تحلیل حقوقی و ارائه مدل تصمیم گیری چند شاخصه برای گرفتن زکات بر اساس مبانی اسلام
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهاحمد شمس 1 , کیامرث فتحی هفشجانی 2
1 - گروه حقوق، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه مدیریت صنعتی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی،
تهران، ایران
کلید واژه: مدل های تصمیم گیری, زکات, تصمیم گیری چند شاخصه برای زکات, نرخ جانشینی برای اقلام زکات, مقایسه زوجی,
چکیده مقاله :
زکات، یکی از واجبات شرعی اسلام است که تمام فرق اسلامی به آن اعتقاد دارند. در حال حاضر، کشورهای اسلامی، به دنبال اجرای این حکم الهی با روش‌های علمی و امروزی می‌باشند. با توجه به اینکه، زکات دارای ابعاد مختلفی می باشد، لذا می‌توان از منظرهای مختلفی به آن توجه کرد. همین امر باعث می‌گردد که اجرای این حکم با پیچیدگی‌هایی همراه باشد. استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری برای پرداخت و دریافت زکات ضمن کاهش سردرگمی، به اجرای بهتر این حد الهی کمک می‌کند. عمده فقهای شیعی، قائل به انحصار زکات بر نه قلم کالا هستند. این اقلام عبارتند از : طلا، نقره، کشمش، خرما، گاو، گوسفند، شتر، جو و گندم. در حالیکه عمده فقهای اهل تسنن قائل به تعمیم زکات به بسیاری از کالاها می‌باشند. در این مقاله دیدگاه شیعی مبنا قرار گرفته است و با بررسی ادبیات موجود در مورد زکات، چهار شاخص کلی اقتصادی، فقهی، حقوقی و حسابداری شناسایی شدند. بر مبنای این چهار شاخص مدل تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی طراحی شد. در بین این چهار شاخص، شاخص اقتصادی دارای شاخص‌های فرعی نیز می باشد. اقلام نه گانه زکات بر اساس سه شاخص قابلیت نقدینگی، قابلیت ذخیره و رفع نیازهای اساسی ارزیابی گردید و نتیجه گیری شده است که در شرایط فعلی کشور زکات دهندگان ترجیح می دهند که زکات خود را به صورت کالا پرداخت نمایند چرا که ارزش پول نقد برای زکات دهندگان بالا است، و ترجیح می دهند که بیشتر از اقلام کم ارزشتر زکات خود را تسویه نمایند. در نتیجه مسؤلین جمع آوری زکات باید امکانات خود را برای جمع آوری آن از مواردی که بیشترین امکان جمع آوری را آنگونه که در تحقیق نشان داده شده فرهم آورند.
Zakat (tithe) is one of the religious duties of Islam that all Islamic sects believe it. Currently, all the Islamic countries are in pursuit of the divine decree with modern scientific methods. Given that, Zakat has many dimensions. So, it can be considered from different perspectives. This causes the execution of this decree to be associated with complications. Using decision making techniques to pay and receive zakat would help to reduce confusion, and also to run much better this divine decree. The major Shiite scholars believe that paying Zakat is limited to nine items. These items include: gold, silver, raisins, dates, cows, sheep, camels, barley and wheat. While major Sunni scholars believe that paying zakat is applicable to a lot of goods. This article is based on the Shiite perspective. In his article through reviewing the current literature about zakat, four basic measures, i.e. economic, juridical, legal and accounting were identified. Based on these four measures the hierarchical analysis model was designed. Of these four measures, economic measure consists of sub- indices. The nine items of Zakat based on the three measures of liquidity capability, storage capability and removal of basic needs were evaluated and concluded that in the current situation of the country Zakat payers prefer to pay their zakat in the form of good instead of in cash, because they believe that the value of cash for charity in high. And prefer to settle their zakat more from less valuable items. As a result, responsible persons for collecting Zakat should provide their facilities to collect Zakat from the items that are most likely to be given, as this study has shown.