آینده‌پژوهی و مدیریت آموزش مبلغان دینی در عصر تحولات دیجیتال: تحلیل روندها و راهبردها
محورهای موضوعی : مدیریت آموزشی
1 - گروه آینده پژوهی دین و دین داری، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،قم ، ایران
کلید واژه: "آینده‌پژوهی", "مدیریت آموزش دینی", "مبلغان دینی", "تحولات دیجیتال", "تحلیل روند",
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف بررسی آینده آموزش و مدیریت توانمندسازی مبلغان دینی در ایران و شناسایی پیشرانها و راهبردهای اثر‌بخش در مواجهه با تحولات پرشتاب عصر دیجیتال انجام شده است. مسئله اساسی تحقیق چالش‌هایی نظیر گسترش فناوری‌های اطلاعاتی، دیجیتال‌سازی، تغییر سبک زندگی نسل‌های جدید، کاهش اثربخشی شیوه‌های سنتی آموزش و نیاز به مهارت‌های نوین در مبلغان دینی است که عملکرد نظام آموزش و مدیریت تبلیغ دینی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. با بهره‌گیری از روش تحلیل روند و مطالعه اسنادی، این تحقیق تلاش کرده است روندهای کلان و پیشران‌های کلیدی نظیر جهانی‌شدن، فردگرایی، عدالت رسانه‌ای و تغییر نقش مبلغان دینی را شناسایی و تحلیل کند و تأثیر آن‌ها را بر نیازهای آموزشی و مدیریتی مبلغان بررسی کند.
یافته‌ها نشان می‌دهد که تحول در فناوری‌های ارتباطی و تغییر در سبک‌های دینداری و باز تعریف معنویت، نه تنها فرصت‌هایی برای نوآوری در شیوه‌های آموزش و مدیریت مبلغان دینی ایجاد کرده‌اند، بلکه چالش‌هایی همچون لزوم به‌روزرسانی محتوای آموزشی، توانمندسازی مبلغان در مواجهه با شبهات دیجیتال و کاهش شکاف نسلی میان مبلغان و مخاطبان جدید را برجسته نموده‌اند. این پژوهش بر ضرورت ایجاد راهبردهای داده‌محور در برنامه‌ریزی آموزشی، استفاده از فناوری‌های نوین در تولید محتوای آموزشی تعاملی و پاسخگو، تقویت سواد رسانه‌ای و دیجیتال مبلغان و بازسازی نقش مدیریتی نهادهای آموزشی دینی تأکید دارد.
نتایج تحقیق نقشه راهی برای سیاست‌گذاران و مدیران نهادهای آموزشی و تبلیغی دینی فراهم می‌آورد تا با رویکردی آینده‌نگر، تحولات اجتماعی و فناورانه را مدیریت کرده و توانمندسازی مبلغان دین را در مواجهه با تغییرات محیطی افزایش دهند.
This study aims to explore the future of education and the management of empowering religious preachers in Iran, with a focus on identifying key drivers and effective strategies in response to the rapid transformations of the digital age. The core issue addressed in the research pertains to challenges such as the expansion of information technologies, digitalization, shifts in the lifestyles of newer generations, reduced effectiveness of traditional teaching methods, and the demand for modern skills among religious preachers, all of which influence the performance of the education and management systems in religious propagation. Using trend analysis and document review methods, this research seeks to identify and analyze major trends and key drivers like globalization, individualism, media justice, and the evolving role of religious preachers, as well as their impact on educational and managerial requirements.
Findings reveal that advancements in communication technologies, changes in patterns of religiosity, and the redefinition of spirituality have not only provided opportunities for innovation in teaching methodologies and the management of religious preachers but have also highlighted challenges such as the necessity of updating educational content, empowering preachers to address digital age concerns, and bridging generational gaps between preachers and their evolving audiences. This study emphasizes the importance of fostering data-driven strategies in educational planning, employing modern technologies to produce engaging and responsive educational content, enhancing media and digital literacy among preachers, and reconsidering the managerial roles of religious educational institutions.
1. آقاجانی، ع. و علیزاده، ر. (1398). بررسی آینده‌پژوهی در عرصه دین. فصلنامه آینده‌پژوهی فرهنگی، 3(2)، 45-74.
2. افراسیابی‌راد، م. و جعفری، ح. (1402). آسیب‌شناسی تبلیغ دین در ایران معاصر. نشریه راهبرد فرهنگی، (34)، 85-109.
3. امیری، م. و فلاحی، م.ا. (1400). تحول در تبلیغ دینی؛ از سنت تا فناوری‌های نوین. پژوهشنامه دین و رسانه، (15)، 21-54.
4. بینشی‌فر، م. (1394). رسانه و تبلیغ دینی در ایران. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
5. بیات، ح. (1397). کارکردهای فناوری اطلاعات و رسانه‌های اجتماعی در تبلیغ دین. فصلنامه مطالعات اسلامی، 24(3)، 68-94.
6. رحیمی، م. و فیاضی، م.ر. (1399). تحلیل روندهای کلان تأثیرگذار بر تبلیغ دین. فصلنامه مدیریت فرهنگی، (30)، 11-37.
7. رضوی، م.ح. (1396). بایسته‌های نوین تبلیغ دینی در فضای مجازی. رسانه و فرهنگ، (12)، 59-80.
8. زارع، م. (1399). نقش جهانی‌شدن در تبلیغ دینی ایرانیان. فصلنامه فرهنگ و رسانه، 23(1)، 55-75.
9. سلیمانی، ت. (1401). آینده‌پژوهی تبلیغ دینی در عصر دانایی. نشریه راهبردهای نوین در تبلیغ، (8)، 101-124.
10. ضیایی، م. (1399). تغییر ارزش‌ها و سبک زندگی دینی جوانان. فصلنامه دینی و رسانه‌ای، 13(4)، 63-80.
11. کوهی، ع.، رحمانی، م. و احمدی، س. (1397). الگوهای تبلیغ دینی در عصر جدید. مطالعات تبلیغ و رسانه، 20(2)، 115-132.
12. ملک‌محمدی، ف. (1401). کاربرد هوش مصنوعی در تبلیغ دین. نشریه نوآوری و دین، (4)، 33-56.
13. مرکز مطالعات راهبردی ریاست‌جمهوری. (1401). پیمایش جامعه و معنویت جوانان ایران. تهران: مرکز مطالعات راهبردی.
14. خامنه‌ای، ع. (1382). بیانیه گام دوم انقلاب. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
1. Bell, W. (1997). Foundations of Futures Studies: Human Science for a New Era (Vol. 1). New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
2. Castells, M. (2010). The Rise of the Network Society (2nd ed.). Oxford, UK: Wiley-Blackwell.
3. Dator, J. (2002). Advancing Futures: Futures Studies in Higher Education. Westport, CT: Praeger.
4. Godet, M. (2006). Creating Futures: Scenario Planning as a Strategic Management Tool (2nd ed.). Paris, France: Economica.
5. Inayatullah, S. (2007). Six pillars: Futures thinking for transforming. Foresight, 9(1), 4-21.
6. Saritas, O., & Smith, J. (2011). The big picture–trends, drivers, wild cards, discontinuities and weak signals. Futures, 43(3), 292-312.
7. Green, J., & Peterson, M. (2023). Redefining the Role of Clergy in the Post-COVID Era. Journal of Religious Communication, 12(4), 78-94.
8. Garcia, M., & Torres, J. (2022). Gamification and Religious Participation among Latin American Youths. Journal of Faith Studies, 8(3), 234-256.
9. Choi, J., & Kim, E. (2024). Digital Evangelism: Chatbots and Religious Messaging in Korea. Seoul: Futures Research Group.
10. Liu, X., & Zhang, Y. (2023). Short Video Platforms and Religious Communication in China. Asian Journal of Media Studies, 19(2), 145-167.
11. Fernandez, R., & Williams, G. (2024). The Future of Religious Outreach among Minority Youths in the US. American Journal of Religion, 10(1), 113-130.
12. Jackson, P., & Healy, S. (2021). Cultural Studies in the Future of Religious Communication. Futures, 49(2), 87-105.
13. Martinez, A., & Johnson, C. (2021). Social Media and Youth Religious Engagement. Journal of Youth Studies, 15(4), 112-132.
14. Wang, Y., Chen, X., & Lin, Z. (2020). Trends in Religious Communication in the Digital Age. Journal of Religion and Education, 47(3), 251-266.