فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - گنجینة جیحون
  مترجم:دکتر نادر میرسعیدی
  چکیده نوشتة حاضر گزارشی تحلیلی است از مجموعه‌ای از سکه‌ها و اشیاء که به‌اعتبار محل کشف آنها به گنجینة جیحون نام‌گذاری شده است. این اشیاء اگرچه خاستگاه‌های قومی ـ زمانی متفاوت از جمله: آشوری، مادی، هخامنشی و یونانی دارند؛ امّا به‌لحاظ سبک‌شناسی هنری وجه غالب آن، سبک هنر چکیده کامل

  چکیده نوشتة حاضر گزارشی تحلیلی است از مجموعه‌ای از سکه‌ها و اشیاء که به‌اعتبار محل کشف آنها به گنجینة جیحون نام‌گذاری شده است. این اشیاء اگرچه خاستگاه‌های قومی ـ زمانی متفاوت از جمله: آشوری، مادی، هخامنشی و یونانی دارند؛ امّا به‌لحاظ سبک‌شناسی هنری وجه غالب آن، سبک هنر درباری هخامنشی است. گنجینة جیحون از زمان کشف (1877م) در سواحل جیحون تا استقرار بخش اعظم آن در موزة بریتانیا و بخش اندک در موزة ارمیتاژ سن‌پترزبورگ نشیب و فرازی داشته است که تاریخچه آن در پی می‌آید. واژگان کلیدی گنجینة جیحون ـ فلزگری ـ باستان‌شناختی ـ آشوری ـ مادی ـ هخامنشی ـ یونانی. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - رفتار شناسی سیاسی محمدعلی شاه در «توپ فرستادن»1 به مجلس
  دکتر محمد رضا جلالی
  چکیده رفتار شناسی سیاسی و تاریخی پردازشی از رویکرد روان شناختی به‌موضوع‌های سیاسی و تاریخی است. در این معنا پایه‌های انگیزشی، شخصی، منشی، بازخوردی و ارزشی هر رفتار سیاسی، مدّنظر قرار می‌گیرند؛ و پویش تکوینی اعمال و رویدادها در بافت شخصیتی و موقعیتی، مورد تحلیل واقع می‌ چکیده کامل

  چکیده رفتار شناسی سیاسی و تاریخی پردازشی از رویکرد روان شناختی به‌موضوع‌های سیاسی و تاریخی است. در این معنا پایه‌های انگیزشی، شخصی، منشی، بازخوردی و ارزشی هر رفتار سیاسی، مدّنظر قرار می‌گیرند؛ و پویش تکوینی اعمال و رویدادها در بافت شخصیتی و موقعیتی، مورد تحلیل واقع می‌شوند و عملاً از یکجانبه‌گرایی و یک وجهی‌گرایی تحلیلی اجتناب می‌شود. محمدعلی شاه ساخت سرشتی خودکامانه‌ای در سلطه‌ی سیاسی بر مردمش داشت. پس زمینه‌های تربیتی و آموزشی‌اش نیز او را در این مسیر هدایت کرده بود. رشد سیاسی‌اش در بافت موقعیتی آن روز ایران و ساختار سیاسی نسبتاً وابسته‌ی حکومت نیز چنین استعدادی را در وی شکوفا و محقق ساخته بود. از این رو او مورد مناسبی در بطن اقبال انقلاب مشروطیت به ایران، نبود. میراث پدرش را بر باد داد و زمینه‌ی نامساعدی برای فرزندش، برجای گذاشت. تمکین به مشروطه در زمان ولایتعهدی بیشتر ایفای نقش ماهرانه و هوشمندانه‌ای بود که به کار زد و کارگر افتاد. اما در سلطنتش خود و مشروطه خواهان را وارد دور معیوبی کرد که جز بر غلبه‌ی استبداد خواهی و برچیدن بساط مشروطیت، معطوف نبود. روندی که او به اقتضای شخصیش پیمود، جز آنچه شد یعنی به توپ بستن مجلس و استقرار مجدد استبداد ـ استبداد صغیر ـ سرانجامی نداشت. در این سیر ناگزیری تکوینی اگر محافظه‌کاری و بلاتکلیفی مجلسیان نمی‌بود، مهار و کنترل او زودتر صورت می‌گرفت اما خود شاه دگرگونه نمی‌شد. محمدعلی شاه سلطان حکومت مشروطه نبود؛ استعدادی که به واسطه‌ی خوی نرم و منعطف پدر و پسرش داشتند. در این نوشتار سیر وقایعی که زمینه‌ی متعیّن بمباران مجلس را فراهم ساخت، بر مبنای دیدگاهی که مذکور افتاد، کاویده شده است. واژگان کلیدی محمدعلی شاه ـ خودکامه‌گی ـ استبدادخواهی ـ مشروطّیت ـ بمباران مجلس ـ انجمن‌ها. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - جامعه‌شناسی تاریخی (Historical Sociology)
  شهرام پناهی خیاوی
  چکیده جامعه شناسی تاریخی، قلمروی جدید از مطالعات میان رشته‌ای است. با نقادی جامعه‌شناسی تجربه‌گرا و تاریخنگاری سنتی زمینه نزدیکی مورخان و جامعه‌شناسان فراهم آمد. برخی از مکاتب تاریخی چون آنال در این باره نقش جدی داشتند. پژوهش حاضر ضمن بررسی موضوع و قلمرو تاریخ اجتماعی، چکیده کامل

  چکیده جامعه شناسی تاریخی، قلمروی جدید از مطالعات میان رشته‌ای است. با نقادی جامعه‌شناسی تجربه‌گرا و تاریخنگاری سنتی زمینه نزدیکی مورخان و جامعه‌شناسان فراهم آمد. برخی از مکاتب تاریخی چون آنال در این باره نقش جدی داشتند. پژوهش حاضر ضمن بررسی موضوع و قلمرو تاریخ اجتماعی، زمینه شکل‌گیری جامعه‌شناسی تاریخی را توضیح داده است. جامعه‌شناسی تاریخی به بررسی تحولات تاریخی به هدف دست‌یابی قوانین عام جهان شمول می‌پردازد. واژگان کلیدی تاریخ ـ جامعه‌شناسی ـ تاریخ اجتماعی ـ جامعه‌شناس تاریخی. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - مجاهدان و مقاومت تبریز
  دکتر سهراب یزدانی
  چکیده نوشتار حاضر به‌بررسی نقش و جایگاه مجاهدان در انقلاب مشروطیت ایران، خاصه جنبش مقاومت تبریز می‌پردازد. خاستگاه اجتماعی مجاهدان عمدتاً پیشه‌وری بود. آنان به مثابه یک نیروی انقلابی نقش جدی در مقاومت برضد استبداد صغیر و اعاده مشروطیت داشتند. پژوهش حاضر در یک جمع‌بندی چکیده کامل

  چکیده نوشتار حاضر به‌بررسی نقش و جایگاه مجاهدان در انقلاب مشروطیت ایران، خاصه جنبش مقاومت تبریز می‌پردازد. خاستگاه اجتماعی مجاهدان عمدتاً پیشه‌وری بود. آنان به مثابه یک نیروی انقلابی نقش جدی در مقاومت برضد استبداد صغیر و اعاده مشروطیت داشتند. پژوهش حاضر در یک جمع‌بندی عملکرد مجاهدان را مثبت می‌دادند، اما این نیروی انقلابی به دلیل ضعف درونی خود هیچگاه نتوانست به‌مقام رهبری مشروطیت دست یازد و جنبش مردمی را هدایت کند. از اینرو ضعف آنان در رهبری جنبش زمینه بازگشت زمامداران پیشین و ناکامی نهائی مشروطیت شد. واژگان کلیدی انقلاب مشروطیت ـ مقاومت تبریز ـ مجاهدان ـ فرودستان اجتماعی. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - نخستین لایحه بودجه دولت مشروطه
  جواد سخا
  چکیده اوضاع اقتصادی ایران در اواخر عصر ناصری و تمام دوران مظفری آسیب بنیادی یافت؛ به‌ویژه پس از وام‌گیری‌های سه‌گانه از روسیه و انگلیس، تا جایی که کشور با کسری بودجة فراوانی روبه‌رو شد، اگرچه از میزان دقیق آن آگاهی درستی در دست نبود. دولت‌های پس از مشروطیت نیز به‌فکر ا چکیده کامل

  چکیده اوضاع اقتصادی ایران در اواخر عصر ناصری و تمام دوران مظفری آسیب بنیادی یافت؛ به‌ویژه پس از وام‌گیری‌های سه‌گانه از روسیه و انگلیس، تا جایی که کشور با کسری بودجة فراوانی روبه‌رو شد، اگرچه از میزان دقیق آن آگاهی درستی در دست نبود. دولت‌های پس از مشروطیت نیز به‌فکر اخذ وام افتادند، که با مخالفت سرسخت نمایندگان روبه‌رو شدند. نمایندگان مجلس برای به‌سامان آوردن اوضاع پریشان اقتصادی، پیشنهادهای متعددی دادند. که عمده‌ترین آنها، تأسیس بانک ملی و تنظیم بودجه بود. مقالة حاضر چگونگی روند تهیه و تنظیم بودجه در مجلس اول و دوم شورای ملی را با تکیه بر مذاکرات مجلس پی می‌گیرد. واژگان کلیدی مجلس ـ نمایندگان ـ بودجه ـ دولت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - پدیداری و پایداری امپراتوری ساسانیان
  دکتر سید اصغر محمودآبادی
  چکیده بی‌گمان، دولت ساسانی در آوریل 224 ـ م با شکست کامل نیروهای اشکانی به‌رهبری آخرین شاهنشاه آن سلسله در دشت هرمزگان و به‌دست اردشیر ساسانی ـ مؤسس سلسلة ساسانی ـ ایجاد گردید. حال آیا آن دولت تازة ایرانی از همان نخستین روزگار خود به یک امپراتوری تبدیل گردید یا نه؟ در چکیده کامل

  چکیده بی‌گمان، دولت ساسانی در آوریل 224 ـ م با شکست کامل نیروهای اشکانی به‌رهبری آخرین شاهنشاه آن سلسله در دشت هرمزگان و به‌دست اردشیر ساسانی ـ مؤسس سلسلة ساسانی ـ ایجاد گردید. حال آیا آن دولت تازة ایرانی از همان نخستین روزگار خود به یک امپراتوری تبدیل گردید یا نه؟ در واقع جواب محتمل است. ساسانیان به‌آرامی و اطمینان در تحولات سریع آینده به‌یک امپراتوری پایدار و نیرومند تبدیل شدند. چگونگی و چرایی این ماجرا از دید مورخان عصر قدیم و تاریخنگاری نوین غرب گذشته است. مقاله در تکاپوی بررسی چنان فرآیندی است که بیانگر سه حرکت آن دولت پس از پیروزی براشکانیان در جهت ایجاد شاهنشاهی، ایجاد امپراتوری پایدار و چگونگی ماندگاری می‌باشد. واژگان کلیدی شاپور اول ـ مانویان ـ مانی ـ امپراتوری روم ـ ارمنستان ـ اوستا ـ کرتیر. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - علل سیاسی بروز جنگ آنقره(804/1402) میان امیرتیمور گورکانی و ایلدرم با یزید عثمانی
  دکتر امیر تیمور رفیعی
  چکیده امیرتیمور در سال 771 در سمرقند برتخت سلطنت نشست و در طی مدت 35 سال فرمانروائی بخش‌های وسیعی از سرزمین مغولستان ؛ ترکستان ؛ ماوراءالنهر؛ ایران ؛ بین‌النهرین ؛ دشت قبچاق و جنوب روسیه را تسخیر کرده و یکی از بزرگترین امپراتوری‌های جهان را پایه‌گذاری کرد. او خود را غ چکیده کامل

  چکیده امیرتیمور در سال 771 در سمرقند برتخت سلطنت نشست و در طی مدت 35 سال فرمانروائی بخش‌های وسیعی از سرزمین مغولستان ؛ ترکستان ؛ ماوراءالنهر؛ ایران ؛ بین‌النهرین ؛ دشت قبچاق و جنوب روسیه را تسخیر کرده و یکی از بزرگترین امپراتوری‌های جهان را پایه‌گذاری کرد. او خود را غازی مسلمان قلمداد می‌کرد و تصمیم داشت آناتولی شرقی و قلمرو عثمانیان را نیز ضمیمه متصرفات خود کند تا بدین‌گونه مرزهای امپراتوری خود را به اروپا متصل سازد. از طرفی دیگر با جلوس بایزید اول عثمانی دوران جدیدی در تاریخ فتوحات عثمانی آغاز شد. او توانست به‌سرعت شهرهای روملی و آناتولی را تحت انقیاد خود در آورده و به‌قصد نابودی حکومت مسیحی روم شرقی یا بیزانس نفوذ خود را به سوی اروپا گسترش دهد. او ابتدا با تصرف شهر ترنووا (796/1396) پایتخت بلغارستان به حکومت بلغارستان شرقی پایان داده و سپس نفوذ مجارها در بالکان را مورد تهدید قرار داد. او تصمیم داشت با محاصره و تسخیر قسطنطنیه دروازه اروپا را به روی امپراتوری عثمانی بگشاید. اما به ناگاه طوفانی از شرق برخاست و آرزوی بایزید را برباد داد. این طوفان یورش تیمور به آناتولی در سال 804 /1402 بود که در نتیجه آن بایزید شکست خورد و به اسارت تیمور درآمد و هم در آن اسارت جان به جان آفرین تسلیم نمود. واژه‌های کلیدی امیرتیمور گورکانی ـ بایزید عثمانی ـ آناتولی ـ امپراتوری تیموری ـ امپراتوری عثمانی ـ آنقره. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - نقد و بررسی سفرنامه‌های ونیزیان در ایران1
  دکتر محمد کریم یوسف جمالی
  چکیده سفرنامه های ونیزیان در ایران شامل شش سفرنامه است که پنج بخش آن توسط سفرای ونیزی به نامهای جوزافا باربارو، آمبروزیو کنتارینی، کاترینو زنو، آنجوللو و وینچنتو دالساندری و بخش ششم توسط بازرگان گمنام ونیزی نوشته شده است. این سفرنامه ها از نظر تاریخی، سیاسی و جغرافیایی چکیده کامل

  چکیده سفرنامه های ونیزیان در ایران شامل شش سفرنامه است که پنج بخش آن توسط سفرای ونیزی به نامهای جوزافا باربارو، آمبروزیو کنتارینی، کاترینو زنو، آنجوللو و وینچنتو دالساندری و بخش ششم توسط بازرگان گمنام ونیزی نوشته شده است. این سفرنامه ها از نظر تاریخی، سیاسی و جغرافیایی برای تاریخ ایران در عهد حکومت ترکمانان آق قویونلو و صفوی از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. در مقاله حاضر پنج سفرنامه سفرای اعزامی دولت ونیز به ایران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. واژگان کلیدی سفرنامه- ونیز- آق قویونلو- صفویه- عثمانی- اوزون حسن- شاه اسماعیل- شاه طهماسب پرونده مقاله