ارزیابی میزان ارتباط مولفه‌‌های روانی و آسایش حرارتی کاربران در فضاهای باز شهری(نمونه موردی: کناره رودخانه کارون در اهواز)

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی

کتایون افشون ¹ , محسن تابان ² , مصطفی مسعودی نژاد ³ , رضا جلیل زاده ینگجه ⁴

1 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - دکتری معماری، گروه معماری، استاد مدعو، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران / دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران
3 - دکتری معماری، گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. *(مسوول مکاتبات)
4 - گروه مهندسی محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/07/11 تاریخ پذیرش : 1399/12/22 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: مولفه‌های روانی, رودخانه کارون, فضاهای باز شهری, آسایش حرارتی, احساس و ادراک حرارتی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: فضاهای باز شهری عرصه هایی هستند که زندگی جمعی در آن ها جریان دارد. در این راستا برای جذب بیشتر شهروندان به این فضاها، خصوصا در اقلیم های گرمسیری بررسی شرایط آسایش حرارتی و مولفه های تأثیرگذار بر آن مورد توجه قرار می گیرد. از آن جایی که در فضاهای باز، احساس و ادراک حرارتی در افراد متفاوت است، در برخورد با آسایش حرارتی تنها رویکردی کمی برای ارزیابی کافی نیست؛ بلکه توجه به مولفه های روانی اشخاص حائز اهمیت می باشد. هدف این پژوهش بررسی ارتباط میان مولفه های روانی در افراد و مقوله آسایش حرارتی است. روش بررسی: پژوهش حاضر با روشی ترکیبی شامل روش توصیفی به منظور تبیین مولفه های آسایش حرارتی و روانی و روش پیمایشی جهت تعیین همبستگی میان متغیرهای تحقیق انجام شده است. پس از انجام برداشت های میدانی توسط پرسشنامه به روش تصادفی ( تعیین حجم نمونه با استفاده از روش کوکران) و دستگاه های اندازه گیری شاخص های اقلیمی، شرایط آب و هوایی نقاط مختلف مسیر در روزهای 11 و 12 بهمن ماه 1398 (7 صبح تا 1 بامداد)، سنجیده و به کمک شاخص جهانی اقلیم گرمایی (UTCI) در محدوده کناره رودخانه کارون در اهواز مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: ارزیابی و تحلیل داده های مستخرج، تأثیر مولفه های روانی بر پاسخ حرارتی افراد در شرایط مختلف را نشان می دهد. در واقع حس و حال افراد در فضاهای باز بر ارزیابی حرارتی آن ها از محیط تأثیرگذار است. بحث و نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، می توان اظهار داشت که حالات روحی و روانی افراد در شرایط مختلف می تواند پاسخ حرارتی متفاوت و حتی خارج از انتظار را هم در بازه آسایش حرارتی و هم در محدوده خارج از آن به همراه داشته باشد. در نهایت می توان راهکارهایی برای طراحی بهتر فضاهای شهری، جهت جذب بیشتر مخاطبان و برانگیختن حس رضایتمندی آن ها ارائه نمود.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Urban open spaces are areas where collective life takes place. In order to attract more citizens to these spaces, especially in tropical climates, the study of thermal comfort conditions is considered. Since heat sensation and perception vary from person to person outdoors, a quantitative approach to dealing with thermal comfort alone is not enough; Rather, it is important to pay attention to the psychological components of individuals. The aim of this study was to investigate the relationship between psychological components in individuals and the category of thermal comfort. Material and Methodology: The present study was conducted by a combined method including descriptive method to explain the components of thermal and psychological comfort and survey method to determine the correlation between research variables. After conducting field surveys by a questionnaire by random method (using Cochran method) and measuring devices of climatic indicators, the weather conditions of different parts of the route On the 11th and 12th of Bahman 1398 (7 am to 1 am), measured and with the help of the Global Climate Index (UTCI) in the Karun River It is analyzed in Ahvaz. Findings: Evaluation and analysis of the extracted data show the effect of psychological components on the thermal response of individuals in different conditions. In fact, the mood of people in open spaces affects their thermal evaluation of the environment. Discussion and Conclusion: According to the research findings, the mental and psychological states of people in different conditions can have different and even unexpected thermal response both in the range of thermal comfort and outside it. Finally, solutions can be provided to better design urban spaces, to attract more audiences and arouse their sense of satisfaction.

منابع و مأخذ:

1. Tahbaz, M. Eshami, M. Ferdosiyeh, A., 2016. The solution to the climatic design of outdoor passages (Case study: Pedestrians of Kashan University). City Identity Magazine No. 26, Year 10. (In Persian)


2. Shahcheraghi, A. Mohazabiyeh, A. Heidari, Sh., 2016. Environmental quality review of indoor spaces with emphasis on thermal comfort in traditional houses, case studies: two Ghajri houses in Shiraz. Two Quarterly Journal of Iranian Architecture, Issue 9. (In Persian)


3. Gharehnegloo, M. Maleki, A. Tokhmchian, A, Comfort and a comparative study of effective factors in achieving overall comfort in natural urban environments. The Third International Conference on Civil Architecture and Urban Planning at the Beginning of the Third Millennium. 2017. Tabriz. Iran. (In Persian)


4. Zabetiyan, E. kheirodin, R., 2018. Hierarchical model for evaluating psychological adaptation in order to achieve thermal comfort and sense of place in urban spaces. Journal of Urban Studies. Issue 28. (In Persian)


5. Ahmadpour Kalhorudi, N & Friends., 2017. The Role and Impact of Design Elements on the Quality of Thermal Comfort of Outdoor Urban Cases. Bi-Quarterly Journal of Art University, No. 18. (In Persian)


6. Heidari, Sh. Monaamm, A., 2013. Evaluation of outdoor thermal comfort characteristics. Journal of Geography and Regional Development, No. 20. (In Persian)


7. Parsons K., 2014. Human Thermal Environments: the Effects of Hot، Moderate، and Cold Environments on Human Health، Comfort، and Performance.Boca Raton: CRC Press.


8. Rabital Adawiyah N, Ahmad N, Sabarinah Sh., 2012, Psychological Adaptation of Outdoor Thermal Comfort in Shaded Green Spaces in Malaysia. Universiti Teknologi MARA, 40450 Malaysia.


9. Monteiro, L. M., 2007. Review of numerical modelling of outdoor thermal comfort. In World Sustainable Bulding Conference.


10. Nikolopoulou M, Steemers K(2003), Thermal comfort and psychological adaptation as a guide for designing urban spaces. Energy and Buildings;35:95–101.


11. Asadpour, A & Partners., 2016. Application of Social Perception Indices in Landscape Reconstruction of Urban Rivers (Case Study of Shiraz Dry River). (In Persian)


12. ASHRAE 55., 2010. ANSI/ASHRAE Standard 55-2010. ASHRAE Environmental Conditions for Human Occupancy. Atlanta. Ga. USA: American Society of Heating, Refrigeration and Air Conditioning Engineers.


13. Tahbaz, M. Masoudinezhad, M. Mofidi Shemirani, M., 2018. Investigation of thermal behavior of Shavadan, case study: Dezful needle house. Iranian Journal of Architectural Studies, Issue 13. (In Persian)


14. Brode, P., Gerd Jendritzky, Dusan Fiala, and George , 2010. The Universal Thermal Climate Index Utci In Operational Use. London: Windsor Conference. 11-9 April.


15. Blazejczyk K، Jendritzky G، Bröde P، Fiala D، Havenith G، Epstein Y، et al., 2013. An introduction to the Universal Thermal Climate Index (UTCI). Geographia ;86(1):5-10.


16. Fallah ghalhari & Partners., 2015. Evaluation of human thermal comfort using the global thermal climate index, a case study: Kurdistan province. Journal of Health and Environment, Scientific Research Quarterly of Iranian Scientific Association of Environmental Health. Volume 8, Number 3. (In Persian)


17. Tahbaz, M. Masoudinezhad, M. Mofidi shemirani, M., 2018. Investigation of thermal behavior of Shavadan, case study: Dezful needle house. Iranian Journal of Architectural Studies. Issue 13. (In Persian)


18. ASHRAE 55., 2002. Thermal environmental conditions for human occupancy (Vol. 55): American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers.


19. Rijal H, Humphreys M, Fergus N., 2015. Adaptive Thermal Comfort in Japanese Houses during the Summer Season: Behavioral Adaptation and the Effect of Humidity. Buildings5(3):1037-1054.