بررسی تطبیقی جنبه های جرم شناختی جرم بچه کشی در حقوق ایران و فقه اسلامی
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهشکیبا ابراهیمی 1 , سعید مردانی 2 * , سروش مالکی زاده 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. / دانشجوی دکتری،گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
3 - استادیار، گروه حقوق، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران.
کلید واژه: جنبه های جرم شناختی, جرم بچه کشی, حقوق ایران و فقه اسلامی.,
چکیده مقاله :
در نظام جزایی ایران به تبع سیاست جنایی اسلام، پدر و جد پدری در صورت قتل فرزند از معافیت در قصاص برخوردارند به این صورت که هرکس عالماً و عامداً مرتکب قتل دیگری شود قصاص می شود مگر والد که در صورت قتل فرزند قصاص نمی شود که در اینجا منظور از والد پدر و جد پدری هرچقدر بالاتر رود می شود. فرزندکشی شامل قتل جنین، نوزاد، کودک و بزرگسال می شود. با توجه به آسیب پذیری و وابستگی کودکان به والدینشان اهمیت پرداختن به موضوع دوچندان می شود. در این جرم پدر، جد پدری یا مادر تحت تأثیر یک سری علل و عواملی با انگیزه های مختلف دست به ارتکاب جرم می زنند و در مقابل هر جامعه ای متناسب با اوضاع و احوال خاص خود علیه مرتکبین واکنش نشان می دهد. علل و عواملی روانشناختی و اجتماعی چون بیماری روانی والدین، فرزندکشی تصادفی، استرس محیطی، عوامل اقتصادی،تعارض فرهنگی در ارتکاب فرزندکشی نقش دارند. پیشگیری کیفری از فرزندکشی می تواند با تصویب قوانین بازدارنده و جرم انگاری خاص در خصوص فرزندکشی و اجرای صحیح و بدون تبعیض مجازات ها و پیش گیری غیرکیفری از طریق کالبدشکافی روانی، غربالگری زود هنگام و شناسایی بیماری های روانی می تواند محقق شود.
The purpose of the present study is to conduct a comparative study of the psychological and criminological aspects of the crime of infanticide in Iranian law and Islamic jurisprudence. In the Iranian penal system, in accordance with the criminal policy of Islam, fathers and paternal grandfathers are exempt from retribution in the event of the murder of a child, in such a way that anyone who knowingly and intentionally commits another murder is subject to retribution, except for the parent, who is not subject to retribution in the event of the murder of a child, which here means the parent, father, and paternal grandfather, whichever is higher. Infanticide includes the murder of a fetus, newborn, child, and adult. Considering the vulnerability and dependence of children on their parents, the importance of addressing the issue is doubled. In this crime, the father, paternal grandfather, or mother commits a crime under the influence of a series of causes and factors with different motives, and each society reacts against the perpetrators in accordance with its own circumstances. Psychological and social causes and factors such as parental mental illness, accidental infanticide, environmental stress, economic factors, and cultural conflict play a role in the commission of infanticide. Criminal prevention of infanticide can be achieved by enacting deterrent laws and specific criminalization regarding infanticide and the correct and non-discriminatory implementation of punishments and non-criminal prevention through psychological autopsy, early screening and identification of mental illnesses. In Imami jurisprudence, jurists believe that fathers are not subject to retribution for killing their children. They have cited narrations, consensus and the reason for not subjecting the father to retribution for the child. Shafi'i, Hanbali and Hanafi jurists, citing narrations, the right of guardianship of the father over the child and the rule of Dara, believe that the father is not subject to retribution for killing his child. However,
قرآن کریم
1-پورحسینی، محمد جواد (1394 ) ،نگرشی تحلیلی بر فرزند کشی در حقوق کیفری جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد.
2 - نجفی توانا، علی؛کیومرثی، هانیه؛ محسنی، رضا، رویکرد جامعه شناسی کیفری به پدیده فرزندکشی، فصلنامه علمی کاراگاه، دوره پانزدهم، شماه پنجاه و هفت، 1400
3 - عابدیان راد، جواد (1392) ،بررسی تطبیقی فرزندکشی در حقوق ایران، فقه امایه و اهل سنت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مازندران.
4 - احمدی، احمد؛ ضیا، راشین (1399) ، بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی با نگاهی به آموزه های قرآنی، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال یازدهم، شماره بیست و چهار.
5 -دهقان نژاد، رضا؛ بستان نجفی، حسین ( بی تا)، حقوق و وظایف همسری و مادری از دیدگاه قرآن، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال هشتم، شماره سی و دو.
6-محقق داماد، سیدمصطفی (1399 ) «محقق داماد» از مجازات پدر در برابر کشتن فرزند می گوید، سایت خبرگزاری بین المللی قرآن.
7 -خمینی، روح الله (1366 ) تحریرالوسیله،چاپ دوم، ج2.
8 -شریفی، محسن (1395) ،مبانی فقهی قتل فرزند و ضمانت اجرای آن، فقه اهل بیت، شماره هفتاد و چهار.
9 -حائزی، محمد حسین، مرادی گلستانی، مرتضی (1391) ،پژوهش فقهی در مسئله قصاص مادر در قتل فرزند، دوره 4 .
10 -جوان جعفری، عبدالرضا، حسن خباز، نگین، ساداتی، محمد جواد )1400 ،)نگرش جنسیتی به قصاص مادر در برابر قتل فرزند از منظر هرمنوتیک فلسفی، مطالعات حقوقی، دوره سیزدهم، شماره اول.
11 -احمدی، سمانه )1395 ،)دالیل روانی و اجتماعی فرزندکشی با نگاه مسئولیت کیفری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد شاهرود
12 -بنی حسینی مرندی، سید صادق ( بی تا)، قوانین کیفری حدود قصاص دیات در اسالم، مطبوعات دینی
13 -مصطفایی، محمد پ(1368) ،نقص قانون در باب فرزندکشی و مسئولیت دولت، روزنامه اعتماد، شماره 741.
14 -کارگری، نوروزی (1384) ،بررسی فقهی- حقوقی و جرم شناسی فرزندکشی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق شهید بهشتی.
15 -ایزدی فرد، علی اکبر)1390 ،)مجازات پدر در قتل فرزند، پژوهش نامه فقه و حقوق اسالمی، سال چهارم، شماره هفتم.
16-صادق پور، محمد جعفر و دیگران، تأملی در کیفر تکرار جرم فرزندکشی و اعتیاد به آن با تکیه بر ظرفیت های فقه امامیه، فصلنامه علمی- پژوهشی، سال بیست و چهارم، شماره دوم، تابستان 1390.
17 -نجفی، محمد حسین (1367) ،جواهر الکالم، جلد2 ،چاپ سوم، دارالکتب االسالمیه.
18 -آقا داوری، علی (بی تا) ، قصاص نفس، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه تهران.
19 -زراعت، عباس (1381 )،قتل فرزند توسط مادر، مجله کانون وکال، شماره صدو هفتاد و هفت.
- 20 -قادری، فاطمه؛ هادیان، مهدی؛ هادیان، حامد (1396) ،تأملی در باب مجازات پدر و مادر در قتل فرزند از منظر فقهی- حقوقی، کنفرانس سالانه پژوهش های حقوقی و قضایی.