ارزیابی اجرای اقدامات بهینه مدیریت انرژی در بخش خانگی و تجاری کلان شهرها با استفاده از روش SWOT ( مطالعه موردی: کلان شهر تهران)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سمیرا خدیوی ¹ (-* (مسوول مکاتبات)، استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، ایران.)
مجید عباسپور ² (- استاد، دانشکده مهندسی مکانیک، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.)
عبدالرضا کرباسی ³ (دانشیار، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه علوم و تحقیقات آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/10/25 تاریخ پذیرش : 1394/08/25 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: ارزیابی, مدیریت انرژی, خانگی و تجاری, SWOT,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: مصرف بالای انرژی در بخش خانگی و تجاری کشور حاصل از عدم مدیریت بهینه در بخش مذکور، پیامدهای جبران ناپذیری از نظراقتصادی،بهداشتی و محیط زیستی به جامعه تحمیل می کند. یکی از راه کارهای بهینه سازی مصرف انرژی اعمال مدیریت صحیح آن می باشد. جهت جلوگیری از رشد بی رویه مصرف انرژی و حفظ ذخایر ملی در زمینه انرژی باید توجه بیش تری به مدیریت انرژی بخش خانگی و تجاری در کلان شهرها نمود. لذا لزوم تدوین راه کارهای اجرایی در این بخش توجه ویژه ای را می طلبد. روش بررسی: پس از بررسی وضعیت مصرف انرژی در کشور وکلان شهر تهران و نتایج حاصل از آن، 96 پرسش نامه تهیه و با جمع آوری نظر نخبگان و متخصصان عوامل تعیین کننده نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری تعیین گردیدند. یافته ها : کلیه عوامل استراتژیک را مورد ارزیابی قرار داده و نیز اولویت‌بندی شده است. جهت ارزیابی عوامل استراتژیک بیرونی و درونی از ماتریس‌های IFE و EFE استفاده شده است. جمع کل ماتریس IFEمقدار 85/2 و جمع نهایی ماتریس EFE مقدار 88/2 را نشان داد. ارزیابی‌های ماتریس‌های نام برده حاکی از آن است که کلان شهرها از نظر عوامل داخلی روی هم رفته دچار ضعف می‌باشد و این امر بیان گر آن است که نقاط ضعف بیش تر از نقاط قوت است. همچنین از نظر عوامل خارجی کلان شهرهای کشور دچار ضعف مدیریتی می‌باشد و فرصت‌ها از تهدیدها کم تر است. ترتیب و اولویت استراتژی ها بر اساس میزان وزن کلی آن ها در اصلاح و حرکت در راستای توسعه پایدار می باشد. نتیجه گیری: با توجه به رویکرد برنامه اصلاح الگوی مصرف به کاهش شدت انرژی، تدوین راهبردها و الگوی مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری کلان شهرها به عنوان عامل اساسی پیش برد راه کار اجرایی کاهش شدت مصرف انرژی در کشور قلمداد می‌شود. از این رو بخش خانگی و تجاری به دلیل وجود پتانسیل بالای صرفه‌جویی همواره از منظر مدیریت انرژی و بهینه‌سازی الگوی مصرف باید مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی دستورالعمل اجرایی جهت دست یابی راهبردها والگوی مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری کلان شهرهای کشور( کلان شهر تهران) حول پنج محور ارایه شده استو سپس چک لیست وضعیت اجرای مدیریت و راهبرد الگوی مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری کلان شهرها تهیه گردید .

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: High energy consumption in residential and commercial sectors resulting from the lack of optimized management of the mentioned sectors imposes adverse effects in terms of economics, health and environment on a community. One of the ways to optimize energy consumption is proper management. In order to prevent uncontrolled growth of energy consumption and maintain national energy resources is energy management in residential and commercial sectors in metropolises. Therefore, the development of implementation mechanisms in this sectors requires special attention. Method: After analyzing the results of energy consumption in Tehran and in the country, a total number of 96 questionnaires were prepared and distributed among the relevant experts to determine the strengths, weaknesses, opportunities and threats associated eith energy consumption in the household and commercial sectors. Subsequently, all the strategic factors were evaluated. The IFE and EFE matrices were used to evaluate the internal and external strategic factors. The total values of the IFE and EFE matrices were obtained to be 2.85 and 2.88, respectively. The mentioned matrices suggest that the metropolitan cities of Iran suffer from some internal weaknesses. This indicates that the weaknesses are more than the strength points. In terms of the external factors, the metropolitan cities in Iran are involved in managerial weaknesses so that the opportunities are less than the threats. Results: Codification of energy consumption strategies and patterns in metropolitan cities are considered as key factors in reducing energy consumption in the country. Given the high potential for savings, the household and commercial sectors should always be considered in terms of energy consumption management and optimization. In the next steps, the executive instructions concerning the five key strategies were presented to achieve the pattern of energy consumption in household and commercial sectors of metropolitan cities (Tehran) in Iran. Afterwards, a checklist was prepared to investigate the status of management execution and the strategy of energy consumption modification pattern in the household and commercial sectors of the metropolitan cities.

منابع و مأخذ:

1-      رضاپور، کامبیز و محود حسن، زربخش، 1388، مبانی صرفه جوئی و اصول مدیریت انرژی، سازمان بهره وری انرژی ایران(سابا).

2-      امامی میبدی و همکاران، 1390، اصلاح الگوی مصرف گاز در بخش خانگی- تجاری با روش تجزیه،هشتمین همایش بین المللی انرژی.

3-      کرباسی،عبدالرضا و همکاران، 1384، مدیریت زیست محیطی نیروگاه‌ها، وزارت نیرو، سازمان بهره وری انرژی ایران(سابا).

4-      Awami, A. & Farahmadpour, B. (2008). Analysis of environmental emission and greenhouse gases in Islamic Republic of Iran. Iran: International Institute for Energy Studies (IIES).

 

5-      Davoudpour, H. & Ahadi, M. S. (2004). The potential for greenhouse gases mitigation in household sector of Iran: Cases of price reform/efficiency improvement and scenario for 2000-2010. Energ. Policy, V. 34, No. 1, pp. 40-49.

6-      محرم نژاد، ناصر، 1385، مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست، انتشارات میران،تهران.

7-      پارسیان،علی و اعرابی، محمد، 1379، مدیریت استراتژیک، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.