بررسی پتانسیل و توان اکولوژیک توسعه صنعتی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: توسعه شهرک صنعتی سمنان)
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیستحمید رحیمی‌پور 1 , علی اصغر آل شیخ 2 , فاطمه خسروی 3 , زهرا صمدی طاری 4
1 - دکترای مهندسی عمران، سواحل و بنادر، دانشگاه New south Wales ، سیدنی، استرالیا.
2 - دانشیار دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران.
3 - کارشناس ارشد برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4 - (مسئوول مکاتبات): دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
کلید واژه: ارزیابی توان, مدل اکولوژیکی, توسعه صنعتی, سیستم اطلاعات مکانی, سمنان,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: توجه به مساله توان سرزمین برای استقرار صنایع جهت پیشگیری از بحران های محیط زیستی محتمل و همچنین استفاده شایسته و پایدار از جمیع امکانات پهنة سرزمین، یکی از موضوعات حایز اهمیتی است که در سال های اخیر مورد توجه برنامه- ریزان قرار گرفته است. در مطالعه حاضر با توجه به ضرورت تعیین توان اکولوژیک سرزمین برای کاربری های مختلف پیش از اجرای توسعه، توان سرزمین برای توسعه شهرک صنعتی سمنان مورد ارزیابی قرار گرفت. روش بررسی: در ارزیابی مذکور از روش ارزیابی چند معیاره (MCE)[1] بر اساس مدل اکولوژیکی توسعه صنعتی مخدوم استفاده شده است. در قالب این فرآیند، ابتدا منابع محیط زیستی منطقه شناسایی گردیده سپس با تلفیق و رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی (GIS)[2] نسبت به ارزیابی توان منطقه اقدام گردید. نتیجه گیری: نتیجه بررسی حاکی از آن است که با در نظر گرفتن تمامی پارامترهای اکولوژیکی، حدود 75% از کل منطقه مورد مطالعه برای توسعه کاربری صنعتی دارای توان نسبتا مناسب(طبقه2) بوده و سایر منطقه دارای شرایط نامناسب می باشد ولی با حذف پارامتر ارتفاع که آخرین اولویت را در مدل به خود اختصاص داده است کل منطقه در توان نسبتا مناسب (طبقه2) قرار می گیرد. [1]- Multi Criteria Evaluation [2] - Geographic Information System
Background and Objective: Attention to land capability for establishment of industries and also wise and sustainable use of land to prevent environmental crises have been considerd by planners in recent years. Regarding the necessity of ecological capability evaluation for different uses before any development plan, land capability for development of Semnan industrial town has been studied in this paper. Method: In this regard, Multi-Criteria Evaluation (MCE) was used accoding to Makhdoom industrial development model. In the first stage, environmental resources were identified. Next, land capability was determined by overlaying the different layers in GIS. Conclusion: Considering all ecological parameters, the results show that about 75% of the total area is relatively suitable (level 2) for industrial development and the rest is unsuitable. All the area can be considered as relatively suitable, if elevation parameter (the last priority in the model) is deleted.
منابع
1- مخدوم، مجید. "شالوده آمایش سرزمین"، انتشارات دانشگاه تهران. 1385.
2- State Environmental Conservation Department (ECD), 2000. “Preparation of Guidelines for Environmental Land Use Planning-the District of Penampang as a Case study”, Sabah, Malaysia.
3- Mohaddes, S.A., Ghazali, M., Rahim, K.A., Nasir, M., Kamaid, A.V., 2008. “Fuzzy Environmental-Economic Model for Land Use Planning”, American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., Vol. 3 (6), pp. 850-854.
4- Chen, k., Blong, R., Jacobson, C., 2001. “Integrating multi criteria evaluation and GIS for risk decision-making in natural hazards”, Environmental Modeling & Software, Vol. 16, pp. 387–397
5- Wood, L.J., Dragicevic, S., 2007. “GIS-based multicriteria evaluation and fuzzy sets to identify priority sites for marine protection”, Biodivers Conserv, Vol. 16, pp. 2539-2558.
6- Boteva, D., Griffiths, G., Dimopoulos, P., 2004. “Evaluation and mapping of the conservation significance of habitats using GIS: an example from Crete, Greece”, Journal for Nature Conservation, Vol. 12, pp. 237-250.
7- Valente, R.O.A., Vettorazzi C.A., 2008. “Definition of priority areas for forest conservation through the ordered weighted averaging method”, Forest Ecology and Management, Vol. 256, pp. 1408–1417.
8- Proctor, W., Drechsler, M., “Deliberative Multi Criteria Evaluation: A case study of recreation and tourism options in Victoria Australia”, European Society for
Ecological Economics, Frontiers2 conference, 2003, Feb., 11-15, Tenerife.
9- Longdill, P.C., Healy, T.R., Black, K.P., 2008. “An integrated GIS approach for sustainable aquaculture management area site selection”, Ocean & Coastal Management, Vol. 51, pp. 612–624.
10- Comber, A., Carver, S., Fritz, S., McMorran, R., Washtell, J., Fisher, P., 2010. “Different methods, different wilds: Evaluating alternative mappings of wildness using fuzzy MCE and Dempster-Shafer MCE”, Computers, Environment and Urban Systems, Vol. 34(2), pp. 142-152.
11- شرکت شهرکهای صنعتی سمنان، "گزارش اجمالی شهرک صنعتی سمنان"، 1383.
12- خدمات مهندسین جهاد دفتر سمنان،"گزارش هوا و اقلیم شناسی توجیهی حوزه سمنان ـ سرخه"، 1378.
13- مهندسین مشاور نشتاک، "طرح مطالعات جامع احیا و توسعه کشاورزی، سنتز استان سمنان، آب های سطحی". موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1379.
14- مهندسین مشاور نشتاک، "طرح مطالعات جامع احیا و توسعه کشاورزی، سنتز استان سمنان، خاک شناسی و منابع اراضی". موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1379.
15- مهندسین مشاور نشتاک، "طرح مطالعات جامع احیا و توسعه کشاورزی، سنتز استان سمنان، پوشش گیاهی". موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1379.