بررسی دامنه قاعده تحذیر(هشدار) در حقوق موضوعه

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

پرویز اکبری ¹ , اصغر عربیان ²

1 - دانشجوی دکتری گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1398/03/09 تاریخ پذیرش : 1398/07/14 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: قاعده هشدار, دامنه هشدار, حقوق داخلی, حقوق خارجی, حقوق بین الملل,

چکیده مقاله :

قاعده تحذیر (هشدار) برگرفته از یکی از قضاوت‌های علی(ع) است که در روایتی از امام صادق (ع) آمده است قد اعذر من حذر یعنی کسی که هشدار دهد از ضمان معذور است. به‌موجب آن، هرکس پیش از انجام فعل زیان‌آور، هشدار و آگاهی بایسته جهت گریز از خطر را بدهد، در صورت بی‌توجهی هشدار گیرنده و ورود زیان به وی، هشداردهنده معاف از مسئولیت خواهد بود. این قاعده فقهی که در واقع یکی از مسقطات ضمان محسوب می‌شود، با دلایل عقلی و نقلی به اثبات رسیده که پژوهشگران زیادی پیرامون آن به تحقیق پرداختند. ولی محور بنیادین این نوشتار در این است که قلمرو و گستره کارکرد این قاعده تا کجاست؟ که با بررسی آثار و مکتوبات فقهی و حقوقی و به شیوه تحلیلی و توصیفی و با به‌کارگیری ابزار کتابخانه‌ای در جهت آشکار ساختن این دامنه و به بازگفت گستره کاربرد این قاعده در انواع تعهدات و حقوق داخلی و بیگانه و بین الملل می پردازیم.

چکیده انگلیسی:

The irrational rule (alert) is derived from one of Ali's ('a) judgments, which is mentioned in a narration from Imam Sadiq (AS), "The Height of My Commander Aware," that is, the one who warns against the excusable guarantor. Accordingly, before giving a harmful act, the warner and awareness required to escape the danger, the warner will be exempted from liability if he or she does not care about the arrival of the damage. This jurisprudential rule, which is in fact one of the guilty parties, is proven by rational and convincing reasons that many scholars have investigated. But the basic thrust of this paper is to what extent is the scope and scope of this rule? By reviewing the jurisprudential and legal writings and legal and analytical and descriptive methods and using library tools in order to reveal this scope, we will review the scope of the application of this rule in a variety of domestic and foreign domestic and international obligations.

منابع و مأخذ:

منابع

• ابهری، کاویار، نظریه تقلیل خسارت در کنوانسیون بیع بین الملی کالا و حقوق ایران، دو فصلنامه دانش حقوق مدنی، شماره اول، بهار و تابستان 1392.


• بزرگمهر، امیرعباس، قوانین مسئولیت مدنی در نظام حقوقی ایران و فرانسه، نشر میزان، تهران، چاپ اول، 1394ش،


• تقی زاده انصاری، مصطفی، حقوق بین الملل عمومی، نشر قومس، تهران، چاپ اول، 1379.


• تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم‏، دار الکتاب الإسلامی‏، قم، چاپ دوم، 1410 ق.


• جامپیون جونیوز، والتر.تی، مسئولیت مدنی در ورزش، مترجم؛ آقائی نیا، حسین، انتشارات دادگستر، تهران، چاپ پنجم، 1388


• جعفری تبار، حسن، مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا، نشر دادگستر، تهران، چاپ اول، 1375


• جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، چاپ هفتم، 1374ش.


• حاجی زاده و زینالی نسرانی، حمیدرضا و حسین، جایگاه فقهی هشدار و نقش آن در رفع مسئولیت کیفری، ناشر قانون مدار، کاشان، چاپ اول، 1392ش


•  داراب پور، مهراب، قاعده مقابله با خسارت، کتابخانه گنج دانش، تهران، 1374 ش.


• ژوردن، پاتریس، اصول مسئولیت مدنی، ترجمه و تحقیق: ادیب، مجید، نشر میزان، تهران، چاپ سوم، 1391ش


• سادات میدانی، سید حسین؛ میرعباسی، سید باقر، دیوان بین المللی دادگستری، انتشارات جنگل، تهران، چاپ اول 1387، ج اول


• سپهوند، امیر، مسئولیت مدنی، مجله کانون وکلا، پائیز و زمستان 1353، شماره 128 و 129.


• شریف الرضی، محمد بن حسین‏، خصائص الأئمة علیهم السلام، آستان قدس رضوى‏ چاپ: اول‏1406 ق‏.


•  شعاریان، ابراهیم؛ مولائی، یوسف، مطالعه تطبیقی مبانی قاعده تقلیل خسات، نشریه فقه و حقوق اسلامی، سال اول، شماره دوم، بهار و تابستان 1390.


• شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، انتشارات دراک، تهران، چاپ سی ام، 1392


•  شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، تهران، چاپ چهارم، 1385.


• شهیدی، مهدی، آثار قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، تهران، چاپ ششم، 1393


• ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین الملل عمومی، کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ هجدهم، 1382.


• کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی، گنج دانش، تهران، چاپ اول، 1376، ج 1.


• کاتوزیان، ناصر، ضمان قهری-مسئولیت مدنی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1370


• کاتوزیان، ناصر، مسئولیت ناشی از عیب کالا، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1390.


• ·       کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی، شرکت سهامی انتشار، چاپ پانزدهم، 1394،


• کاظمی، محمود، قاعده جلوگیری از خسارت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 68، تابستان 1384.


• کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد، مسئولیت بین امللی دولت، مترجم؛ حلمی، نصرالله، نشرمیزان، تهران، چاپ اول.


• گلستان سعدی شیرازی.


•  لیثى واسطى، على بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، دار الحدیث‏، قم‏، چاپ اول‏،1376.


• محقق داماد، مصطفی؛ جعفری خسروآبادی، نصرالله، بررسی قاعده مقابله با خسارت بر اساس فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره دوم، پائیز و زمستان 1389.
  
  
  
  • مقتدر، حسین، حقوق بین الملل عمومی، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، چاپ هشتم، 1383، ص 146.
  
  
  • موسوی بجنوردی، سید محمد، قواعد فقهیه، انتشارات مجد، تهران، چاپ دوم، 1388.
  
  
  • ·       نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، 1404 ق
  
  
  • نوری، محمدعلی، قانون مدنی فرانسه بخش عقود و تعهدات، گنج دانش، تهران، چاپ سوم، 1393.
    
    
    
    • Richart Owen, Essential Tort Low, Gavendish Publishing Limited, Loldon, 2000
    
    
    • David Green, Torts Law, 5th Ed, Gavendish Publishing Limited, London, 2003,
    
    
    • Rogers.W.V.H: Winfield and jolowics on tort, 16^th edition, Sweet and Maxwell, London, 2002.
    
    
    • United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (1980).