امکان سنجی مالکیت موقت از منظر فقه فریقین
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهعبدالله رحیم خانی 1 , رحیم سیاح 2 * , یونس واحد یاریجان 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه صنعت نفت، دانشکده نفت اهواز.
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: مالکیت موقت, فقه فریقین, مالکیت زمانی, انتقال مالکیت,
چکیده مقاله :
مالکیت موقت یکی از مباحث پیچیده و چالش برانگیز در حوزه حقوق و فقه است که به بررسی انتقال موقت و محدود مالکیت بر یک شی یا ملک می پردازد. این مفهوم با توجه به ماهیت دینامیک روابط اجتماعی و اقتصادی و نیز تنوع قراردادها و معاملات، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو، مالکیت موقت، با توجه به ویژگی دوام معمولا نسبت داده شده به مالکیت، به عنوان یکی از مباحث مهم در فقه مذاهب اسلامی مطرح است. این نوع مالکیت، به قراردادی اطلاق می شود که در آن، مالکیت یک عین (مانند ملک یا زمین) به صورت موقت و برای مدت زمان مشخصی به شخص دیگری منتقل می شود. به عبارت دیگر، مالکیت در این نوع قرار داد، از ابتدا محدود به یک دوره زمانی معین است. بررسی تطبیقی فقه مذاهب اسلامی نشان می دهد که امکان واگذاری مالکیت موقت در قالب هایی همچون مالکیت تحصیسی، مالکیت مشاع، وقف، صلح اعیان و اجاره قابل بررسی است.
Temporary ownership is one of the complex and challenging topics in the field of law and jurisprudence that deals with the temporary and limited transfer of ownership of an object or property. This concept is of particular importance given the dynamic nature of social and economic relations as well as the diversity of contracts and transactions. Therefore, temporary ownership, given the durability characteristic usually attributed to ownership, is considered as one of the important topics in the jurisprudence of Islamic schools of thought. This type of ownership refers to a contract in which the ownership of an object (such as property or land) is temporarily transferred to another person for a specific period of time. In other words, ownership in this type of contract is initially limited to a specific period of time. A comparative study of the jurisprudence of Islamic schools of thought shows that the possibility of transferring temporary ownership in forms such as shared ownership, common ownership, endowment, peace of goods, and rental can be examined.
1. احمدزاده، بزاز.(1379) مالکیت موقت، مجله نامه مفید، شماره ۲۴.
2. احمدی، عادل.(1397) جایگاه و آثار حقوقی قرارداد بیع زمانی در فقه و حقوق ایران، مجله مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، دوره چهارم شماره ۲.
3. اسماعیل‌پور قمشه‌ای، محمدعلی.(1390) النعم السابغات، قم - ایران، منظمة الاوقاف و الشؤون الخیریة. دار الأسوة للطباعة و النشر.
4. اصفهانی، محمد حسین.(1409) بحوث في الفقه (اصفهانی) (الإجارة)، قم - ایران، جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي.
5. امامی، مسعود.(1389) ملکیت موقت در حقوق و فقه، نشریه فقه، سال هفدهم، شماره 3.
6. انصاری، محمد علی.(1415)، الموسوعة الفقهیة المیسرة، قم - ایران، مجمع الفکر الإسلامي.
7. باقری، احمد.(1387) مشروعیت ملکیت موقت با محوریت نظر امام خمینی، پژوهشنامه متین، شماره ۴۰.
8. ترکان، اکبر.(1389) بررسی چگونگی جلب مشارکت بخش خصوصی در توسعه زیرساخت های حمل و نقل جاده‌ای مسائل و راهکارها، مجله راهبرد، شماره ۵۷.
9. جمعی از پژوهشگران.(1423)موسوعة الفقه الإسلامي طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، قم - ایران، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بيت (عليهم السلام).
10. جمعى از مؤلفان.(بی‌تا) مجله فقه اهل بيت عليهم السلام (فارسى)، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام.
11. حسینی شاهرودی، محمود.(بی‌تا) کتاب الحج (شاهرودی)، قم - ایران، مؤسسة أنصاريان للطباعة و النشر.
12. خمینی، روح الله.(1392) کتاب البیع (امام)، تهران - ایران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (س).
13. خوانساری نجفی.(1373) منية الطالب، تهران - ایران، المکتبه المحمديه.
14. رباطی، مهسا.(1395) صلح مالکیت زمانی اعیان، مجله وکیل مدافع، شماره ۱5.
15. سالاری، مصطفی.(1393) بررسی حقوقی امکان بکارگیری روش قراردادی ساخت بهره‌برداری و واگذاری در صنعت نفت ایران، مجله بررسی های بازرگانی، شماره ۶۴.