بررسی تغییرات سولفات در منابع آب شرب زیر زمینی شهر یاسوج و تهیه نقشه کیفی آن با ابزار GIS

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

فیض اله پاسره ¹ , امیر حسام حسنی ² , نظام الدین حسینی ³ , امیرحسین جاوید ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست، آب و فاضلاب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان، شرکت آب و فاضلاب شهری یاسوج *(مسوول مکاتبات)
2 - دانشیار دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران-ایران
3 - عضو هیئت علمی انستیتو پاستور، کرج- ایران
4 - دانشیار دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

تاریخ دریافت : 1388/11/08 تاریخ پذیرش : 1389/04/29 تاریخ انتشار : 1395/01/01

کلید واژه: آب شرب زیزمینی, سولفات, یاسوج,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف :آب همواره دارای مقادیری املاح محلول از جمله سولفات است. سولفات از منابع مختلفی از انحلال سنگ گچ یا ژیپس گرفته تا پساب کارخانجات صنعتی و شستشوی دود معلق تولیدی توسط کارخانجات و یا آب باران، وارد منابع تامین آب می گردد. حضور سولفات در آب های آشامیدنی سهم عظیمی در تولید سختی دایم دارد. از طرفی وجود سولفات با غلظت بالا در آب آشامیدنی باعث تغییر طعم و ترکیب آن با آنیون های کلسیم و منیزیم گشته و اثر ملین دارد. هدف از این مطالعه سنجش میزان سولفات موجود در منابع آب شرب زیر زمینی شهریاسوج و مشخص نمودن روند تغییرات پارامتر شیمیایی سولفات ، شناسایی عوامل تاثیر گذار بر میزان این پارامتر و تهیه نقشه کیفی منابع آب برای پارامتر شیمیایی سولفات با بهره گیری از ابزار GIS[1] است. روش بررسی : در مطالعه توصیفی انجام شده، تعداد 42 نمونهدر 7ماه اول سال 1387 از منابع برداشت ومورد آزمایش قرار گرفت. آزمایش های سولفات براساس روش اندازه گیری با دستگاه فیلتر فتــومتـر مــدل 7000 صــورت گرفتــه است. جهت آنالیــز نتایج، از نرم افزارExcel و برای تهیه نقشه کیفی از نرم افزار GIS استفاده شده است. یافته ها : این مطالعه نشان داد که میزان سولفات در منابع آب با کاهش سطح ایستابی در فصل های تابستان و پاییز و با کم شدن میزان آب منابع آب زیر زمینی افزایش می یابد. نتیجه گیری : کاهش سطح ایستابی باعث کم شدن مقدار آب منابع آب زیر زمینی وبالا رفتن غلظت سولفات در این منابع آب شده است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Water has always some soluble salts, such as sulphate. Sulphate enters the water through different resources such as, dissolved gypsum, waste water of industrial factories and automobiles smoke, dissolved in rain. Presence of sulphate in potable water has an enormous role in creating constant hardness.On the other hand Presence of sulphate with high density in drinking water, causes changes in taste and it's combination with Calcium and Magnesium anions has laxative effect. The goal of this study is to assess the amount of existing sulphate in Yasuj city potable ground water, and determining the procedure of changes in chemical parameters of sulphate and recognizing effective factors on these parameters and preparing qualitative plan for water resources for sulphate parameter by means of GIS tools. Method: In the study described above, 42 specimens in the 7 earely months of the year 1387 were acquired and tested. Sulphate tests were done based on the measuring method of the instrument of Filter photometer (Model: 7000). For analysing the results, Excel software and for preparing qualitative plan, GIS software was used. Results: This study showed that sulfate levels in water resources by reducing water level in summer and autumn and with a water level of under ground water resources increases. Conclusion: Decrease of ground water resources of Yasuj city, causes the sulphate density to increase.

منابع و مأخذ:

1. امیر بیگی، حسن. اصول تصفیه وبهداشت آب، چاپ اول، اندیشه رفیع،1383


2. شریعت پناهی، محمد.اصول کیفیت و تصفیه آب و فاضلاب . چاپ پنجم.انتشارات دانشگاه تهران.1377


3. محوی، امیر حسین.جنبه های بهداشتی و زیبا شناختی کیفیت آب، چاپ اول، انتشارات بال گستر، 1375.


4. Joarder, M. A. M. 1*, Regression Analysis of Ground water Quality Data Of Sunamganj District, Bangladesh, Shahjalal University of Science and Technology, Bangladesh. 2008.


5. Martin, J. Modelling the effect of drought on estuarine water quality, University of Plymout, Engeland, March, 1999.


6. McFarlane, M. Groundwater investigation in semi-arid developing countries, using simple GIS tools to facilitate interdisciplinary decision making under poorly mapped conditions: The Boteti area of the Kalahari region in Botswana, University of Botswana, September ,2005.


7. نبی زاده نودهی، رامین. رهنمودهای کیفیت آب آشامیدنی. سازمان بهداشت جهانی.چاپ اول.تهران. انتشارات نص.1375.


8. Richard, P. Groundwater salinity as a control on development of eolian landscape: An xample from the White Sands of New Mexico, University of Texas, United States, September, 2006.


9. ملکوتیان، محمد. روند تغییرات کیفیت شیمیایی منابع آب زیر زمینی دشت بم و بروات، دانشگاه علوم پزشکی کرمان،1376تا1383.


10. اکبری، اکبر. بررسی وارزیابی کیفیت آب زیر زمینی  دشت میان آب  شوشتر  با استفاده از  GIS،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران، اهواز


11. مطوری، فیروزه. بهره گیری از تکنیک GIS در بررسی  کیفیت شیمیایی آب های زیر زمینی شرق دزفول، دانشگاه شهید چمران، اهواز