بررسی و رتبه بندی مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در پارک های شهری اهواز

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

مهرنوش چنگیزی ¹ , روح الله کاظمی ² , فروزان فرخیان ³

1 - کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران.
2 - استادیار گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران.
3 - استادیار گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1392/11/07 تاریخ پذیرش : 1393/08/21 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: پارک شهری, بهداشت, ایمنی, محیط زیست, فرایند تحلیل سلسله مراتبی, روش TOPSIS,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت فضای سبز شهری و جدا ناپذیر بودن آن ها از مجموعه شهر، جهت به حداقل رساندن خسارت های جانی، مالی و اثرات نامطلوب و ایجاد امنیت در پارک ها ضرورت اتخاذ خط مشی و راهکارهای ماندگار و بنیادین الزام آور می باشد. از این رو در این تحقیق بررسی مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در پارک های شهری اهواز و ارائه راهکارهای مدیریتی جهت بهبود وضعیت موجود انجام گرفت. روش بررسی: در این مطالعه در ابتدا 6 پارک از انواع مختلف بر اساس تعداد جمعیت استقاده کننده، تعداد تجهیزات، مساحت، نوع پارک، نزدیکی به محل شهر جهت مطالعه انتخاب و سپس مجموعه ای از معیار ها و شاخصهای مرتبط با معیارها شناسایی گردید و بر اساس روش دلفی و نظرسنجی از خبرگان از 10-1 امتیازدهی گردید، بعد از حذف شاخص های کم اهمیت معیار ها و شاخص های شناسایی شده نهایی شدند. سپس با استفاده از تکنیک فرایند سلسله مراتبی بر اساس دیدگاه10 نفر از خبرگان و بر اساس مقایسه های زوجی اقدام به اولویت بندی معیارها و شاخص ها گردید. درانتها برای انتخاب بهترین معیار از معیار های محیط زیست، بهداشت و ایمنی و همچنین انتخاب بهترین پارک از تکنیک تاپسیس استفاده گردید. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که امتیاز کسب شده شاخص های ایمنی پارک های تحت مطالعه با 526/0 امتیاز، از امتیاز شاخص محیط زیست با 656/0 کم تر و از امتیاز شاخص بهداشت؛403/0 بیش تر است. همچنین نتایج رتبه بندی پارک های تحت مطالعه نشان دهنده آن است که پارک جزیره از نظر وضعیت ایمنی، بهداشت و محیط زیست نسبت به سایر پارک های تحت مطالعه در وضعیت بهتری قرار دارد و پارک دولت نیز پایین ترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. بحث و نتیجه‌گیری: از آنجا که توجه به ایمنی و سلامت پارک های شهری با توجه به سهم بالایی که پارک ها در حیات جمعی شهروندان دارند، ضرورتی غیرقابل انکار است و با عنایت به نتایج ارزیابی وضعیت پارک های شهری شهر اهواز بر اساس معیار های ایمنی، بهداشت و محیط زیست، ذکر این مهم ضرورت دارد که موفقیت برنامه های اصلاحی برای بهینه سازی شرایط سلامت پارک های شهری در همراهی و یکپارچگی سه عامل یاد شده و اجرای مدیریت یکپارچه آن ها نهفته است و این بدان مفهوم است که اجرای الگوی HSE-MS می تواند راهکاری موفقیت آمیز قلمداد گردد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Considering the importance of urban green space and their inseparability from the city's complex, in order to minimize damage to life, financial and adverse effects and to create security in the parks, necessity to adopt the policies and persistent solution is binding. Therefore, in this research, health, safety and environmental management in Ahvaz urban parks was reviewed and management solutions were proposed in order to improve current situation. Method: In this research, at first 6 parks from the different kinds of parks based on the number of user, equipment, land measurement, type of parks, proximity to city places have selected to study, Then collection of criteria and indexes for all of these criteria identified accoding to the Delphi method and asking from experts have scored from 1-10, and after removing least important indexes have specified the identified criteria and indexes. Then, by using of hierarchical analysis process technique base on 10 people expert's viewpoint based on binary comparisons and by using of expert's questionnaire in hourly scale have preferred the main criteria and the identified indexes for health, safety and environment management, then used TOPSIS method for choosing the best option of health, safety and environmental criteria and also the best park. Results: Results show that scores of safeties indicator of parks with 0.526 point is lesser than environment indicator score with 0.656 and more than health score with 0.403. Also, the result of ranking of studied parks indicate that Island Park in term of health, safety and environmental condition is the best and State park allocated the lowest point. Thus, collection of standards and indexes for all of these standards identified and based on asking from experts and determining their importance degree had specified the identified standards and indexes. Conclusion: since the  giving priority to health, safety of urban parks according to that parks have high portion  in the citizen's collective life, is inevitable necessity and according to valuating results of Ahvaz's urban parks situation base on health, safety and environment standards, it is important to cite that the success of revision programs for making optimum the health condition of urban parks is hided in accompanying and integration three mentioned factors and performing of their integrated management and this means that implementation HSE-MS model may consider successful method.

منابع و مأخذ:

1-      Balram, Sh., Dragicevic, S., 2005. Attitudes toward Urban Green Space: Integrating Questionnaire Survey and Collaborative Gis Techniques to Improve Attitude Measurements. Landscape and Urban Planning, vol. 71, pp.147-162.

2-   دیناروندی، مرتضی؛ صالحی، اسماعیل و شاکر زاده، محمد. «بررسی وضعیت سلامت پارک ساعی با استفاده از سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست»، دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست،1391، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران.

3-      عدل، جواد.«جایگاه و نقش مشخصات مدیر ایمنی در مدیریت پارکها »، دومین سمینار ایمنی در بوستانها،1383،  اداره فضای سبز منطقه 5 تهران.

4-   میرزامحمدی، نگار؛ مرادیان، ستاره و جوزی، سیدعلی. «ضرورت استقرار سامانه مدیریت ایمنی و بهداشت و محیط زیست در پارکهای شهری و تاثیر آن در مدیریت بحران»، دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران،1391، تهران.

5-   صالحی، اسماعیل؛ حاجی باقری، هدی و قوانلو قاجار، مریم. «استقرار مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست در پارک های شهری مطالعه موردی پارک های منطقه یک شهرداری تهران»، دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست،1391، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران.

6-   دیناروندی، مرتضی.«مدیریت HSE در پارک های شهری»، پنجمین جشنواره ملی و نخستین جشنواره بین المللی برترین های پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری،1391، تهران.

7-      Rabare, RS., Okech, R. and Onyango, GM., 2009. The role of urban parks and socio-economic development: case study of Kisumu Kenya. Theoretical and empirical research in urban management media.

8-      Irvin, KN., Fuller, RA., Pavine, P., Warren, PH., Lomas, KJ., Gaston, LJ., Gaston, KJ., 2010. Dimension of the Sustainable City, Springer Netherlands.www.Springer.com.

9-      Van Herzele, A., Vries, S., 2011. Linking green space to health: a comparative study of two urban neighborhoods in Ghent, Belgium. springer science +business media

10- محمدی آشنانی، محمد حسین. «برنامه ریزی محیط زیست شهری با استفاده از سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی مدیریت و اموزش محیط زیست،1389، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.