نقش و اختیار قاضی در دعاوی مسولیت مدنی، از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه و تطبیق آن با حقوق فرانسه

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

سعید فرزانه ¹ , علی عباس حیاتی ² , فرامرز باقرآبادی ³

1 - دانشجوی دکتری، حقوق خصوصی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - استادیار، گروه حقوق، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/03/01 تاریخ پذیرش : 1400/12/03 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: سبب و جهت دعوی, صلاحیت, حقوق دادرسی, نقش دادرس, اصول و تشریفات,

چکیده مقاله :

بحث جبران خسارت، یکی از مهم ترین مباحث حقوقی می باشد. در این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی، نقش و اختیار قاضی در دعاوی مسئولیت مدنی از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه و تطبیق آن با حقوق فرانسه انجام شده است. چنین نتیجه شد که نظام های دادرسی به نظام های حقوقی مختلف تقسیم می شوند. نقش دادگاه در هر نظام حقوقی متفاوت است. بدین شکل که در نظام دادرسی اتهامی، دعوی مدنی شی متعلق به اصحاب دعوی است و دادرس صرفا عضو منفعلی است که نمی تواند نقشی جز صادرکننده حکم بر مبنای دلائل تقدیمی طرفین داشته باشد. این در حالیست که در نظام دادرسی تفتیشی، نقش دادرس در اثبات دعوی فعال است، در دعاوی مسئولیت مدنی، نقش قاضی بیش از دعاوی درگیر فعال و چشمگیر است و این فعال بودن در احراز ارکان مسئولیت مدنی و تفسیر آن، انتخاب شیوه جبران خسارت، توصیف مبنایی مسئولیت، تخفیف، تشدید و تعدیل خسارت تغییر حکم و ... ظاهر می گردد که گاها و به ظاهر از بی طرفی نیز می تواند خارج شود و جنبه حمایتی (از زیان دیده) به خود گیرد. باتوجه به تعدیل قاعده منع تحصیل دلیل، اختیارات قاضی در تغییر حکم و خسارت وارده را می توان محدود دانست و همچنین نقش کارشناسان دادگستری در خصوص تعیین خسارت واقعی غیر قابل انکار می باشد.

چکیده انگلیسی:

The issue of compensation is one of the most important legal issues. In this research, the role and authority of the judge in civil liability lawsuits from the point of view of jurisprudence and subject law and its comparison with French law have been carried out in this research using analytical-descriptive method. It was concluded that judicial systems are divided into different legal systems. The role of the court is different in each legal system. In this way, in the system of accusatory proceedings, the civil lawsuit belongs to the litigants and the judge is only a passive member who cannot play a role other than issuing a verdict based on the reasons presented by the parties. This is while in the investigative judicial system, the role of the judge is active in proving the claim, in civil liability claims, the role of the judge is more active and significant than the involved claims, and this activeness in ascertaining the elements of civil liability and interpreting it, choosing the method of compensation, The basic description of responsibility, mitigation, aggravation and adjustment of damage, change of sentence, etc. appears, which can sometimes and seemingly go beyond neutrality and take on the aspect of protection (of the victim). According to the amendment of the rule prohibiting the acquisition of evidence, the authority of the judge in changing the sentence and damages can be considered limited, and the role of judicial experts in determining the actual damages is undeniable.