارات اسلامی ۱۴۱۴ق، جلد ۲،
              
              
              • علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، متوفای ۷۲۶ هـ ق، تذکره الفقهاء، قم: موسسه آل البیت علیهم الاسلام، چاپ اول، ۱۴۱۴ هـ ق،
              
              
              • علامه مجلسی اول، اصفهانی، محمد تقی؛ متوفای ۱۰۷۰ هـ ق، روضة المتقین، فی شرح من لا یحضره الفقیه، انتشارات موسسه فرهنگ اسلامی کوشانبور، چاپ اول، ۱۴۰۶ هـ ق، ج۶،.
              
              
              • عمیدزنجانی، عباسعلى؛ (۱۴۲۱ ه.ق)؛ درآمدی برفقه سیاسی،. تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ج ۳،  
              
              
              • فخرالمحققین حلی، محمد بن حسن بن یوسف، متوفای ۷۷۱ هـ ق، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۸۷ هـ ق، ج ۲،.
              
              
              • فراهیدی، خلیل ابن احمد؛ العین، انتشارات هجرت، چاپ دوم، ۱۴۱۰ هـ ق، ذیل ماده حَرَمَ.
              
              
              • قاری سید فاطمی، سید محمد؛ (۱۳۹۶)، درآمدی بر مباحث نظری مفاهیم، مبانی، قلمرو و منابع، انتشارات نگاه معاصر، چاپ پنجم.
              
              
              • کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۴)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: انتشارات میزان، چاپ ۴۶،
                
                
                
                • کلینی، ثقة الاسلام ابوجعفر، محمد بن یعقوب ،الاصول فی الکافی، تهران، دارالکتب اسلامیه ۱۴۰۷ .ق، ج ص ۳۵۹، حدیث ۳).
                
                
                • مازندرانی، محمد صالح ابن احمد بن شمس سوری، متوفای ۱۰۸۱ هـ ق، شرح الکافی، تهران: انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲، ج ۲.
                
                
                • معین، محمد؛ (۱۳۶۳)، فرهنگ فارسی معین؛ تهران: انتشارات امیر کبیر، ج ۱، چاپ دوم.
                
                
                • نجفی، محمدحسن؛ متوفای ۱۲۶۶ ه ق، جواهر الکلام، فی شرح شرایع الاسلام، ج ۱۳، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۹۲ ق. .