تدوین چارچوب مدیریت تالاب‌ها مبتنی بر رویکرد زیست بومی (مطالعه موردی: تالاب بین المللی انزلی)

محورهای موضوعی : اکوسیستم ها

ژاله امینی ¹ , بهرام ملک محمدی ² , حمیدرضا جعفری ³

1 - دکتری برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران- سازمان حفاظت محیط زیست
2 - دانشیار دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استاد دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران.

تاریخ دریافت : 1398/10/20 تاریخ پذیرش : 1399/08/27 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: تالاب, مدیریت, ذینفعان, رویکرد زیست بومی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: عدم کارایی مدیریت تالابها در بیشتر موارد به دلیل عدم توجه به مشارکت عمومی است. مدیریت تالاب با رویکرد زیست بومی به مفهوم در نظر گرفتن عناصر کلیدی و شاخص در مدیریت زیست بوم می باشد و به‌عنوان راهبرد مدیریت یکپارچه، حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع را با مشارکت تمامی ذینفعان به‌ویژه جوامع محلی ارتقا می‌دهد. هدف از پژوهش حاضر تدوین چارچوب مدیریتی در تالاب بین المللی انزلی با رویکرد زیست بومی است که برای اولین بار مطالعه شده است. روش بررسی: این مطالعه یک مطالعه توصیفی-تحلیلی است که براساس اطلاعات و داده های موجود تدوین شده است. چارچوب این مطالعه براساس اصول دوازده گانه اتحادیه جهانی حفاظت برای رویکرد زیست بومی در تالاب انزلی به عنوان منطقه مورد مطالعه در سال 1398 اجرا شد. همچنین برای تحلیل ذینفعان از نرم افزار گفی(Gephi) استفاده گردید. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که چارچوب مدیریت زیست بومی در هفت بخش پیش برنامه ریزی، شناخت، آنالیز، برنامه ریزی، اجرا، پایش و ارزیابی طراحی شده است که هر بخش دارای عناصر مرتبط می باشد. ارتباطات، قدرت و ساختارهای انجمنی بین ذینفعان در این پژوهش بصورت شبکه (هر یک از ذینفعان بعنوان گره و ارتباطات آنها یال گراف) نشان داده شد. بحث و نتیجه گیری : ذینفعان اصلی شناسایی شده دولتی، غیر دولتی، مردم محلی، قوه قضائیه و قوه مقننه می باشند. در این پژوهش مراحل اولیه چارچوب تدوین شده است؛ که شامل پیش برنامه ریزی، شناخت، و بخشی از عناصر آنالیز برای مدیریت مشارکتی است و سپس ذینفعان پس از تایید و اصلاح اطلاعات موجود، در تدوین برنامه اجرا، پایش و ارزیابی بصورت مشترک در کارگاههای مشارکتی اقدام می نمایند. همچنین با توجه به وظایف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد می شود چارچوب تدوین شده در سایر تالاب ها و منابع مشترک طبیعی بخصوص مناطق حفاظت شده استفاده گردد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: lack of enough attention to the public participation is the most reason for the deficiency of wetland ecosystem management. Managing wetlands based on ecological approach defined as  “taking all the key elements and indicators in long-term management of an ecosystem and also as an integrated management strategy, promotes the conservation and sustainable use of resources with the participation of all stakeholders and the active participation of people, local communities in particular”. The purpose of this study is to present a management framework in the Anzali International Wetland with an ecological approach, applied for the first time. Material and Methodology: This study is a descriptive-analytical study based on available data. The World Conservation Union has incorporated 12 principles into five categories in this study developed for Anzali Wetland as the study area. Gephi software was used for stakeholders’ network analysis too. Findings: The results showed the developed framework in this study is comprised of seven main sections: Pre-planning, Scoping, Analysis, Planning, Implementation, Monitoring and Evaluation. Each of thes mentioned sections has related elements. In stakeholders’network analysis individuals are represented as nodes and connections as edges of the graph that shows the linkage between stakeholders. Discussion and Conclusion: The main stakeholders should have participated in the ecological management of the wetland including: Governmental Organizations, Non-governmental Organizations, Local Communities, Judiciary, and Legislature. In this study, the initial stages of the developed framework were implemented including pre-planning, scoping, and some parts of the analysis. Afterwards, the identified stakeholders, at consideration of verified and modified information obtained from the previous three steps, formulate a joint implementation, monitoring and evaluation plan in the participatory workshops. It is also recommended to apply the developed framework in other wetlands and common natural resources, especially protected areas, in accordance with the legal duties of the Department of Environment (DoE).

منابع و مأخذ:

1. Matthews GVT. The Ramsar Convention on Wetlands: its history and development: Ramsar Convention Bureau Gland; 1993.


2. Maltby E. Wetland conservation and management: questions for science and society in applying the ecosystem approach. Wetlands: Functioning, Biodiversity Conservation, and Restoration: Springer; 2006. p. 93-116.


3. Hossein SA.G.An ecosystem approach framework & .integrated Ecosystem Services assessment technique for planning and management of coastal wetlands: University of Liverpool; 2012.


4. Monique Barbut CB. Restoring wetlands and drylands:Achieving land degradation neutrality. IUCN World Parks Congress; 2014.


5. CBD Sot. The ecosystem approach: CBD guidelines; 2004.


6. Maltby, Edward. Ecosystem approach: From principle to practice. Ecosystem Service and Sustainable Watershed Management in North China; 2000.


7. Meffe Gan, Larry and Knight, Richard L and Schenborn, Dennis. Ecosystem management: adaptive, community-based conservation: Island Press; 2012.

1. Darvishsefat, A.A. Atlas of Protected Areas of Iran. University of Tehran, Tehran;2006


2. M. B. Sadugh, Masoud Bagherzadeh Karimi. Anzali Wetland- Ecosystem Based Management Projects. Department of Environment of Iran; 2010.

10. Shepard G. The ecosystem approach: Five steps to implementation: IUCN, Ecosystem Approach SERIES; 2004.


11. CIWP,Executive summary a guideline on developing wetland. Department of Environment of Iran; 2017.


12. Ghoneim S-I, H. Ecosystem Approach based Methodology to Support Land use Planning: Egyptian Experience. J Marine Sci Res Dev. 2016;6(201):2.


13. CIWP, Conservation Of Iranian Wetlands Project. Applying the Ecosystem Approach in the Integrated Management of Wetlands. Nimdayereh; 2012.


14. The economics of ecosystemsand biodiversty: ecological and economic foundation in Pushpamkumar(ed)earthscan,London,Washangton; 2010.


15. Van Oudenhoven APaP, Katalin and Alkemade, Rob and Hein, Lars and de Groot, Rudolf S. Framework for systematic indicator selection to assess effects of land management on ecosystem services. Ecological Indicators. 2012;21:110-22.


16. B.Karimi, Mahbod Rouhany. Directory of Iranian Wetlands Designated under the Ramsar Convention. Department of Environment-Iran; 2011.


17. Anzali wetland ecological management project in the Islamic Republic of Iran : project completion report. -. Japan International Cooperation Agency : Nippon Koei Co., Ltd.; 2012.


18. anzaliwetland.com.


19. JICA. The Study on Integrated Management for Ecosystem Conservation of the Anzali Wetland in the Islamic Republic of Iran; 2004.


20. Jacomy, Mathieu and Venturini, Tommaso and Heymann, Sebastien and Bastian, Mathieu. ForceAtlas2, a continuous graph layout algorithm for handy network visualization designed for the Gephi software. PloS one;2014


21. Saeid Naderi.Mammals of Anzali Wetland. Anzali Wetland Ecological Management Project; 2015. (In Persian)


22. Hossein Varasteh Moradi.Anzali Wetland Ecosystem Birds.Anzali Wetland Ecological Management Project; (In Persian)