مقصود از قول صحابه

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

سید علی ربّانی موسویان ^{1 *} , کاظم رحمان ستایش ²

1 - دانش آموخته ی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، رشته ی فقه و حقوق، تهران، ایران
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه فقه و حقوق، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1393/04/26 تاریخ پذیرش : 1393/04/26 تاریخ انتشار : 1391/10/01

کلید واژه: قول­ صحابی, صحابه, اجتهاد, تأویل, حجیت,

چکیده مقاله :

قول صحابه ی پیامبر(ص) از ادلّه ی احکام در علم اصول فقه عامّه مطرح و در حجیت آن دو دیدگاه حجیت و عدم حجیت وجود دارد. نظریه ی شیعه با قول عدم حجیت سازگار است. پیرامون موضوع قول صحابی همواره ابهاماتی وجود داشته است. مفهوم قول صحابی، تفاوت آن با موارد مشابه و مایز آن با آن چه در علم حدیث مطرح است، محل اختلاف و اتفاق آن نزد اصولیین به روشنی تبیین نگشته است. مشخص شدن موضوع و حدود آن نیازی ضروری می باشد؛ زیرا حکم صحیح مبتنی بر فهم صحیح از موضوع است. فهم ناقص یا ناصحیح از قول، اجتهاد و تأویل صحابه موجب شده تا مغالطه هایی صورت گیرد یا در کتب فقهی، احکام ناسازگار با روح و واقع شریعت مشاهده شود و مباحث اصولی و فقهی از مسیر علمی خود خارج گردد.

چکیده انگلیسی:

Words of Companions of Prophet Muhammad developed as one of the ordinances arguments in the Science of Warcraft Public and has been argued about its authority. Based on that, there are two opposite views, that is authority and non- authority. There are sayings of the Companions among the Sunni fundamentalists. Also, Shi'a view is in line with the non- authority of Companions quotes. Regardless what is the correct sentence of this subject, refer to the principles books found that on the subject of f Companions quotes, there has always been confusion. And issues such as the meaning of words Companions and it differs from similar cases and its differentiation from what is presented in the Science of Hadith and its differences and consensus place among the fundamentalists has not clearly explained.    While recognizing the issue and its degree before entering into the discussion is essential.  Because, no doubt that correct sentence is based on a correct understanding of the subject. Present of this gap and consequently incomplete understanding or incorrect from terms such as Companions quotes, ijtihad and interpretation caused that in the words of some fundamentalists fallacies are made or in jurisprudence books, there are provisions that is not compatible with the spirit and reality of Sharia and remove the principles and religious arguments out of the scientific path. This problems doubled the explaining the significance of the subject of "Companions quote" and its meaning in the Science of Principles. So, we undertook this study to clarify the issue of "Companions quote" and resolve its ambiguities and correct the definition and its scope.

منابع و مأخذ:

آمدی، علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، چ2، بیروت، دارالکتب العربی، 1406ق، ج2و4.

ابن­ابی الحدید معتزلی، ابوحامد عزالدین، شرح نهج البلاغه، بی­چا، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1410ق، ج1.

ابن­اثیر، علی بن محمد شیبانی، الکامل فی التاریخ، بی­چا، بیروت، دارصادر، 1402ق، ج2.

ابن­اثیر، مبارک بن محمد الجوزی، النهایه فی الغریب الحدیث و الاثر، چ1، بیروت، دارالمعرفه، بی­تا.

ابن­النمله، عبدالکریم بن علی، المهذب فی علم اصول الفقه المقارن، چ1، ریاض، مکتبه الرشد، 1420ق، ج2.

ابن­تیمیه حرانی، احمدبن عبدالحمید، منهاج السنه النبویه، چ2، قاهره، مکتب ابن­تیمیه، 1409ق، ج3.

ابن­حاجب مالکی، ابی عمرو عثمان، مختصر المنتهی الاصول  مع شرحه رفع الحاجب للتاج السبکی، چ1، بی­جا، عالم الکتب، 1419ق­ـ1999م، ج3.

ابن­حجر عسقلانی، احمدبن علی، نخبه الفکر فی مصطلح اهل الاثر، بی­چا، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی­تا.

ابن­حجر هیثمی، احمد بن محمد، الصواعق المحرقه، بی­چا، قاهره، مکتب القاهره، بی­تا.

ابن­حزم اندلسی، ابومحمد علی بن احمد، الاحکام فی اصول الاحکام، بی­چا، بی­جا، مطبعه العاصمه، بی تا، ج1.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، المحلّی، بی­چا، بیروت، دارالفکر، بی­تا، ج10.

ابن­قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر الدمشقی، اعلام الموقعین عن رب العالمین، بی­چا، بیروت، دارالجلیل، 1973م، ج1،3و4.

ابن­کثیر دمشقی، ابوالفداء، البدایه و النهایه (تاریخ ابن­کثیر)، چ1، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1408ق، ج7،9و13.

ـــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر ­القرآن ­العظیم، چ3، بیروت، دارالمعرفه، 1409ق، ج1.

بخاری، محمد بن اسماعیل جعفی، صحیح بخاری، بی­چا، بیروت، دار­ابن­کثیر، 1407ق، ج1و2.

بیهقی، احمدبن حسین، السنن الکبری، چ2، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق، ج7.

الجار، امل بنت عباس، اجتهاد الرسول و صحابته الکرام، چ1، جده، دارالمحمدی، 1425ق.

جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، چ1، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق، ج1.

جمعه، علی، قول الصحابی عند الاصولیین، چ1، قاهره، دارالرساله، 1425ق­ـ2004م.

جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح فی اللغه و العلوم و مختار الصحاح، چ1، بیروت، دارالحضاره العربیه، 1974م.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، چ2، بی­جا، مکتبه المرتضویه، 1362ش.

زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، چ1، دمشق، دارالفکر، 1406ق، ج2.

زیدان، عبدالکریم، الوجیز فی الاصول الفقه، چ8، تهران، نشر احسان، 1430ق­ـ1388ش.

سرخسی، ابی سهل محمد بن احمد، اصول السرخسی، ج2، بی­چا، دارالفکر، 1425ق.

سلطان، صلاح الدین عبد الحلیم، حجیه الادله الاجتهادیه الفرعیه، چ1، ایالات متحده آمریکا، نشر سلطان (SULTAN publishing co.INC.USA) ،2004م­ـ1425ق.

شاطبی، الغرناطی المالکی، ابواسحاق ابراهیم بن موسی، الموافقات فی اصول الاحکام، بی­چا، مصر، مطبعه الرحمانیه، بی­تا، ج4.

شافعی، محمد بن ادریس، الام، چ2، بیروت، دارالفکر، 1403ق، ج7.

شهیدثانی، زین­الدین بن علی عاملی، تمهید القواعد، بی­چا، موسسه آل­البیت(ع) لاحیاء­التراث، 1419ق.

شیبانی، احمدبن حنبل، مسند احمد، چ3، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1406ق، ج2و3.

طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بی­چا، قم، منشورات کتابفروشی ارومیه، بی­تا، ج3و4.

عاملی، شرف­الدین سید عبدالحسین، النص و الاجتهاد، مقدمه حکیم، سید محمد­تقی، چ1، بی­جا، چاپ سیدالشهداء (ع)، بی­تا.

عبد الهادی، محمد ابوسریع، اختلاف الصحابه، چ1، قاهره، مکتبه المدبولی، بی­تا.

علامه حلی، حسن بن یوسف، مبادی الوصول الی علم الاصول، چ3، قم، دفتر نشر تبلیغات اسلامی، 1404ق.

عینی، بدرالدین، عمده القاری فی شرح البخاری­، بی­چا، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی­تا، ج11.