تمهید گسترش در قلمروی سیره‌ی عقلا در تقلید؛ «رجوع جاهل به عالم»
محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّنمحمدامین حاکمی 1 , یاسین پورعلی 2 , مصطفی امانی 3
1 - گروه حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق عمومی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
2 - مدرس مدعو دانشگاه امام صادق علیه السلام، تحصیلات حوزوی
3 - دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
کلید واژه: تقلید, مبانی, سیره‌ی عقلا, مکلف, ولیّ,
چکیده مقاله :
رجوع جاهل به عالم به عنوان مبنایی عقلایی در تایید تقلید بوده است و بار اثبات تقلید را هم واره در کنار ادله ی روایی به دوش کشیده است. لکن با نظر به ادله‌ی نقلی، ظرفیت های عظیمی رخ می نماید که تعالی بخشیدن به مبنای موجود برای تقلید، یعنی رجوع جاهل به عالم را ضروری می نماید. همواره در بیان مبنای تقلید این گزاره مطرح بوده است که لزوم تقلید از لزوم رجوع جاهل به عالم ناشی می شود. بنای عظیم اجتهاد و تقلید در تاریخ شیعه، بر چنین گزاره ای تکیه زده است. هرچند نقش آیات و احادیث در تثبیت مبانی تقلید بی بدیل است، لکن گزاره ی فوق که از سیره ی عقلا استقراض شده است، جایگاهی اساسی دارد. پژوهش حاضر با ارائه ی نوینی از مبنای رجوع جاهل به عالم، سعی در تکامل بخشیدن به مبنای تقلید دارد. مساله ی این پژوهش، یافتن نتایجی است که از به کار بستن ادله ی نقلی در بارور ساختن سیره ی عقلا حاصل می آید. لذا، ابتدائا سیره ی عقلا در تقلید مورد بررسی واقع شده است و سپس مبنایی همسو تر با اصل ولایت به دست خواهد آمد. اکتفا به سیره ی عقلا در تقلید، باعث به حاشیه رانده شدن ادله ی نقلی و ظرفیت های بی بدیل آن در توسعه ی مفهوم تقلید شده است. سخن این پژوهش، در باب توسعه بخشیدن به باب تقلید، با توجه به پیشینه ی رجوع جاهل به عالم و استفاده از ادله ی نقلی گوهر بار در بارور ساختن آن است. پژوهش حاضر رسالت خود را با استفاده روش توصیفی - تحلیلی محقق خواهد کرد. آن چه از این پژوهش منتج خواهد شد و مبنایی نو و نظام ساز در تقلید ارائه خواهد کرد، رجوع مکلف به ولی است. نتیجه آن که به صرف اعلمیت، شرط نیست و حتی می‌توان اعمال ولایت هر چه بیشتر را شرط در رجوع دانست.