واکاوی هم‌دیدی-دورکاوی رخداد توفان گرد و خاک استان هرمزگان (آذرماه 1395)

محورهای موضوعی : مدیریت بلایای طبیعی

وحید سلامتی هرمزی ¹ (دکتری آب و هواشناسی دانشگاه یزد، یزد، ایران)
مجتبی حمزه نژاد ² (دکتری آب و هواشناسی دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران)
کمال امیدوار ³ (استاد اقلیم شناسی دانشگاه یزد، یزد ایران)
مهدی حسین پور ⁴ (کارشناس ارشد هواشناسی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/11/04 تاریخ پذیرش : 1396/08/17 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: استان هرمزگان, تحلیل هم‌دیدی- دورکاوی, توفان گرد و خاک, مودیس,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: پدیده گرد و غبار از جمله تغییرات اقلیمی و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی است که در چند سال اخیر از سیرطبیعی خود خارج شده و شاهد تعدد وقوع آن در منطقه خاورمیانه می باشیم. هدف از این پژوهش بررسی هم‌دیدی و دورکاوی توفان گرد و خاک استان هرمزگان می باشد. روش بررسی: با روش ترکیبی همدید- دورکاوی، شرایط موثر بر توفان گرد و خاک در استان هرمزگان در آذرماه 1395بررسی شده‌ است. یافته ها: پس از بررسی دید افقی و سمت و سرعت باد در ایستگاه‌های سطح زمین، داده‌های بازکاوی سطوح مختلف اتمسفر از سایت سازمان ملی اقیانوسی و جوی (نوا) اخذ و به منظور بررسی شرایط همدید و ترسیم نقشه‌های سطح زمین و سطوح فوقانی در محیط نرم‌افزار گردس استفاده شد. در ادامه با استفاده از تصاویر ماهواره مودیس(آکوا) پدیده گرد و غبار آشکار سازی شد. بحث و نتیجه گیری: در شرایطی که فرابار سیبری جهت غربی‌تر پیدا کند، نفوذ و گسترش زبانه‌های آن به سمت جنوب ایران باعث تضاد حرارتی حدود 35 درجه سلسیوس شده و افزایش گرادیان فشار را بین مناطق شمال شرقی و جنوب ایران به دنبال دارد. بادهای برخاسته از فرابار سیبری به دلیل عبور از روی چشمه های گرد و غبار (شرق و مرکز ایران و بیابان های اطراف استان هرمزگان) سبب گردیده که گرد و خاک از روی مناطق مذکور برخاسته و وارد استان هرمزگان گردد. تصاویر دورکاوی، مسیر حرکت گرد و خاک را منطبق بر جریان هوا در منطقه تایید می کند و نشان می دهد که حتی این پدیده به دریای عمان و خلیج فارس کشیده شده است.

چکیده انگلیسی:

Background and Purpose: The phenomenon of dust is one of the unfavorable climatic changes and environmental consequences that have come out of our natural course in the last few years and we are witnessing the multiplicity of its occurrence in the Middle East region. The purpose of this study is synoptic investigation and remote sensing of Hormozgan dust phenomenon. Materials and Methods: With the combined method of synoptic - remote sensing investigations, the conditions affecting the dust storm in Hormozgan province in November 2016 have been studied. Results: After investigating the horizontal visibility and wind direction and speed at ground level stations, the atmospheric surface re-analysis data were obtained from the National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) and they were used to investigate synoptic conditions and draw surface and upper levels weather maps in the Grads software. The dust was then detected using Modis satellite images (Aqua). Discussion and Conclusions: Under conditions where the Siberian high pressure is inclined to the west, the penetration and expansion of its tabs to the south of Iran causes a thermal contrast of about 35 degrees Celsius and increases the pressure gradient between the northeastern and southern regions of Iran. The winds caused by the Siberian high pressure due to passing over the dust sources (east and center of Iran and the deserts around Hormozgan province) cause the dust to rise from the mentioned areas and enter Hormozgan province. Remote sensing images confirm the direction of dust movement according to the airflow in the region and show that even this phenomenon has extended to the Oman Sea and the Persian Gulf.

منابع و مأخذ:

        1.        N. Hemati, Survey of Frequency of Soil Storms in Central and Southwestern Regions of Iran, M.Sc., University of Tehran, 1995. (In Persian).

        2.        K. Omidvar, Natural hazards, Yazd University Press, Yazd, 2013, (In Persian)

3. M. Miri, Statistical-Synoptic Analysis of Dust Phenomena in the Western Half of Iran, MSc Thesis, Faculty of Geography, University of Tehran, 2011. (In Persian).


4. Lashkari, H., Keykhosravi, GH., 2008. Statistical Analysis of Dust Storms Synoptic Khorasan Razavi ,Province in 2005-1993 Period, Geographical Research .No. 65, PP.17-33. (In Persian).


5. Kutiel.H, Alpert.p, 2005. Synoptic of dust transportation days from Africa toward Italy and central Europe, pp : 1 – 14.


6. Li X,Ge L,Dong Y and Chang H C 2010. Estimating the greatest dust storm in eastern Australia with MODIS .satellite images. Published by IEEE.


7. Gao, Tao and et al ,2011. Impacts of climate abnormality on remarkable dust storm increase of the –Hunshdak Sandy Lands in northern China during 2001 .2008, meteorological applications meteorology.


8. H. Zolfaghari, H. Abedzadeh, Synoptic Analysis of Dust Storms in Western Iran", Journal of Geography and Development, 2005, No, 6. (In Persian).

        9.        M. Khosravi, M. Saliqeh, Ecological and Environmental Impacts of Sistan 120-Day Winds, Institute of Geosciences and Geography, Zahedan, 2005. (In Persian).

       10.      M. Heidari, Dust and its Model of Climate in the West of Iran, Journal of Provincial Meteorological Organization, Kermanshah, 2007, No. 11. (In Persian).

       11.      K. Raeispour, M. Khosravi, T. Tavusi, Investigating the Impact of Sand Storms as one of the Most Important Deterrents to Development in the Sistan Region, Proceedings of the National Conference on Geography, Security and Development in Southeast Iran, Tehran, University Imam Hussein, 2010, (In Persian)

       12.       Salahi, M. Moradi, M. AliJahan, Investigating the Synoptic-Remote Sensing Conditions of Dust Storm Occurrence in Northwest of Iran (October 92), Geography Quarterly, New Thirteenth Year, 2005,  No. 44. (In Persian).

       13.       H. Lashkari, Z. Yarmaradi, A Synoptic Analysis of the Situation of Transparent Siberian Settlement and Its Entry Routes to Iran in Cold Season, Journal of Natural Geography Research, 2014, Vol. 46, No. 2, pp. 218-199. (In Persian).

       14.      Liu, G., Park, S. U., 2007, The Logarithm-Linear Relationship of the Occurrence Frequency to the Duration of Sand-dust  Storms: Evidence from Observational Data in China, Journal of Arid Environments, Vol. 71, pp. 243-249.

       15.      https://www.esrl.noaa.gov/psd/data/gridded/data.ncep.reanalysis.html.

       16.      https://worldview.earthdata.nasa.gov.