تأثیر عدول از حسن نیت در مذاکرات مقدماتی معاملات در فقه و حقوق اسلامی
محورهای موضوعی : فقه المعاملات
محمد صادقی
1
,
علی کشاورز
2
*
,
فاطمه طایفی نصرآبادی
3
1 - استادیار گروه حقوق، دانشگاه حضرت معصومه؛ قم، ایران.
2 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، جامعه المصطفی العالمیه، علوم و معارف، قم، ایران.(قاضی دادسرای استان کردستان)
3 - کارشناس ارشد رشته حقوق خصوصی، واحد تفت یزد، دانشگاه آزاد اسلامی. یزد، ایران.
کلید واژه: حسن نیت, فقه, مذاکرات مقدماتی, تظاهر به داشتن مشتری, فسخ,
چکیده مقاله :
تظاهر به داشتن مشتری به خصوص در فرضی که بایع از آن خبردار است گویای شکلی از رفتار با سوء نیت است که در صورتی که متضمن نوعی ضرر برای خریدار باشد وی می تواند معامله را فسخ کند و این یعنی در روابط با یکدیگر به شیوه درست رفتار کردن که جلوه ای از رفتار مبتنی بر حسن نیت است. امروزه در نظام های حقوقی این امر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به عبارت دیگر افراد نباید اعتماد و اطمینان دیگران را به بازی بگیرند؛ اعتمادی که ضرورت همبستگی اجتماعی است و حقوق باید با وضع قواعد مناسب به حفظ این همبستگی کمک کند. در نظام فقهی و حقوقی برای مذاکرات مقدماتی اصول و قواعدی مشخص شده است که تعیین کننده بسیاری از حقوق طرفین می باشد لذا جهت شناخت برخی از این حقوق و تعهدات، لازم و ضروری است که تظاهر به داشتن مشتری به خوبی تحلیل شده و آثار آن در فقه و حقوق مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی می تواند بسیاری از ساختارهای قراردادی و غیرقراردادی مربوط به مذاکرات پیش از قرارداد را و حقوقی در حوزه مذاکرات مقدماتی می¬باشد.
Pretending to have a customer, especially in the case that the seller is aware of it, is a form of bad faith behavior that can terminate the transaction if it involves some kind of loss for the buyer, and this means behaving correctly in relationships with each other, which is a manifestation of behavior based on good faith. Today, this issue has received a lot of attention in legal systems. In other words, individuals should not take advantage of the trust and confidence of others; trust that is a necessity of social solidarity, and the law should help maintain this solidarity by establishing appropriate rules. In the jurisprudential and legal system, principles and rules have been specified for preliminary negotiations that determine many of the rights of the parties. Therefore, in order to recognize some of these rights and obligations, it is necessary and essential that pretending to have a customer be well analyzed and its effects in jurisprudence and law be examined. This study can cover many contractual and non-contractual structures related to pre-contract negotiations and legal issues in the field of preliminary negotiations.
منابع و ماخذ
کتاب ها
1. الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، دارالثقلین، بیروت، ج 2، چاپ اول، 1419.
2. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج 2، چاپ بیست و چهارم، 1383.
3. انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، جلد دوم، انتشارات جنگل، چاپ سوم، 1388.
4. باریکلو، علی رضا، مسئولیت مدنی، انتشارات میزان، چاپ سوم 1389.
5. باقری، احمد، سقوط تعهدات، تهران، نشر آن، چاپ اول، 1382.
6. بروجرى، آقا حسين طباطبايى، منابع فقه شيعه، مترجمان: حسينيان قمى، مهدى - صبورى، م، 31 جلد، انتشارات فرهنگ سبز، تهران - ايران، ج 23، چاپ اول، 1429 ه ق.
7. تبريزى، جعفر سبحانى، المواهب في تحرير أحكام المكاسب، در يك جلد، مؤسسه امام صادق عليه السلام، قم - ايران، اول، 1424 ه ق.
8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، ج 1، چاپ پنجم، 1386.
9. حسینی نژاد، حسین قلی، مسئولیت مدنی، انتشارات مجد، چاپ اول 1389.
10. حسینی، سید محمد، فرهنگ لغات و اصطلاحات فقهی، انتشارات سروش، چاپ دوم، 1385.
11. حلی، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، موسسه النشر الاسلامی، الطبعه الاولی، ج 2، 1420.
12. حلّى، جمال الدين، احمد بن محمد اسدى، المهذب البارع في شرح المختصر النافع، 5 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، جلد دوم، چاپ اول، 1407 ه ق.
13. حلّى، مقداد بن عبد اللّه سيورى، التنقيح الرائع لمختصر الشرائع، 4 جلد، انتشارات كتابخانه آية الله مرعشى نجفى - ره، قم - ايران،جلد دوم، چاپ اول، 1404 ه ق.
14. خوانسارى، موسى بن محمد نجفى، رسالة في قاعدة نفي الضرر (للخوانساري)، در يك جلد، المكتبة المحمدية، تهران - ايران، چاپ اول، 1373 ه ق.
15. در افشان، هادی، مقدمه صفایی ، سید حسین، تمیز بیع از سایر عقود، انتشارات میزان، چاپ اول ، 1384.
16. درودیان، حسن علی، جزوه درسی حقوق مدنی 4، انتشارات دانشگاه تهران، نیمسال دوم تحصیلی 85-84.
17. دزفولى، مرتضى بن محمد أمين انصارى، كتاب المكاسب (المحشّى)، 17 جلد، مؤسسه مطبوعاتى دار الكتاب، قم - ايران،جلد 12، چاپ سوم، 1410 ه ق.
18. شجاعپوریان، سیاوش، مسئولیت قراردادی پزشک در برابر بیمار، انتشارات فردوسی، چاپ اول 1389.
19. شعرانى، ابو الحسن، تبصرة المتعلمين في أحكام الدين، ترجمه و شرح، 2 جلد، منشورات إسلامية، تهران - ايران، جلد اول، چاپ پنجم، 1419 ه ق.
20. شهیدی، مهدی، آثار قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، چاپ چهارم 1389.
21. صمیری، مفلح بن حسن، غایه المرام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دارالهادی، چاپ اول، 1420.
22. طبرسی، امین الاسلام، الموتلف من المختلف بین ائمه السلف، مجمع البحوث الاسلامیه، ج 1، چاپ اول، 1410.
23. طوسی، محمدبن حسن بن علی، المبسوط فی فقه الامامیه، مکتبه المرتضویه، ج 2، چاپ اول، 1378.
24. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، الخلاف، 6 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، جلد سوم:، چاپ اول، 1407 ه ق.
25. قهرمانی، نصرالله، مسئولیت مدنی وکیل دادگستری، انتشارات نسل نیکان، چاپ دوم 1384.
26. کاتوزیان، ناصر، الزامهای خارج از قرارداد، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم، 1386.
27. ------------، حقوق مدنی، دوره عقود معین، شرکت سهامی انتشار، چاپ هفتم، زمستان 1371.
28. ------------، قواعد عمومی قراردادها، انتشارات شرکت سهامی انتشار، ج3، 1385.
29. مامقانى، محمد حسن بن الملا عبد اللّه، غاية الآمال في شرح كتاب المكاسب، 3 جلد، مجمع الذخائر الإسلامية، قم - ايران،جلد اول، چاپ اول، 1316 ه ق.
30. محقق ثانی، علی بن حسین کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، موسسه ال البیت، چاپ دوم، 1414.
31. محمد بن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، جامعة مدرسین، ج1، 1410.
32. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (شیخ مفید)، تذکری فی اصول الفقه، چاپ دوم، بیروت، دارالمفید، 1414.
33. مغنیه، محمدجواد، فقه تطبیقی، ترجمه کاظم پورجوادی، موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ چهارم، 1372.
34. مکارم شیرازی، ناصر، النکاح، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب، ج 5، چاپ اول، 1426.
35. میرزای قمی، ابوالقاسم، بن محمدحسن، جامع الشتات فی اجوبه السوالات، موسسه کیهان، ج 2، چاپ اول، 1413.
36. نجفآبادى، حسين على، مبانى فقهى حكومت اسلامى، مترجم: صلواتى، محمود و شكورى، ابو ال، 8 جلد، مؤسسه كيهان، قم - ايران، جلد چهارم، چاپ اول، 1409 ه ق.
37. نجفى، كاشف الغطاء، جعفر بن خضر مالكى، شرح الشيخ جعفر على قواعد العلاّمة ابن المطهر، در يك جلد، مؤسسه كاشف الغطاء - الذخائر، 1420 ه ق.
38. یزدانیان، علی رضا، قلمرو مسئولیت مدنی، نشر ادبستان، چاپ اول 1379.
مقالات
39. صالحی مازندرانی, محمد, خلیلی, محمد حسین, کشاورز, علی, & نخجوانی, علی. (1402). لزوم تبعیت منفعت از ضمان، اقتضای مواد 387 و558 قانون مدنی. مطالعات حقوقی, (), -. doi: 10.22099/jls.2023.43802.4837
40. قاسم زاده، سیدمرتضی، «مسئولیت مدنی اخذ بالسوم در فقه و قانون مدنی»، فصلنامه دیدگاههای حقوقی، دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، شماره چهل و یکم، 1386.
41. نیازی، عباس؛ بادینی، حسن، «بررسی مسئولیت اخذ بالسوم با نگاهی تطبیقی»، مجله پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره 17، شماره 3، پاییز 1392.