تدوین مدیریت اکوتوریسم در منطقه حفاظت شده جهان نما
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست
ناصر محرم نژاد
1
,
مزدک دربیکی
2
1 -
2 -
کلید واژه: مدیریت زیست محیطی, اکوتوریسم, منابع زیستی و هویت فرهنگی و اج,
چکیده مقاله :
منطقه حفاظت شده جهان نما در رشته کوه های البرز در جنوب استان گلستان قرار دارد و با طبقه بندی معادل IUCN، جز مناطق طبقه V قرار می گیرد. این منطقه دارای چشم اندازهای زیبا و آب و هوای مناسب بوده و از پوشش گیاهی و زیستگاه های جانوری غنی و آثار باستانی زیادی برخوردار است. هدف این مطالعه بررسی ایجاد و توسعه اکوتوریسم و مدیریت آن با تاکید بر مسایل زیست محیطی در این منطقه حفاظت شده می باشد. در این تحقیق، چندین بازدید کوتاه مدت و بلند مدت در فصول مختلف سال 1382 برای شناسایی منطقه و بررسی سایت ها از نظر وضعیت زیست محیطی و امکانات گردشگری انجام شد. بررسی های میدانی نشان می دهد که بازدیدکنندگان از منطقه عمدتا در سه گروه بازدیدکنندگان ییلاقی، کوه پیمایان و بازدیدکنندگان متفرقه جای می گیرند که توزیع و نوع فعالیت های آنان با یکدیگر متفاوت است. همچنین زیر ساخت های اکوگردشگری منطقه شامل حمل و نقل محلی و نیمه رسمی، اقامتگاه های روستایی و سنتی، راه های دسترسی زمینی و مراکز خدماتی غیر استاندارد می باشد. با توجه به این که توریسم و تفرج جز اهداف اولیه مناطق طبقه پنجم بوده و بیشتر منطقه شمال ایران صاحب توان اکولوژیکی برای توریسم گسترده (توان درجه سه) است، بنابراین بر اساس روش ها و تکنیک های مدیریت اکوتوریسم، مدیریت زیست محیطی اکوتوریسم در جهان نما به صورت زیر پیشنهاد می شود: طرح اکوتوریسم مورد نظر بر این اساس که، اکوتوریسم در جهان نما باید در برگیرنده مواردی مانند حفاظت از منابع زیستی و هویت فرهنگی و اجتماعی، درآمدزایی پایدار، ایجاد تدریجی خودگردانی مالی منطقه و سود رسانی به ذینفع های دیگر، ایجاد مشارکت عمومی کلیه ذینفع ها در فرآیند تصمیم گیری، برنامه ریزی و مدیریت اکوتوریسم و حفاظت از محیط زیست، بهبود وضع زندگی افراد محلی، ارایه برنامه های تفسیری و آموزشی به بازدیدکنندگان، جلب توجه افکار عمومی به حفظ و نگهداری منطقه و ایجاد حساسیت اجتماعی در برابر تصمیمات و برنامه های مخرب برای محیط زیست منطقه و بالاخره همکاری سازمان ها و برنامه های اکوگردشگری سطح کشوری و جهانی باشد. برنامه مدیریتی شامل مدیریت زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی، فرهنگی که در برگیرنده مراحل زیر است: ایجاد ناحیه های مدیریتی پیشنهادی همراه با مشخص کردن فعالیت های اکوگردشگری در آن ها در قالب چهار ناحیه، ارزیابی و پایش با استفاده از ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه ها و ایجاد سیستم های حسابرسی و مدیریت زیست محیطی در بلند مدت، تحلیل بازدید از منطقه با استفاده از آمارگیری دائمی، ایجاد یا تطابق تسهیلات فیزیکی نظیر تغییر مسیر جاده دسترسی فعلی غربی، ایجاد تعداد محدودی تریل های طبیعیت، بهینه سازی اقامتگاه های روستایی، بهبود وضعیت بهداشتی و طراحی سیستم های جمع آوری و دفع مواد زاید و ساخت مرکز بازدیدکنندگان، برگزاری برنامه آموزشی و تفسیر برای اکوگردشگرها، افراد محلی، دست اندرکاران اکوسیستم و مدیریت منطقه، بازاریابی اکوتوریسم منطقه و ایجاد منبع درآمد از طریق اجاره اقامتگاه ها، ورودیه، فروش یادگاری و وسایل آموزشی و تفرجی، درآمدهای ناشی از صدور مجوز برای تورگردانان و برگزاری تورها و اخذ مالیات های سبز و زیست محیطی اندک، طراحی راهنماها و قواعد رفتار زیست محیطی اکوگردشگری برای مخاطبانی مانند دست اندرکاران اکوتوریسم، اهالی محلی و اکوگردشگرها.
1