حسن بن زاهد کرمانی دانشمند کیمیایی سده هشتم هجری و آثار او در کیمیا

محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی

علی کاوسی رحیم ¹ (ندارد)
رضا کوهکن ² (ندارد)
یونس فرهمند ³ (ندارد)

تاریخ دریافت : 1391/03/18 تاریخ پذیرش : 1391/04/26 تاریخ انتشار : 1391/06/01

کلید واژه: حسن بن زاهد کرمانی, کیمیای اسلامی, مفتاحالرموز, مقلادالکنوز, منتخب مفتاحالرموز,

چکیده مقاله :

حسن بن زاهد، مشهور به غریبِ کرمانی از دانشمندان ایرانی است که در نیمه اول سده هشتم هجریزنده بوده است. وی در سال 723 هجری قمری از فضای نامساعد اجتماعی و فرهنگی ایران در زمانحکومت ابوسعیدِ بهادر از ایلخانان مغول به زیر سایه حمایت سلطان محمد بن تُغلُق، دومین پادشاهسلسله تُغلُقشاهیانِ هند پناه برد و آثاری در علم کیمیا تألیف و به آن پادشاه تقدیم نمود. اولین اثر ایننویسنده، کتابی به زبان فارسی با عنوان مفتاحالرموز در 6 باب و 31 فصل است. این کتاب در کلیات ومبانی علم کیمیا و بین سا لهای 723 تا 726 هجری قمری تصنیف شده است. از این دانشمندمسلمان، که متاسفانه تاکنون ناشناخته مانده است، حداقل دو اثر دیگر در علم کیمیا به زبان فارسی برجا مانده است: مقلادالکنوز که جنبه عملی و تجربی آن بیشتر بوده و به شرح فرایندها و آلات و ادواتکیمیاگری پرداخته و رساله مختصری با عنوان منتخب مفتاحالرموز که هرچند مطالب آن تا حدی بهمفتاحالرموز شباهت دارد، اما کتاب مستقلی است

چکیده انگلیسی:

0assan ibn Zāhed Gharib Kermāni was a Persian Muslim alchemist,lived in first half of the 8th century. In the period of Abu-Sa`idBahādur of Mongol Ilkhānate dynasty in Iran, Ibn Zāhed travelled in723 A.H. to India, where he was supported by Sultān Mohammad ibnTughluq, the second king of the Tughlaq dynasty of India, and thenhis alchemical books were dedicated to the king. His first book,Miftāh al-romūz is an authentic book that deals with the fundamentalsof Alchemy, covering 6 chapters and 31 parts. Two other Farsi booksare left by him and unfortunately not well-known: Mighlād al-konūzwhich explains alchemical processes, tools and equipments used inalchemy and Muntakhab (a selection) of Miftāh al-romūz which is anindependent treatise, however, more or less, is similar to Miftāh alromūz