ارزیابی ساختار پیشگیری از جرم در قوه قضائیه با نگاهی بر آموزه‌های فقهی

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

تیمور یوسفی ¹ , مهدی شیداییان ²

1 - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، پردیس فارابی قم، دانشگاه تهران، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1398/12/21 تاریخ پذیرش : 1399/12/27 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: ساختار پیشگیری, پیشگیری از جرم, پیشگیری در فقه, قوه قضائیه, عملکرد سازمانی,

چکیده مقاله :

اصل چهارم قانون اساسی بر توجه به آموزه‌های شریعت اسلام در وضع مقررات و فعالیت‌های حاکمیت تاکید دارد. از آن‌جا که در دیدگاه فقهی، پیشگیری از جرم در اشکال مختلف بدون کاربرد اصطلاحات حقوق امروزی تحت عناوینی مانند مقدمه حرام، سد ذرایع و امر به معروف و نهی از منکر مورد تأکید قرار گرفته است، بنابراین به استناد بند پنجم اصل یکصد و پنجاه و شش قانون اساسی، یکی از وظایف قوه قضائیه را اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم می‌کند. مطالعات ما نشان داد، ساختار و تصمیمات سازمانی پیشگیری از جرم در قوه قضائیه بر مبنای پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی، پیشگیری‌های وضعی، پیشگیری‌های امنیتی و انتظامی، پیشگیری‌های قضایی، پیشگیری‌های مردمی و مشارکت‌های مدنی شکل یافته است. یافته های تحقیق حکایت از آن دارد علیرغم توفیق این دستگاه در برپایی ساختار سازمانی پیشگیری از جرم، در عرصه اجتماعی شاهد چالشهای جدی و کاستیهای قابل توجهی در این حوزه هستیم.

چکیده انگلیسی:

Article 4 of the constitution emphasizes the teachings of the Islamic Shariah in establishing rules and activities of the state. Since, in the jurisprudential perspective, the issue of crime prevention has been emphasized in various forms without the use of modern-day legal terms, such as the introduction of forbidden, obscenity barriers, and the prohibition of evil, thus citing paragraph 5 of Article One hundred and fifty. And the six constitutions make one of the tasks of the judiciary appropriate to prevent crime. Our studies show that the structure and decisions of the judiciary on crime prevention are shaped by cultural and social prevention, situational prevention, security and law enforcement, judicial prevention, The public prevention, and civil participation. Research findings indicate that despite the success of this device in establishing the organizational structure of crime prevention, there are serious challenges and significant short comings in this field in the social field.

منابع و مأخذ:

اکبری‌، لیلا، بررسی‌ شیوه‌های‌ پیشگیری‌ از بزهکاری‌ کودکان‌ و نوجوانان‌ در قواعد و اسناد بین‌المللی‌، پایان‌نامه  کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی‌، دانشگاه تهران، 1380ش.

بهرامی‌خوشکار، محمد و زارع‌نیتانک، زهرا، «مبانی فقهی پیشگیری از وقوع جرم و مصادیق در حقوق اسلام»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره 10و11، 1391ش.

بیابانی، غلامحسین، «نقش رسانه در پیشگیری از جرم»، فصلنامه رسانه، ش3، 1392ش.

بی نام، وضعیت پیشرفت برنامه‌های معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم، تهران، دفتر برنامه‌ریزی و دبیرخانه شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم، 1397ش.

بی نام، گزارش اجمالی عملکرد 5 ساله معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، تهران، دفتر برنامه‌ریزی و دبیرخانه شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم، 1393ش.

ذوالقدر، محمد باقر و توکل پور، محمد هادی، مدیریت پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی،     تهران، مرکز مطالعات اجتماعی و جرم‌شناسی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه ‌قضاییه، 1390ش.

رایجیان اصلی، مهرداد، «رهیافتی نو به بنیآن‌های نظری پیشگیری از جرم»، مجله حقوقیدادگستری، شماره 48و49، 1383ش.

ساریخانی، عادل و سلطانی، مریم، «نقش قوه مجریه در پیشگیری اجتماعی از جرم»، مجله حقوقی دادگستری، ش94، 1395ش.

شاطری‌پور، شهید، مطالعهجرمشناختیکنوانسیونپالرموومریدا، پایان نامه کارشناسی ‌ارشد، تهران، دانشگاه   امام صادق(ع)، 1385ش.

شاه‌بهرامی، فرخ‌اله، «تأثیر فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد بر پیشگیری از ارتکاب جرم»، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، شماره 3، 1389ش.

شیری، عباس، «نقد و بررسی لایحه پیشگیری از وقوع جرم»، فصلنامه پیشگیریازجرم، شماره 2، 1386ش.

عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه و ملک‌زاده، فهیمه، «پیشگیری از جرائم در آموزه‌های قرآن»، فصلنامه قرآن و علوم بشری، شماره 2، 1393ش.

عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تصحیح فرهاد قربان زاده، تهران، نشر اَشجَع، 1389ش.

گروه پژوهشی حقوق جزا و جرم­شناسی اداره کل پژوهش اطلاع‌رسانی، «نقد و بررسی لایحه پیشگیـری از جرم»، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی، شماره 15و16، 1387ش.

گسن، ریمون، «تحولات سیاست پیشگیری از بزهکاری در فرانسه در پرتو تصویب نامه قانونی 17 ژوئیه         2002»، ترجمه شهرام ابراهیمی، مجله حقوقیدادگستری، شماره 48و49، 1383ش.

منصورآبادی، عباس و ابراهیمی، شهرام، «تحولات مدیریت پیشگیری از جرم»، فصلنامه مطالعات      پیشگیریازجرم، شماره 8، 1387ش.

میرخلیلی، سیدمحمود، «پیشگیری وضعی از نگاه آموزه‌های اسلام»، فصلنامه فقه و حقوق، شماره 1، 1383ش.

نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، چاپ سیزدهم، تهران، گنج دانش، 1388ش.

همایی چراغی، پیمان، «پیشگیری از وقوع جرم در اسلام»، فصلنامه دانش انتظامی، ش 1، 1392ش.