نیازسنجی فرهنگی هنری شهروندان و مخاطبان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگی

ژهرا خدایی ^{1 *}

1 - گروه علمی شهر سازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار حضرت امام خمینی(ره) شهر ری

تاریخ دریافت : 1403/05/03 تاریخ پذیرش : 1403/06/24 تاریخ انتشار : 1404/02/16

کلید واژه: سازمان فرهنگی هنری, نیازسنجی فرهنگی-هنری, سیاستگذاری فرهنگی, شهروندان و مخاطبان مناطق 22 گانه شهر تهران,

چکیده مقاله :

مبنا و پایه اصلی هرگونه سیاستگذاری و برنامه ریزی در حوزه فرهنگی و هنری،شناسایی نیازهای فرهنگی هنری در جامعه مربوطه می باشد و تنها بر اساس نیاز سنجی است که میتوان سیاستهای مناسبی برای مدیریت در حوزه فرهنگ اتخاذ نمود. لذا در این راستا این پژوهش با هدف احصای نیازهای فرهنگی هنری شهروندان و مخاطبان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران انجام گردید. این پژوهش از نظر هدف کابردی و از نظر نوع پژوهش توصیفی پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش 3840 نفر از شهروندان و مخاطبان بالای 15 سال مناطق 22 گانه تهران می باشند که بصورت تصادفی انتخاب گردیده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بر پرسشنامه های استاندارد موجود و نظرخبرگان امر خصوصا نظرات خبرگان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بوده است. اطلاعات گردآوری شده با روشهای آمار توصیفی(میانگین،نمودارها و ..) و آمار استنباطی(آزمون تی،آزمون آنالیز واریانس،رتبه بندی فریدمن،ماتریس همبستگی ،معادلات ساختاری و ...) تحلیل و نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان و شهروندان احصا ، اولویت بندی و در قالب مدل ارائه گردید. بررسی ها نشان داد سازمان فرهنگی هنری ضمن توفیق در دستیابی به شناسایی و اقدام به رفع برخی از نیازهای فرهنگی هنری شهروندان می بایست در خصوص سایر نیازهای شناسایی شده اولویت دار سیاستگذاری های لازم را بعمل آورد.

چکیده انگلیسی:

The main basis of policy making and planning in the cultural and artistic field is the cultural and artistic needs of the society and it is only based on the needs assessment that appropriate policies can be shown for management in the field of culture. In this regard, this research was conducted with the aim of assessing cultural and artistic needs and audiences of the cultural and artistic organization of Tehran municipality. This research is applied in terms of purpose and descriptive survey in terms of research type. The statistical population of the research is 3840 citizens and audiences over 15 years of age from 22 districts of Tehran, who were randomly selected. The tool for collecting information was the questionnaire made by the researcher of the existing standard questionnaires and the opinion of the experts, especially the opinions of the experts of the cultural and artistic organization of Tehran municipality. Information collected by descriptive statistics methods (average, graphs, etc.) and inferential statistics (T-test, analysis of variance test, Friedman's ranking, correlation matrix, structural equations, etc.) analysis and artistic cultural needs of the audience and citizens of statistics, It was prioritized and presented in the form of a model. Investigations showed that the cultural and artistic organization, while succeeding in identifying and addressing some of the cultural and artistic needs of the citizens, should implement the necessary policies regarding other identified priority needs.

منابع و مأخذ:

آشوری، داریوش (1381)؛ فرهنگ علوم انسانی، تهران: نشر مرکز
اجلالی، پرویز (1379)؛ سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی در ایران، تهران: انتشارات آن
احمدی، اصغر(1383)، «بررسی نیازهای فرهنگی دانشجویان»، طرح پژوهشی، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران
احمدی، اصغر(1383)، «بررسی نیازهای فرهنگی دانشجویان»، طرح پژوهشی، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران
اشرف الکتابی، منوچهر (1379)؛ بررسی تغییرات نحوه گذران اوقات فراغت در خانواده های شهر تهران طی سه نسل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
اینگلهارت، رونالد (1383)؛ تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران: انتشارات روزنه
بابايي، محمود (1387)؛ نيازسنجي اطلاعات، مرکز اطلاعات و مدارک علمي ايران، تهران
بتیس، دانیل؛ پلاگ، فرد (1387)؛ انسان شناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
پژوهش میدانی (1378)؛ نظر سنجی از مردم تهران درباره زمینه یابی تولید و عرضه محصولات فرهنگی (2)، مرکز تحقیقات صدا و سیما
جزایری، مریم (1392)؛ نیازسنجی فرهنگی شهروندان اهواز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت فرهنگی، تهران: دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات
حسيني‌پور سي‌سخت، نيكنام (1390)؛ فرهنگ، فعاليت فرهنگي، صنايع فرهنگي، تهران: انتشارات زيتون سبز
خادمیان، طلیعه (1390)؛ سبک زندگی و زندگی مصرفی (مطالعه در حوزه جامعه شناسی فرهنگی و دیباچه ای بر سبک زندگی ایرانیان)، تهران: جهان کتاب
خمسه، سمیرا؛ رضاییان، مجید (1386)؛ بررسی نیازهای فرهنگی مردم شهر کرج در سال 1386، فصلنامه رهپویه هنر، دوره دوم، پیش شماره چهارم: 50-43
خیری، الهام (1395)؛ بررسی مقایسه ای وضعیت توسعه فرهنگی و سرمایه فرهنگی در شهر جدید پرند و رباط کریم، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی و توسعه منطقه ای، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی
دولتی، محمدعلی (1390)؛ نیازسنجی فرهنگی دانش آموزان پسر دوره متوسطه در منطقه 16 شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت امور فرهنگی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
رزاقی، حمید (1387)؛ نیازسنجی فرهنگی هنری از شهروندان ساکن غرب تهران، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران
رستمی، سهیلا (1390)؛ نیازسنجی فرهنگی هنری زنان مناطق 1و18 شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت فرهنگی گرایش برنامه ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات
روح‏ الاميني، محمود (1382)؛ زمينه فرهنگ‏شناسي، تألیفی در انسان شناسی فرهنگی و مردم شناسی، تهران: انتشارات عطار
صالحی امیری، سید رضا (1386)؛ مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: ققنوس
صالحی امیری، سید رضا (1393)؛ آسیب شناسی فرهنگی در ایران، تهران: ققنوس
صالحی امیری، سید رضا (1394)؛ الگوی ارتقای سرمايه فرهنگی در ايران، تهران: ققنوس
صالحی امیری، سیدرضا؛ عظیمی دولت آبادی (1387)؛ مبانی سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش های فرهنگی و اجتماعی
صالحی، اسماعیل (1379)؛ نیازسنجی شهری معرفی نظریه لئوناردجی دهل ، فصلنامه مدیریت شهری، شماره اول: 69-66
طرزی، اکرم (1396)؛ نیازسنجی مخاطبان برنامه‌های سیمای قرآن و مقایسه آن با نگرش مدیران و برنامه-سازان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت رسانه، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، تهران: دانشگاه سوره
عباس زادگان، محمد؛ ترك زاده، جعفر ( 1379 )؛ نيازسنجي آموزشي در سازمان‌ها، تهران: نشر انتشار
عباسپور، عباس (1393)؛ در جستجوی شناسایی نیازهای فرهنگی نسل جوان و ارائه الگوی انطباقی، فصلنامه روان شناسی تربیتی، شماره سی و سوم، سال دهم: 197-169
عباس زادگان، مصطفی؛ ترک زاده، جعفر (1379)؛ نیازسنجی آموزشی در سازمان ها، تهران: شرکت سهامی انتشار
عصاره، علیرضا و دیگران (1391)؛ شناسایی نیازهای فرهنگی، آموزشی و پژوهشی دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، مجله یافته های نو در روان شناسی، سال هفتم، شماره 21: 66-47
فتحی واجارگاه، کورش (1381)؛ نیازسنجی آموزشی (الگوها و فنون)، تهران: آییژ
كوش، دني (1392)؛ مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعي. ترجمه فريدون وحيدا. چاپ سوم، تهران. انتشارات سروش و مركز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه‏اي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران
کوزر، لوئیس آلفرد؛ روزنبرگ، برنارد (1393)؛ نظریه های بنیادی جامعه شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی، چاپ ششم
کیاسری، محمد (1396)؛ نیازسنجی و تدوین دوره آموزشی ضمن خدمت مطلوب معلمان ابتدایی منطقه چهاردانگه، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه¬ریزی آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
معیدفر، سعید (1388)؛ بررسی فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی شهروندان تهران، دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران
ميرزايي مقدم، داود. 1388. بررسي و ارزيابي نيازهاي فرهنگي دانشجويان (دختر و پسر)دانشگاه آزاد اسلامي، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراك
نظرپور، کوثر (1384)؛ نظرسنجی فرهنگی جهت تأسیس یک فرهنگسرا در شهر بابلسر، به راهنمایی مجید رضاییان، موسسه آموزش عالی سوره، واحد تهران
نیازی، محسن؛ گنجی، محمد (1391)؛ نیازسنجی فرهنگی و اولویت الگویی در میان شهروندان کاشانی، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره دوم، شماره اول: 70-37
وحدتي، مهرداد (1388)؛ صنايع فرهنگي (مانعي بر سر راه آينده فرهنگ)، نشر نگاه معاصر
Arnone, M. P., Reynolds, R. & Marshall, T. (2009) The effect of early adolescent's psychological needs satisfaction upon their perceived competence in information skills and intrinsic motivation for research. School Libraries Worldwide, Vol. 15(2): pp. 115-134
Bukodi E. 2007. Social Stratification and cultural consumption in Hungry: Book readership, European University. Institute, Florence, Italy, Poetices, 35:112-131
 Chan T, Goldthrope JH. 2007. Social stratification and cultural Consumption. The visual arts in England. Poetics, 35: 168-190
Chan, T. & et al. (2007). Social stratification and cultural Consumption. The visual arts in England. Poetics. 35, P.p: 168-190
Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2008) Facilitating optimal motivation and psychological well-being across life’s domains. Canadian Psychology, Vol. 49 (1): pp. 14-23
Galloway, Susan & Stewart Dunlop (2007). "A Critique of Definitions of the Cultural and Creative Industries in Public Policy", International Journal of Cultural Policy, Vol. 13, No. 1
Koenig, H. G., King, D. E., & Carson, V. B. (2012). Handbook of religion and health (2nd ed.). NY: Oxford University Press
Stoner, James. A.F, R. Edward Freeman, and Daniel R. Gilbert, Jr. (1995). Management. US.
Torche F. 2007. Social status and cultural consumption: The case of reading in Chile. Poetics, 35(2-3): 10-92
 UNDP. (2013). Creative Economy Report, New York, UNESCO: http://www.unesco.org/culture/pdf/creative-economy-report-2013.pdf
UNESCO (2006). "Understanding Creative Industries; Cultural Statistics for Public-Policy making": http://portal.unesco.org/culture/es/files/30297/11942616973cultural_stat_EN.pdf/cultural_stat_EN.pdf
UNESCO. (2005). International Flows of Selected Cultural Goods, 1994-2003, Institute for Statistics, Canada

متن کامل:



تاریخ دریافت: 03/05/1403  تاریخ پذیرش: 24/06/1403

مجله مدیریت فرهنگی  سال هجدهم/ شماره 66/ زمستان 1403

 

نیازسنجی فرهنگی هنری شهروندان و مخاطبان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

 

 

زهرا خدائی

استادیارگروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

[e-mail]

 

 

چكيده

هدف پژوهش: مبنا و پایه اصلی هرگونه سیاست‏گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه فرهنگی و هنری، شناسایی نیازهای فرهنگی هنری در جامعه مربوطه ‏می‌باشد و تنها براساس نیاز سنجی است که می‏توان سیاست‏های مناسبی برای مدیریت در حوزه فرهنگ اتخاذ نمود. لذا در این راستا این پژوهش با هدف احصای نیازهای فرهنگی هنری شهروندان و مخاطبان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران انجام گردید.

روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کابردی و از نظر نوع پژوهش توصیفی پیمایشی ‏می‌باشد. جامعه آماری پژوهش 3840 نفر از شهروندان و مخاطبان بالای 15 سال مناطق 22 گانه تهران ‏می‌باشند که به صورت تصادفی انتخاب گردیده‌اند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بر پرسشنامه‌های استاندارد موجود و نظرخبرگان امر خصوصا نظرات خبرگان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بوده است. اطلاعات گردآوری شده با روش‌های آمار توصیفی (میانگین، نمودارها و ..) و آمار استنباطی (آزمون تی، آزمون آنالیز واریانس، رتبه‌بندی فریدمن، ماتریس همبستگی، معادلات ساختاری و ...) تحلیل و نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان و شهروندان احصا، اولویت‌بندی و در قالب مدل ارائه گردید.

یافته‌ها: در این پژوهش به ارائه مدلی در جهت ارائه برنامه‌های عملیاتی به سازمان فرهنگی هنری شهرداری در جهت تقویت فعالیت‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران ارائه شد.

بحث و نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که نشان داد سازمان فرهنگی هنری ضمن توفیق در دستیابی به شناسایی و اقدام به رفع برخی از نیازهای فرهنگی هنری شهروندان ‏می‌بایست در خصوص سایر نیازهای شناسایی شده اولویت‌دار سیاستگذاری‌های لازم را به عمل آورد.

 

کلید واژه‌ها: سازمان فرهنگی هنری، سیاستگذاری فرهنگی، شهروندان و مخاطبان مناطق 22 گانه شهر تهران، نیاز سنجی فرهنگی- هنری

 

 

 

 

 

مقدمه

نگرش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران معطوف به دورنمای اصلی توسعه فرهنگی است. تلاش برای تقویت فرهنگ ملی و اسلا‏می‌کلان‏شهر تهران با توجه به خصلت‌های ویژه شهری‌اش و طراحی و تبیین مبانی لازم برای آن، عمده‌ترین چالش فراروی سازمان است. سازماني كه پاسخگویی به مخاطبان را ضامن بقا و توسعه خود می‌داند و در تعامل با مخاطبان، به برقراری ارتباطات دوسویه و همچنين ارائه خدمات به صورت متنوع و متناسب با نیاز گروه‌های مخاطب، توجه خاصی دارد. در این میان، رشد و توسعه‌کلان شهرها و از جمله کلان شهر تهران که در دهه‏های اخیر با ابعادی شتابان و گسترده به وقوع پیوسته نیازمند توسعه بیش‌ازپیش در وجوه فرهنگی و نرم‌افزاری است، به طوری که همگام با آن سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران موظف به شناخت وسیع و عمیق از نیازهای عرضه خدمات و کالاهای فرهنگی و (هنری) در ابعاد زیر می‏باشد:

- نیازسنجی کالبدها و فضاهای عرضه فرهنگی (فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ و اتاق‌های فرهنگی و ...)؛

- نیازسنجی محتواهای فرهنگی (کالاها، خدمات و برنامه‌های فرهنگی و هنری)؛

ـ نیازسنجی ساز وکارهای عرضه‌ محتواهای فرهنگی و هنری (نمایش، مشاوره، همایش، نشست و ...)؛

- نیازسنجی معیارهای سازوکارهای فرهنگی و هنری (سن، جنس، تحصیلات، اقشار اجتماعی و ...).

از این رو، اولین قدم در نیازسنجی عناصر فرهنگی و هنری شهروندان مناطق 22 گانه شهر تهران، تبیین و تعریف عناصر و شاخص‏های فرهنگی و هنری جهت بررسی وضعیت عوامل مؤثر فرهنگی در کلان شهر تهران و شناخت اهمیت و اولویت هر یک از این عناصر و شاخص‏ها و رابطه آن‌ها با یکدیگر است. در این تحقیق سعی بر آن است که با توجه به وظایف سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران در زمینه پاسخگویی به نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان و شهروندان نسبت به نیاز سنجی از ابعاد فرهنگی و هنری اقدام نموده و شاخص‏‏هایی جهت سنجش وضعیت موجود و راهکارهایی جهت دستیابی به عملکرد مطلوب ارائه نماید.

در این راستا سوالی که مطرح می‌شود این است که نیازهای فرهنگی و هنری شهروندان و مخاطبین سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران چه هستند و چگونه می‏توان نسبت به برآوردن این نیازها پاسخی مناسب داد. در این پژوهش، سؤال اصلی آن است که شهروندان مناطق 22 گانه شهر تهران در عرصه‏های فرهنگی و هنری چه نیازهای دارند و چگونه می‏توان به نیازهای شهروندان و مخاطبین پاسخی مناسب داد؟

با انجام این پژوهش و نیاز مبرم سازمان فرهنگی هنری جهت طراحی، هدایت برنامه‏ها و فعالیت‏های فرهنگی و هنری؛ فراهم‏سازی اطلاعات برای کارشناسان و برنامه‏ریزان فرهنگی و هنری و نیازسنجی محتواهای فرهنگی (کالاها، خدمات و برنامه‏های فرهنگی)، کمک به افزایش کارآیی و اثربخشی اقدامات فرهنگی و هنری، سازمان‌دهی ارتقاء کیفیت محصولات و عرضه کالاها و خدمات فرهنگی و هنری و نیاز به بهینه‏سازی تولید و عرضه کالاها و خدمات فرهنگی، گا‏می ‌اساسی در افزایش مخاطبان برنامه‌های فرهنگی و هنری و دانستن نیازهای اصلی و اساسی فرهنگی و هنری شهروندان مناطق 22 گانه کلان‏شهر تهران برداشته می‏شود که از این رهگذر می‏توان کمک شایانی به بهره‏برداری از حداکثر ظرفیت این نوع مراکز فرهنگی کرد و نتایج این تحقیق می‏تواند مبنایی برای برنامه‏ریزی‏های فرهنگی و هنری ارائه شده از جانب مسئولین فرهنگی باشد.

ادبیات نظری و تجربی

افراد دارای نیازهای متنوع و گسترده‏ای هستند. شناخت نیازها و گروه‏بندی آن‌ها همواره مورد توجه اندیشمندان حوزه‏های مختلف علمی ‌بوده است. پیمایشی بودن این پژوهش ایجاب می‏نماید تا پاسخگویان، نیازهای احساس شده خود را مطرح کنند. به همین دلیل در مدل نظری این پژوهش، هسته اصلی مفهوم نیاز، یعنی «احساس کمبود»، ملاحظه شده است و پاسخگویان نیازهای احساس شده خود را بر حسب اولویت مطرح کرده‏اند.

نیازهای اظهار شده در زمینه‏ها و فضاهای خاصی پدیدار می‏شوند. نخستین زمینه تأثیرگذار، زمینه روان شناختی فرد می‏باشد. روان‏شناسان، واحد تحلیل خود را تبیین نیاز فرد می‏دانند و در تکوین نیازها، انگیزه‏های درونی و عوامل بیرونی (محرک‏ها) را مورد توجه قرار می‏دهند.

زمینه دیگر بروز نیازها، شرایط محیطی است که فرد در آن زندگی می‏کند. خانواده و محیط‏های اجتماعی، مهم‏ترین فضاهایی هستند که نیازها در آن پدیدار می‏شوند. اگر چه نیازها دارای خاستگاه زیستی و زیست بوم فرد می‏باشند؛ لیکن خانواده، مهم‏ترین زمینه بروز نیازها را فراهم می‌آورد. زمینه دیگر بروز نیازها که شکل نیازها را تغییر داده، ظهور پدیده جدیدی به نام «فضای مجازی» است که موجب از میان رفتن بسیاری از محدودیت‏های زمانی و مکانی و تغییر شدید شیوه‏های زندگی و پیدایش سبک‏های زندگی جدید، تکثر نمادها، تغییر در ذائقه‏ها، رشد توقعات و انتظارات و تغییر نیازها شده است. به وجود آمدن این هویت مجازی، تغییراتی را بر هنجارها، باورها و هویت اجتماعی و دینی افراد داشته است و اینترنت به عنوان ابزار اصلی فضای مجازی، موجبات تغییرات فرهنگی را ایجاد نموده است.

نیازها بر حسب شرایط محیطی، زمان، مکان، شرایط فنی، سطوح فرهنگ‏ها و ... متنوع هستند. آگاهی و نگرش مخاطبان و ارزیابی مخاطبان از وضع موجود و وضع مطلوب در عوامل مختلف به عنوان عوامل مداخله گر و شرایط گوناگون و متفاوتی که شخص در آن حضور دارد بر نوع، میزان و شیوه ارضاء نیازهاي وي تأثیرگذار است.

 بدین سبب در میان نظریه‏پردازانی که به مبحث نیازهاي افراد انسانی پرداخته‏اند، بسیاري همچون پارسونز بر این نکته تأکید ورزیده‏اند که شرایط گوناگونی که افراد در آن حضور دارند و با توجه به برخی خصوصیات فردي، سیستم ارزشی، اجتماعی و فرهنگی افراد و گروه‏هاي مختلف، نوع و اولویت نیازمندي‏ها و همچنین نحوه پاسخگویی به این نیازها می‏تواند متفاوت از همدیگر باشد.

در این پژوهش، جهت طبقه‏بندی انواع نیاز از رویکرد تلفیقی نظریه «پارسونز» و «الگوی استقرایی کافمن» استفاده شده است. از نظر پارسونز2، شیوه یا طریق ارضاي نیازها، توسط نظام هنجاري جامعه وضع می‏شود؛ به همین دلیل، در عین تشابه نیازهاي انسانی در نظام‏هاي مختلف اجتماعی، طریقه تأمین نیازها با یکدیگر تفاوت دارد. در الگوی استقرایی کافمن3، عملکرد و رفتار فعلی از طریق پرسشنامه، مصاحبه و همچنین مشاهده فعالیت‏های افراد مورد نظر شناسایی می‏گردد. از طرف دیگر عملکرد و رفتار مورد انتظار از طریق پرسش از مدیران و کارشناسان زبده ترسیم می‏شود. آن گاه با استفاده از تجزیه و تحلیل تفاوت‏های آن دو عملکرد، نیازهای فرهنگی و هنری مشخص می‌شود.

بنابراین با توجه به سخن نظریه‏پردازان فوق که شرایط گوناگونی که افراد در آن به سر می‏برند را بر نیازهاي آنان و احساسشان در‏ این زمینه تأثیرگذار می‏دانند. مدل مفهو‏می ‌زیر این بحث را در قالب شکل نشان ‏می‌دهد:

 

 

 

 

 

 

شکل 1- مدل مفهو‏می‌ پژوهش (نگارنگان، 1402)

 

 

روش انجام پژوهش، جامعه آماری و گردآوری و تحلیل داده‌ها 

ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ به ﻟﺤﺎﻅ ﻫﺪﻑ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻱ ﻭ به ﻟﺤﺎﻅ ﺭﻭﺵ پیمایشی و کمی‌ﺍﺳﺖ. از آن جا که این پژوهش در نظر دارد نیازهای فرهنگی و هنری شهروندان ساکن مناطق 22 گانه کلان شهر تهران را در بازه زمانی سال 1400 بررسی کند وچون در تحقیقات زمینه‏یابی،روش پیمایشی به عنوان بهترين روش معرفی شده است، (دلاور، ۱۳۸۰)؛ بنابراین، تحقیق حاضر روش پیمایشی را به منظور ارزیابی موضوع مورد مطالعه‌اش بر می‏گزیند.

همچنین از لحاظ زمان، مطالعه از نوع مقطعی است زیرا پدیده مورد پژوهش را در زمان مشخصی بررسی می‏کند. به لحاظ سطح تحقیق، مطالعه از نوع «پهنانگر»، «بیرونی» و «انبوه» است چرا که با استفاده از روش نمونه‌گیری و شیوه آماری پدیده مورد نظر را ارزیابی و شناسایی می‌کند و درنهایت این تحقیق به لحاظ نگرش به موضوع مورد مطالعه، از نوع توصیفی است.

جامعه آماري پژوهش شامل شهروندان ساكن شهر تهران در سال 1401-1400 و مخاطبان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، ۱۵ سال به بالاي ساکن پهنه شمالی (مناطق ۱ ،۲ ،3 ، 6 شهري)؛ پهنه جنوبی (مناطق ۲۰ و ۱۹، ۱۸، ۱۷، ۱۶، ۱۵ شهري)‏، پهنه غربی (مناطق ۵، ۹، ۲۱ و ۲۲ شهري)؛ پهنه شرقی (مناطق 4، 7، 13،8، 14 شهری) و پهنه مرکزی (مناطق 10‏، 11، 12 شهری) است.

حجم نمونه قابل قبول برابر با 3840 نفر تعيين گرديد که شامل مخاطبین و شهروندان پردیس‌های سینمایی، باغ کتاب و فرهنگ‌سراها، کانون‏ها و خانه‌های فرهنگ و براساس پنج پهنه مشخص شده فوق و برای هر پهنه 384 نفر (2*5*384) ‏می‌باشند که مطابق با جامعه آماری و بصورت تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردیده است.

برای تدوين پرسشنامه ابتدا تما‏می ‌پژوهش‌هايي که به نوعی به موضوع سنجش نيازهای فرهنگی هنری مربوط می‌شد مورد بررسی قرار گرفت. سپس با برخی از مدیران سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و مراکز وابسته مصاحبه و اصلاحات انجام و درنهایت با هماهنگی ناظر محترم پروژه پرسشنامه‌ها متناسب با فعالیت‏های مراکز وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نهایی شد. از مجموع اين بررسی‏ها اطلاعات مربوط به نیاز‌های فرهنگی هنری استخراج گرديد و آماده قرار دادن در پرسشنامه شدند. ضمناً به منظور تکمیل و بهینه‌تر شدن سؤالات پرسشنامه با مدیران حوزه مختلف سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران هم در ستاد و هم در واحدهای صف (فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ،مراکز آموزشی و ...) مصاحبه‌هایی صورت پذیرفت و در نهایت به توجه به نظر خبرگانی، مجریان، اندیشمندان، اسناد و منابع علمی ‌نسبت به تدوین پرسشنامه مناسب با لحاظ متغیرها اقدام شد.

اطلاعات گردآوری شده با روشهای آمار توصیفی (میانگین، نمودارها و ..) و آمار استنباطی (آزمون تی، آزمون آنالیز واریانس، رتبه‌بندی فریدمن، ماتریس همبستگی، معادلات ساختاری و ...) تحلیل و نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان و شهروندان احصا، اولویت‌بندی و در قالب مدل ارائه گردید.

تحلیل یافته‏ها و داده‌های تحقیق

پس از جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل داده‌ها، متناسب با نیازهای فرهنگی هنری و فعالیت‏های انجام شده در مراکز وابسته به سازمان فرهنگی هنری با روش‌های توصیفی نسبت به تحلیل دموگرافیک و جمعیت شناختی مخاطبان و شهروندان جامعه آماری اقدام و در ادامه با روش‏های تحلیل استنباطی نسبت به شناسایی نیازهای مخاطبان و شهروندان در هر مرکز، ضریب و میزان رضایت – عملکرد مخاطبان و شهروندان و مراکز، رتبه‌بندی نیازها و سپس ارائه مدل نیازسنجی و اجرایی نمودن آن به ریز و تفصیل اقدام شد.

الف) خلاصه یافته‌های سوالات باز

- در بحث تولید محصولات فرهنگی و هنری سازمان برای برطرف کردن نیاز فرهنگی و هنری مخاطبان و شهروندان، طبق بررسی‌های انجام شده مشخص گردید در گروه مخاطب اکثر افراد نمونه پهنه شمالی اولویت اول نیاز فرهنگی و هنری را "تسلط به فناوری‌های روز" معرفی کرده‌اند، در پهنه جنوبی "سلامت رو و روان"، پهنه غربی "بهینه‌سازی اوقات فراغت"، پهنه شرقی "تسلط به فناوری‌های روز" و در پهنه مرکزی افراد نمونه معتقدند تولید محصولات فرهنگی و هنری سازمان برای برطرف کردن نیاز "توسعه اخلاق شهروندی" ضرورت دارد.

- در گروه شهروند اکثر افراد نمونه پهنه شمالی اولویت اول نیاز فرهنگی و هنری را "ارتقا استعداد هنری" معرفی کرده‌اند، در پهنه جنوبی "افزایش مشارکت اجتماعی"، پهنه غربی "سلامت روح و روان"، پهنه شرقی "اشتغال و کارآفرینی" و در پهنه مرکزی افراد نمونه معتقدند تولید محصولات فرهنگی و هنری سازمان برای برطرف کردن نیاز "تسلط به فناوری‌های روز" ضرورت دارد.

- در خصوص نوع محصول فرهنگی هنری استفاده شده، طبق بررسی‌های انجام شده مشخص گردید در گروه مخاطب اولویت اول اکثر افراد نمونه پهنه شمالی استفاده از "کلاس‏های آموزشی" است، در پهنه جنوبی "تابلوهای هنری"، پهنه غربی "بازارچه‌های خوداشتغالی"، پهنه شرقی "آثار خطی" و در پهنه مرکزی اکثر افراد نمونه از "صنایع دستی" استفاده کرده‌اند. در گروه شهروند اولویت اول اکثر افراد نمونه پهنه شمالی استفاده از "بازارچه‌های خوداشتغالی" است، در پهنه جنوبی "آثار خطی"، پهنه غربی "کلاس‌های آموزشی"، پهنه شرقی "فیلم" و در پهنه مرکزی اکثر افراد نمونه از "بازارچه‌های خوداشتغالی" استفاده کرده‌اند.

در مورد مطلوب نظر بودن محصولات فرهنگی هنری سازمان‌ها ،طبق بررسی‌های انجام شده مشخص گردید در گروه مخاطب اولویت اول اکثر افراد نمونه پهنه شمالی محصولات فرهنگی هنری سازمان "باغ کتاب" است، در پهنه جنوبی "کانون"، پهنه غربی "فرهنگسرا"، پهنه شرقی "خانه فرهنگ" و در پهنه مرکزی اکثر افراد نمونه از "فرهنگسرا" استفاده کرده‌اند. در گروه شهروند اولویت اول اکثر افراد نمونه پهنه شمالی محصولات فرهنگی هنری سازمان "فرهنگسرا" است، در پهنه جنوبی "خانه فرهنگ"، پهنه غربی "باغ کتاب"، پهنه شرقی "پردیس" و در پهنه مرکزی اکثر افراد نمونه از "فرهنگسرا" استفاده کرده‌اند.

ب) یافته‌های مرتبط با میانگین رضایتمندی گروه مخاطب و شهروند

- طبق یافته‌های تحقیق در گروه مخاطب میزان رضایت از "نگارخانه فرهنگسراها و عملکرد آن"، "کتابخانه"، "دوره و کلاس‌های آموزشی"، "کیفیت پردیس سینمایی در اکران فیلم" در حد متوسط و میزان رضایت از "عضویت در کانون‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران" در حد زیاد است.

- در گروه شهروند میزان رضایت افراد از "نگارخانه فرهنگسراها و عملکرد آن"، "کتابخانه"، "عضویت در کانون‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران"، "دوره و کلاس‌های آموزشی"، "کیفیت پردیس سینمایی در اکران فیلم" در حد متوسط است.

ج) یافته‏های حاصل از تجزیه و تحلیل اهمیت، عملکرد (IPA)

نتايج محاسبات نشان داد کلیه واحدها با متغير كيفيت كلي، همبستگي معني‌دار دارند. در گروه شهروندان و مخاطبین تمام مولفه‌ها همبستگي معني‌دار دارند، زیرا سطح معناداری در تمام واحدها 0.000 کمتر از 0.05 ‏می‌باشد. لذا بهره‌گيري از آنها در روش IPA، جهت تضمين كيفيت فعالیت واحدهای مختلف سازمان فرهنگی هنری شهرداری، مناسب مي‌باشد.

نتايج آزمون t همبسته در هر دو گروه شهروند و مخاطب، بيانگر آنست كه تفاوت بين سطح عملكرد و اهميت، معني‌دار مي‌باشد. از سوي ديگر، براساس محاسبات، در همه مؤلفه‌ها، ميانگين عملكرد از ميانگين اهميت، كمتر است. اين اطلاعات اگرچه نشانگر آنست كيفيت واحدها، از سطح ايده‌آل فاصله داشته است. ليكن جهت ارزيابي عميق‌تر، نياز است از ماتريس IP استفاده شود.

در گام نهایی، برای ترسیم نقشه یا ماتریس اهمّیت عملکرد رویکردهای مختلفی وجود دارد، در این پرژوه از رویکرد مقیاس محور استفاده شده است، یعنی خطّ تقاطع، نشان دهنده میانگین مقادیر اهمّیت و عملکرد ابعاد است.

با نگاهی به ماتریس ترسیم شده این نتیجه به دست ‏می‌آید که: 

مراکز کانون، پردیس سینمایی، موزه باغ و باغ کتاب و کتابخانه در ربع دوم و در منطقه قابل قبول قرار داشته و به نظر مي‌رسد رضايت افراد از وضعيت اين مولفه‌ها نـسبتا تـامين شـده است؛ از اين‌رو، مولفه‌هاي مذكور، جهت اقدام اصلاحي از اولويت بالا برخوردار نمي‌باشند.

نمایشگاه، نگارخانه و آثار هنری در ربع اول قرارد دارد که این نشان دهنده آن است که اهميت شاخص بالا، لـيكن عملكرد آن پايين است. اين ربع، نشان‌دهنده آن است كه شاخص واقع شده در اين ناحيه، نيازمند به اقدام اصلاحي فوري بوده و از اين لحاظ در اولويت بالايي قرار دارد. دوره‌های آموزشی در ربع سوم قرار دارد و نيازمنـد بـه اصلاح فوري نيست.

طبـق نمـودارهای مندرج در فصل 4 تحقیق که مطالعات پیشتر در گزارش اصلی موجود است، نمایشگاه، نگارخانه و آثار هنری، پردیس سینمایی، موزه باغ و باغ کتاب در ربع دوم و در منطقه قابل قبول قرار داشته و به نظر مي‌رسد رضايت افراد از وضعيت اين فعالیت‌ها نـسبتا تـامين شـده است؛از اين‌رو، فعالیت‌های مذكور، جهت اقدام اصلاحي از اولويت بالا برخوردار نمي‌باشند.

کتابخانه و کانون در ربع اول قرارد دارد که این نشان‌دهنده آن است که اهميت شاخص بالا، لـيكن عملكرد آن پايين است. اين ربع، نشان‌دهنده آن است كه شاخص واقع شده در اين ناحيه، نيازمند به اقدام اصلاحي فوري بوده و از اين لحاظ در اولويت بالايي قرار دارد. دوره‌های آموزشی در ربع سوم قرار دارد و نيازمنـد بـه اصلاح ‏می‌باشد.

د) نتیجه یافته‌ها در خصوص علاقه‌مندی به برگزاری دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی مختلف فرهنگسراها و کانون‌های مناطق مختلف شهر:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1- اولویت علاقه‌مندی آموزشی (نگارندگان، 1402)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ه) نتیجه یافته‌ها در خصوص علاقه‌مندی به برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های هنری مختلف توسط مراکز فرهنگی شهر در طول سال:

 

 

 

جدول 2- اولویت علاقه‌مندی مهارتها و کارگاه‏ها (نگارندگان، 1402)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ی) نتایج یافته‌ها در خصوص کمبود فضاها و مراکز فرهنگی هنری و تفریحی مورد نیاز در منطقه محل سکونت.

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 3- اولویت کمبودها (نگارندگان، 1402)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مدل تعیین تاثیر متغیرها براساس معادلات ساختاری و الگوی نیاز سنجی برآمده از تحقیق 

مدل‌سازی معادلات ساختاری پژوهش توسط نرم‌افزار لیزرل 5/8 مدل‏سازی گردیده است. مدل معادلات ساختاری یک رویکرد آماری جامعی برای آزمون روابط بین متغیرهای مشاهده شده و متغیر مکنون است. نتایج مدل معادلات ساختاری به شکل نمودار مسیر ارائه ‏می‌گردد.

در شمایل زیربيضي‏ها، متغيرهاي مكنون يا عامل‌ها و مستطيل‌ها مولفه‏ها را نشان مي‏دهد. همان طور كه مشاهده مي‌شود مدل مسير از 9 متغير پنهان و 36 متغير آشكار تشكيل شده است. پيكان‌هاي كوچك واريانس باقيمانده (خطا) را نشان مي‏دهد كه به وسيله عامل تبيين مي‌شود.

نمودار 1- مدل نهایی در حالت تخمین استاندارد (نگارندگان، 1402)

بارهای عاملی مدل در حالت تخمین استاندارد میزان تاثیر هر کدام از متغیرها را در توضیح و تبیین واریانس نمرات متغیر یا عامل اصلی نشان ‏می‌دهد. به عبارت دیگر بار عاملی نشان دهنده میزان همبستگی هر متغیر مشاهده گر با متغیر مکنون (عامل‌ها) ‏می‌باشد.

همچنین براساس مصاحبه‌ها و بررسی‌های انجام شده و یافته‌های پژوهش الگوی برآمده از تحقیق براساس مدل اشتراوس کوربین به شرح زیر تعیین گردید:

 

 

نمودار 2- الگوی برآمده از یافته‌های تحقیق براساس مدل اشتراوس کوربین (نگارندگان، 1402)

 

 

 

نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات براساس شرح خدمات و خروجی تعیین شده پروژه

بررسی پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج از کشور نشان می‌دهد که اکثریت پزوهش‌های انجام شده در این زمینه مبنای نظری با تفکر غیربو‏می ‌داشته و در شاخص‏سازی‌ها،تعیین متغیرهای اصلی و تنظیم سؤالات به نوعی به دام مبانی فکری فکری و فلسفی غیربو‏می ‌افتاده‌اند. اکثریت نظریه‌های مطرح در زمینه نیاز سنجی خصوصاً فرهنگی اجتماعی مانند نظریه پارسونز، سلسله مراتب نیازهای مازلو، نظریه ERG آلدرفر و ... براساس نگاه غربی به انسان و براساس سیر تحولات صنعت در امریکار و اروپا بوجود آمده و تقریباً متأثر از آثاری چون کتاب ایمان پروتستانیزم و روح سرمایه‌داری وبر و فلسفه کانت و .... قرار دارند. گرچه به جرات می‌توان عنوان نمود که بسیاری از شاخص‌های مطرح شده در نظریه‌ها و پژوهش‌ها به عنوان شاخص‌های سنجش نیازهای فرهنگی اجتماعی در سایر جوامع و از جمله ایران نیز تسری دارد ولی با توجه به تفاوت‏های فرهنگی بسیار زیاد بین مبادی نظریه‌پردازی با فرهنگی ایران اسلا‏می ‌از یک طرف و زمینه‌های محیطی و زمان ارائه نظرایات از طرف دیگر موجب می‌شود که نتوان عیناً نتایج سایر پژوهش‌ها و یا سنجه‌های مورد نظر آنان را عیناً در تما‏می‌ جوامع به صورت یکسان بکار برد و نتایج یکسانی هم گرفت.

در راستای حل این معضل در این پروژه سعی گردید ضمن استفاده از نظریه‌ها، نتایج پژوهش‌های انجام شده داخلی و خارجی، به نوعی با توجه به اسناد بالادستی فرهنگی کشور، شهرداری تهران و سازمان و مصاحبه عمیق با متخصصان سازمان فرهنگی هنری از یک طرف و پی بردن به نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان و شهروندان با مصاحبه همراه با پرسشنامه‌های متعدد و متناسب با فعالیت‌های فرهنگی هنری در سطح سازمان‏های کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای اولین با در داخل و خارج از کشور و تأیید و اعتبارسنجی مجدد این شاخص‌ها و نیازها به نوعی به نیازهای واقعی فرهنگی هنری بپردازد که خود می‌تواند به نوعی نوآوری این پژوهش نیز محسوب شود.

پیشنهادهای کاربردی و راهکارهای اجرایی متناسب با آنها به منظور بهبود برنامه‌ها و فعالیت‌های مدیریت فرهنگی هنری براساس اولویت‌بندی، علائق و نیازهای فرهنگی و هنری شهروندان مناطق 22 گانه شهر تهران

ارائه راهکارهای اجرایی به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

- سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران با همکاری سازمان مدیریت و سازمان صدا و سیمای ‌جمهوری اسلا‏می ‌ایران ضمن تدوین شاخصهای ک‏می‌و کیفی مربوط به اوقات فراغت و نیازهای فراغتی‌ شهروندان و مخاطبان ظرف مدت مشخص، اقدامات اجرایی مربوط به هر یک از برنامه‌های فراغتی را به همراه تقسیم کار سازمانی پیشنهادی تهیه و به تصویب‌ ستاد مربوطه برساند.

- مراکز فرهنگی هنری مرتبط با برنامه فراغتی شهروندان و مخاطبان در چارچوب استراتژی‏ها، سیاست‏ها، خط مشی‌ها و سازمان اجرایی برنامه‌، با محوریت برنامه اصلاح نگرش و فرهنگ سازی‌، برنامه تقویت نقش خانواده‌، نهادهای مدنی و بخش خصوصی در برنامه‌های فراغتی‌، برنامه بهنیه‌سازی زیرساخت‏های فراغتی‌، برنامه توسعه ک‏می‌و کیفی برنامه‏های فراغتی و برنامه توانمندسازی ‌ساختارهای اجرایی مرتبط با اوقات فراغت شهروندان و مخاطبان، ضمن انجام فعالیت‏ها و اقدامات لازم به منظور تحقق ‌اهداف برنامه‌، حداکثر 6 ماه پس از تصویب اقدامات اجرایی مربوط به برنامه‏ها و تقسیم کار در سازمان فرهنگی هنری، پروژه‏های مربوط را در سطح کلان شهر تهران تدوین و جهت تصویب به دبیرخانه ارایه دهند.

- مراکز مرتبط با برنامه‏های فراغتی شهروندان و مخاطبان باید با محوریت تقویت نقش خانواده‌ها، نهادهای مدنی و سازمان‌های غیردولتی شهروندان و مخاطبان و بخش خصوصی در برنامه‏های فراغتی موجبات کاهش تصدی‌گری دولت و افزایش مشارکت بخش‏های غیردولتی در برنامه‌های ‌فراغتی را فراهم آورند.

- سازمان فرهنگی هنری با همکاری سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلا‏می ‌ایران ضمن تولید برنامه‏های رسانه‌ای در زمینه اهمیت و ضرورت گذاران صحیح اوقات فراغت شهروندان و مخاطبان به عنوان یک نیاز اساسی و همچنین فرهنگ‌سازی و جریان سازی در زمینه برنامه‌های فراغتی و گردشگری‌، برنامه اصلاح نگرش و فرهنگ‌سازی در زمینه‌گذاران اوقات فراغت را به همراه تقسیم کار منطقه‌ای پیشنهادی‌، تهیه و جهت تصویب به‌ ستاد سازمان فرهنگی- هنری ارایه نمایند.

- سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران لازم است اقدامات اجرایی مربوط به برنامه بهینه‌سازی ‌زیرساخت‌های فراغتی‌، برنامه توسعه کمی ‌و کیفی برنامه‏های فراغتی و برنامه توانمندسازی ساختارهای ‌اجرایی مرتبط با اوقات فراغت شهروندان و مخاطبان را به همراه تقسیم کار منطقه‌ای پیشنهادی‌، تهیه و جهت تصویب به ستاد ارایه نمایند.

- سازمان فرهنگی هنری با مراجع بالادستی رایزنی نماید تا وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فضای مجازی و شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی برنامه‏ها و سیاست‏های گسترش فرهنگ استفاده‌از اوقات فراغت‌، برنامه‏های اوقات فراغت و توسعه کمی ‌و کیفی برنامه‌های فراغتی شهروندان و مخاطبان را با همکاری سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران در بسترIT  را حمایت نماید.

- سازمان فرهنگی- هنری با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلا‏می ‌و سازمان تبلیغات اسلا‏می‌ در چارچوب سیاست‌ها، خط‌مشی‌ها و برنامه‌های اجرایی سازمان‌، اقدامات لازم را به منظور تقویت و فعال‌سازی و بهره‌گیری مطلوب از مساجد، فضاها و اماکن مذهبی و فرهنگی در راستای توسعه کمی‌و کیفی برنامه‌های فراغتی و گردشگری مرتبط انجام دهند.

- سازمان فرهنگی- هنری با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، زمینه بهره‏گیری رایگان شهروندان و مخاطبان از اماکن تحت مدیریت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را به منظور پشتیبانی و حمایت از سازمان‌های ذی‌ربط در امور گردشگری شهروندان و جلب مشارکت سازمان‌های غیردولتی آنان در زمینه فعالیت‏های گردشگری‌، را فراهم نماید.

- سازمان فرهنگی- هنری با همکاری سازمان تربیت بدنی، به منظور بهره‌مندی ‌مناسب شهروندان از امکانات و برنامه‌های ورزشی‌، ضمن تشویق و ترغیب بخش خصوصی در ارایه خدمات ‌ویژه و مناسب به آنان در زمینه‌گذاران اوقات فراغت‌، منابع و امکانات خود را در این زمینه برای ارایه‌ خدمات به مناطق کمتر برخوردار کلان شهر تهران اختصاص دهد.

- سازمان فرهنگی – هنری شهر تهران، به عنوان ناظر بر فرآیند تدوین و اجرای برنامه‏ها و اقدامات اجرایی‌ ساماندهی اوقات فراغت با همکاری سازمان‏های ذیربط پیگیری‏های لازم را به منظور انجام ‌وظایف محوله دستگاه‌های دولتی و غیردولتی به عمل آورد.

ارائه راهکارهایی در جهت شناسایی تقویت اثرگذاری اقدامات فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران از طریق مصاحبه با مدیران و کارشناسان سازمان

پیشنهادهای اجرایی

- توجه به فعالیت‌های کتابخانه‌ای، آموزشی، هنری مثل شعر و فیلم و... و فعالیت‌های مربوط به سبک زندگی، آسیب‌های اجتماعی، فقدان غلبه مطالعه کتاب و رها بودن فضای مجازی

- توجه به بخش آموزش و خدمات فرهنگی هنری، مشکلات عدیده در جامعه و خانواده‌ها، نیاز آموزشی سبک زندگی سالم و صحیح ایرانی، ارائه و اجرای پکیج انگیزشی، موفقیت، افزایش نرخ امید به زندگی و حل مشکلات روحی و روانی

- شناخت تیپولوژی و ذائقه و نیاز مخاطب و همچنین آشنایی با پروسه تعالی نیاز مخاطب.

- برگزاری دوره‌های علمی ‌و تقویتی، تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی، خدمات مشاوره، گرامیداشت یادواره شهدا، برگزاری برنامه‌های مناسبتی و موضوعی، حوزه کتاب و کتابخوانی، کمک‌های مؤمنانه و جهادی.

- توجه به مسابقات، کلیپ‌های آموزشی و نشست با موضوعات مختلف.

- توجه به مراسمات مذهبی (جشنواره‌ها و سوگواره‌ها).

- توجه به حوزه تحکیم روابط خانوادگی، مسابقات، پویش‌ها و اردوهای خانوادگی.

- توجه به نیاز به مشاوره‌های فردی، خانوادگی و شغلی، نیاز به برنامه‌های شاد و مفرح در اجتماع‌های کوچک، نیازجوانان، با توجه به افزایش اعتیاد در قشر جوان به اعتیادهای جدید، آموزش‌های غیرمستقیم.

- توجه به مهارت آموزی نیروهای فرهنگسراها در فضای دیجیتال، تولید محتوای روزانه بصورت پادکست، محتوای مناسب اینستاگرام و...، افزایش دنبال کنندگان صفحات مجازی فرهنگسراها و تأمین نیازهای فرهنگی از این طریق آموزش‌های مجازی به شهروندان با پشتیبانی‌های انفرادی

- توجه به حوزه کودک (پیش دبستانی-قرآن-نقاشی و ..)

- برگزاری دوره‌های علمی ‌و تقویتی.

- تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی.

- خدمات مشاوره.

- توجه به برنامه‌هایی چون گرامیداشت یادواره شهدا.

- برگزاری برنامه‌های مناسبتی و موضوعی

- توجه به حوزه کتاب و کتابخوانی

- کمک‌های مؤمنانه و جهادی

- در حال حاضر با توجه به شرایط کرونایی کشور بیشتر فعالیت‏های سازمان در فضای مجازی بخصوص اینستاگرام بصورت پست، استوری، لایو که شامل پویش، مسابقات، کلیپ‌های آموزشی و نشست با موضوعات مختلف می‌باشد برگزار می‌گرددکه لازم است نظرات شهروندان را در این حوزه بدانیم.

- بخش وسیعی از فعالیت‏های سازمان مرتبط با مراسمات مذهبی (جشنواره‌ها و سوگواره‌ها) می‌باشد. نحوه و میزان اثربخشی اگر مورد سنجش قرار گیرد برای سیاستگذاری‌های بعدی سازمان مفید می‌باشد.

- در حوزه تحکیم روابط خانوادگی فقط نشست‌ها و مشاوره مورد سنجش قرار گرفته است

- با توجه به اهمیت حوزه خانواده پرسش‌های طراحی گردد در جهت پبشنهاد برنامه‌های که موجب تقویت روابط خانوادگی گرددو یا نظر سنجی در حوزه اثریخشی مسابقات، پویش‌ها و اردوهای خانوادگی که در سازمان برگزار می‌گردد مناسب می‌باشد.

- حل مشکل کمبود بودجه.

- حل مشکل فرسودگی ساختمان‌ها.

- حل مشکل کمبود امکانات و منابع در مقابل ظرفیت‌ها.

- استخدام نیروهای متعهد، متخصص و با کفایت چون استخدا‏می ‌جدید در سازمان اتفاق نیافتاده و نیروی کار کافی موجود نیست.

- حل همپوشانی‌های با سراهای محله چون رقیب جدی بنام سرای محله که از طرف شهرداری تأمین اعتبار می‌گردند.

- توجه به نیازهای فرهنگی جدید از نگاه مدیران که به دو بخش تقسیم می‌شود:

الف) تغییر شرایط به دلیل کرونا در زندگی شهروندان و به وجود آمدن نیازهای جدید که شامل:

- نیاز به مشاوره‌های فردی، خانوادگی و شغلی.

- نیاز به برنامه‌های شاد و مفرح در اجتماع‌های کوچک.

- نیاز توجه به جوانان، با توجه به افزایش اعتیاد در قشر جوان به اعتیادهای جدید.

- آموزش‌های غیر مستقیم.

ب) توجه به تغییر فرهنگ جامعه به دلیل پلتفرم‌های مجازی و به وجود آمدن نیازهای فرهنگی جدید که شامل:

- مهارت‌آموزی نیروهای فرهنگسراها در فضای دیجیتال.

- تولید محتوای روزانه بصورت پادکست، محتوای مناسب اینستاگرام و ...

- افزایش دنبال کنندگان صفحات مجازی فرهنگسراها و تأمین نیازهای فرهنگی از این طریق.

- آموزش‌های مجازی به شهروندان با پشتیبانی‌های انفردای.

- پیشنهادات مدیران جهت عملکرد بهتر در سازمان فرهنگی و هنری:

- استخدام نیروهای جوان و جدید.

- جانشین پروری مدیران با توجه به نزدیک شدن بازنشستگی مدیران با تجربه.

- هم‌گام‌سازی نیازهای فرهنگی با نیازهای جدید شهروندان.

- مدیریت معماری و سیستم‌ها در سازمان فرهنگی و هنری.

ارائه برنامه‏های عملیاتی به سازمان فرهنگی هنری شهرداری در جهت تقویت فعالیت‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران 

(برنامه‏ريزي عملياتي يا همان برنامه‏ريزي اجرايي، پيش‏بيني برنامه‌ها یا پروژه‌هایی بـراي رسـيدن بـه اهداف راهبردي مي‏باشد.)

- با توجه به پایین بودن مصرف فرهنگی در بین شهروندان تهرانی، تأکید می‌شود مسئولان و سیاستگذاران فرهنگی ضمن بررسی عمیق این مسأله، به نیازهای فرهنگی شهروندان توجه ویژه‌ای داشته باشند و محتوای محصولات و تمام تولیدات فرهنگی می‌بایست براساس خواسته‌ها و نیازهای شهروندان بر حسب گروه‌های مختلف جنسی، سنی و تحصیلی باشد. عدم توجه به این مهم، به تزلزل و دوگانگی فرهنگی و نیز به بحران هویت و تضعیف فرهنگ دامن خواهد زد. از آنجايي كه اوقات فراغت به عنوان بخشي از سبك زندگي و جزء جدايي‌ناپذير زندگي افراد شده، لازم است سياستگذاران و برنامه‌ريزان نسبت به سياست‌گذاري درباره‌ فراغت با توجه به خواسته‌هاي شهروندان، اقدامات لازم را انجام دهند. دسترسي منصفانه به برنامه‌هاي فراغتي، سهم اساسي در بهبود كيفيت زندگي افراد دارد. همچنين، تسهيلات و خدمات لازم بايد در اختیار تما‏می ‌شهروندان در مناطق مختلف شهر قرار گيرد.

- علاوه بر توسعه مراكز ورزشي، تفريحي و فرهنگي در مناطق مختلف شهري که بايد مورد توجه بیشتری قرار گیرد این توسعه باید براساس جمعیت مناطق شهری توزیع شود. با توجه به همگاني شدن و ضرورت اوقات فراغت در زندگي اجتماعي افراد در عصر حاضر، ضروري است تا هزينه‌هاي تفريحات و ساير الگوهاي گذران اوقات فراغت كاهش يابد تا همه‌ي افراد و گروه‌هاي مختلف اجتماعي بتوانند از امكانات سالم فراغتي براي پرورش استعدادهاي خودشان استفاده كنند. ايجاد و توسعه‌ي مراكز فرهنگي هنري براي همه اقشار جامعه از جمله احداث فضاهاي ورزشي، پارك و بوستان و مراکز تفریحی، کتابخانه، سالن سينما و آمفي تئاتر باید در اولویت توسعه مراکز فرهنگی باشد که این فضاها از مهم‏ترین مراکز مورد نیاز شهروندان می‌باشد.

- مهمترین نیازهای شهروندان به دوره‌های آموزشی، زبان‌هاي خارجي، مهارت‌هاي فني و کامپیوتری، مشاوره حقوقي، خانواده و روان‌شناسي بوده است که مراکز فرهنگی و علمی ‌لازم است در خصوص این دوره‌ها، خدمات بیشتری را ارائه دهند.

- تماشای تلویزیون شبکه استانی در بین شهروندان خیلی پایین است که این مسأله می‌تواند نوعی اعتراض به محتوای برنامه‌های شبکه استانی باشد. میزان استفاده زیاد شهروندان از ماهواره نیز یکی از این موارد اعتراض می‌تواند تلقی گردد. بنابراین برنامه‌های تلویزیون باید به نیازهای شهروندان توجه بیشتری کند.

- با توجه به اینکه، فعالیت ورزشی در بین شهروندان بندرت دیده می‌شود پیشنهاد می‌شود علاوه بر رفع كمبود فضاهاي ورزشي، نسبت به برگزاری برنامه‌ها و مسابقات ورزشی و تشویق همگانی به سوی انواع ورزش‌ها بویژه بدنسازی و پیاده‌روی توجه ویژه‌ای شود. مراجعه شهروندان به سینما و تئاتر بسیار پایین می‌باشد که با ساماندهی فضاهای هنری و سینمایی و با تولید فیلم‌های اجتماعی (ازدواج، طلاق و اعتیاد) و فیلم‌های کمدی و هیجانی می‌توان در این عرصه موفق عمل کرد. با توجه به نیازهای هنری شهروندان در خصوص موسيقي و آواز، هنرهاي تصويري هنرهاي ادبي، رمان و شعر، لازم است مسئولان برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را در این خصوص انجام دهند. 

- ترویج فرهنگ مطالعه از طریق کارت هدیه برای خرید کتاب به کارمندان، اجرای طرح‌هایی چون ببر، بخوان‌، بیار در مدارس و پارک‌ها و دیگر اماکن عمومی.

- مشکلات مالی، کم‌حوصلگی، کمبود امکانات در جامعه و کمبود وقت از جمله دلایلی است که شهروندان نمی‌توانند به فعالیت‌های فرهنگی از قبیل ورزش کردن، مطالعه و مسافرت بپردازند. آموزش‌های لازم به شهروندان و تولید برنامه‌های تصویری در خصوص نحوه گذران اوقات فراغت و کارکرد‌های آن، می‌تواند به کاهش برخی از این موانع کمک کند. هر چند که در خصوص مشکلات مالی و کمبود امکانات در جامعه، اقدامات اساسی باید صورت گیرد.

- ارائه‌ واحد درسی آموزش اوقات فراغت در مدارس و دانشگاه‌ها نیز می‌تواند به نهادینه شدن فراغت در خانواده‌ها کمک شایانی نماید. زمینه‌های پذیرش اجتماعی شهروندان در جامعه و فراهم کردن حضور اجتماعی شهروندان از طریق توجه به نظرات و نگرش‌های آنان و عملی ساختن مشارکت اجتماعی، می‌تواند در حل برخی از این مسائل به مسئولان کمک کند .

- کانون‌های مشارکت مرد‏می ‌یکی از بازوهای قدرتمند سازمان‌اند که نقش ویژه‏ای در طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگی هنری موثر و هم راستا با نیاز و خواسته‌های شهروندان تهرانی ایفا می‏کنند. کانون‌های مردم نهاد، گروه‌های غیرسیاسی، غیرانتفاعی و غیردولتی‌اند که با توجه به توان، ظرفیت و دغدغه‌مندی در خصوص مسائل و موضوعات پیرامون خود، فعالیت‌شان را آغاز ‏می‌کنند. گستره فعالیت کانون‌ها یا منطقه‌ای است یا فرامنطقه‏ای (شهری). فعالیت کانون‌های شهری توسط مرکز مشارکت‌های فرهنگی هنری و فعالیت کانون‌های منطقه‏ای توسط مدیریت‌های فرهنگی هنری مناطق و فرهنگ سراهای خاص تحت نظارت قرار ‏می‌گیرد.

ارائه راهکارهای سیاستی در جهت شناسایی تقویت اثرگذاری اقدامات فرهنگی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران

مأموریت‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، در سطح مناطق 22 گانه و در قالب مجموعه‌هایی از قبیل فرهنگ‌سراها، خانه‌های فرهنگ، نگارخانه‌ها، کتابخانه‌ها، مراکز مشارکتی، کانون‌های مشارکت مردمی، پردیس‏های سینمایی، مؤسسات و ... دنبال ‏می‌شود.

سیاست‏گذاری و برنامه‏ریزی كلان فرهنگی هنری شهر، در سطح ستاد سازمان انجام و به مدیریت‌های فرهنگی هنری مناطق 22 گانه اعلام می‏شود. مدیریت فرهنگی هنری منطقه نماینده سازمان در هر منطقه است كه وظیفه نظارت و هماهنگی فعالیت‌های آموزشی، خدماتی و برنامه‌ای منطقه تحت پوشش خود را برعهده دارد.

مدیریت‌های فرهنگی هنری مناطق 22 گانه براساس سیاست‏های ابلاغی ستاد سازمان و نیازهای موجود در سطح منطقه، برنامه‏ها را با بودجه مشخص طراحی و برنامه‏ریزی می‏کنند. برنامه‏های مورد نظر مناطق از سوی مدیریت هر منطقه به ستاد سازمان اعام شده و پس از تصویب بودجه، برای اجرا به مناطق ابلاغ می‏شود. مسئولیت اجرایی در هر منطقه به مدیریت فرهنگی هنری آن منطقه واگذار شده است.

در برخی از مناطق شهرداری، بیش از یک فرهنگ‌سرا وجود دارد. در چنین مناطقی، مدیر در بزرگترین فرهنگ‌سرا که فرهنگ‌سرای اصلی قلمداد ‏می‌شود، مستقر بوده و فرهنگ‌سرای دیگر که کوچکتر است، فرهنگ‌سرای تابعه نامیده.

می‏شود. فرهنگ‌سرای خاص نیز به فرهنگ‌سراهایی گفته ‏می‌شود که اقدام به فعالیت در یک حوزه تخصصی و تعریف شده در سطح شهر تهران می‏کنند و از نظر ساختار اداری زیرمجموعه مدیریت فرهنگی هنری منطقه نیستند. به جز فرهنگ‌سراها، خانه‌های فرهنگ، مجتمع‌های فرهنگی هنری، نگارخانه‌ها و کتابخانه‌ها نیز توسط مدیریت‏های فرهنگی هنری مناطق اداره ‏می‌شوند که در ادامه به اهم راهکارهای سیاستی در جهت شناسایی تقویت اثرگذاری اقدامات فرهنگی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران اشاره ‏می‌شود:

- ایجاد سازگاری، هماهنگی و همسویی میان سیاست‌های فرهنگی سازمان فرهنگی هنری در عرصه فرهنگی (بخش دولتی و غیردولتی) در سطوح مناطق 22 گانه شهرداری تهران؛

- تدوین شاخص‌های دقیق و قابل رصد، جامع، صریح، روشن و هدفمند برای ارزیابی و نظارت بر سیاست‌های فرهنگی براساس سیاست‌های کلان و واقعیات فرهنگی کلان شهر تهران؛

- ارتقای انگیزه و تشویق فعالیت‌های فرهنگی سازمان فرهنگی هنری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، راهبردی و رسانه‌ای به منظور زمینه‌سازی برای بروز ابتکارات، نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و سیاست‌های نوین فرهنگی؛

- ایجاد تفاهم و وفاق میان نخبگان فکری، فرهنگی و سیاسی در خصوص سیاست‌های فرهنگی براساس چارچوب نظری و منظومه فکری سیاست‌های کلان ترسیم شده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران؛

- مشخص کردن ضوابط و قوانین اجرایی حاکم بر سیاست‌های فرهنگی سازمان فرهنگی هنری و کارآمدسازی و اصلاح ساختار و کارکرد بخش‌های فرهنگی سازمان در تبدیل سیاست‌های کلان به سیاست‌های خُرد؛

- ترجیح کیفیت و اصالت دادن به آن با توجه به نیازسنجی، مخاطب‌شناسی و میزان اثربخشی فعالیت‌های فرهنگی و شناخت ابعاد آگاهی‌بخشی و اندیشه‌ورزی در سیاست‌های فرهنگی سازمان فرهنگی هنری به منظور بسترسازی برای تسهیل و تقویت امور برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی متنوع و متکثر و افزایش تحرک فرهنگی؛

- گسترش میزان تبادل فرهنگی میان بخش‌های دولتی و غیردولتی در جهت افزایش تحرک فرهنگی- اجتماعی و ارتباط فرهنگی میان نهادهای دولتی و غیردولتی؛

- شکل‌گیری و اولویت‌بخشی به پیوست فرهنگی در تما‏می‌سیاستگذاری‌های فرهنگی و اجتماعی سازمان فرهنگی هنری از طریق ایجاد همبستگی نزدیک میان سیاست‌های فرهنگی و دیگر حوزه‌های سیاست‏گذاری از قبیل توسعه ملی، آموزش و پرورش، نظام ارتباطات و اطلاع‌رسانی، ملاحظات زیست‌محیطی و ....

- اهتمام به نقش نهادهای واسط اجتماعی و فرهنگی و نهادینه شدن مشارکت فرهنگی و فرهنگ مشارکت به عنوان مشارکت جمعی و سرمایه اجتماعی در سیاست‌های فرهنگی سازمان فرهنگی هنری؛

- ایجاد سامانه‌ای برای نظارت دقیق و به موقع بر سیاست‌های فرهنگی با تأکید بر نظارت همگانی و خودکنترلی در اجرای سیاست‌های فرهنگی سازمان فرهنگی هنری؛ در این میان، توجه به شرکت‌ها و مؤسسات وابسته همچون مؤسسات سازمان که به ارائه خدمات تخصصی در حوزه‏های گوناگون ‏می‌پردازند و این مؤسسات، عمدتاً در حوزه‌هایی فراتر از حوزه محله‌ای منطقه‌ای و فراتر از ساختار فرهنگ‌سرایی فعالیت ‏می‌کنند، بسیار حائز اهمیت است.

- تقویت تعامل و همکاری سازمان فرهنگی – هنری شهرداری تهران با آموزش و پرورش و استفاده از ظرفیت دانش‌آموزان برای پیش برد برنامه‌های سازمان؛

- تهیه و تدوین کتاب آداب و رسوم شهر با همکاری قلم به دستان و بزرگان این عرصه شهر بنام شهرداری وکمسیون فرهنگی شورای اسلا‏می‌شهر؛

- برگزاری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در مناسبت‌های ملی و مذهبی با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های فرهنگ بو‏می ‌شهر، جشن معراج، جشن برات، جشن رمضان، جشن قربان، جشن مولود پیامبر (ص)، جشن نوروز و مناسبت‌های ملی و مذهبی با همراهی سایر دستگاه‌های متولی؛

- تقویت ارتباط بیشتر هنرمندان و فرهیختگان شهر با سازمان فرهنگی – هنری شهرداری تهران و استخراج ایده‌ها و برنامه‌های آنها برای اقدامات فرهنگی سازمان و تشکیل اتاق فکر فرهنگی؛

- تقویت ارتباط با دانشگاهیان شهر در حوزه برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و انجام تحقیقات و نظرسنجی‌های عل‏می‌در راستای استخراج نیازها و خواسته‌های حوزه فرهنگی و اولویت‌بندی فعالیت‌های کمسیون فرهنگی سازمان فرهنگی و معاونت فرهنگی شهرداری جهت هدایت افکار عمو‏می ‌شهروندان در مسیر برنامه‌های سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران؛

- تهیه و تدوین سند راهبردی برنامه‌های فرهنگی سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران و کمسیون فرهنگی شورای اسلا‏می ‌شهر و استراتژی برنامه‌های کوتاه مدت (فصلی)‏، میان مدت (یک‏ساله) و طولانی مدت (پنج ساله) از سوی صاحب‌نظران و علاقمندان این عرصه؛

- برگزاری جلسات مرد‏می‌ با حضور دانشگاهیان، دانشجویان و افراد صاحب نظر شهر، تحت عنوان خواسته‏های فرهنگی و اجتماعی شهروندان در راستای بهره‌گیری از استعداد‌ها و ایده‏های کاربردی و خواسته‌های شهروندان و تقویت ارتباط مردم با شهرداری و مدیریت افکار عمو‏می ‌در برنامه‌های عمومی؛

- تدوین تقویم سالانه برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی شهر تهران در راستای ایجاد شور و نشاط در جامعه متناسب با مناسبت‌های ملی و مذهبی و وضعیت آب و هوایی در فضاهای باز و بسته و ورزشگاه‏ها و برگزای برنامه‏های تلویزیونی زنده مانند مسابقه محله شبکه دو برای معرفی بهتر شاخص‌های فرهنگی شهر تهران؛

- همکاری و حمایت از سازمان‌های غیردولتی و NGO‌های سطح شهر از سوی اداره کل امور اجتماعی سازمان فرهنگی هنری جهت مشارکت آنها در راستای اهداف سازمان و برون سپاری بخشی از فعالیت‏های اجتماعی؛

- تهیه و تدوین طرح‌های توجیهی برای ایجاد فرهنگسرا، کتابخانه، ایستگاه‌های مطالعه، ایستگاه نقاشی و بهره‌گیری از فضاهای سبز و اماکن تفریحی؛

- مشخص کردن سرانه فرهنگی و تلاش و پیگیری امور برای رساندن این سرانه به استانداردهای کشوری و تعیین یک فرهنگسرای مرکزی با مشخصات کامل در شهر و فرهنگسراهای کوچک در نواحی منفصل شهری با همکاری کمیسیون فرهنگی با شورای سرمایه‏گذاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری به عنوان فرهنگسرا در سطح شهر؛

- پیگیری راه‌اندازی گالری عکس شهر در بخش‌های فرهنگی، زیبا شناختی، معرفی شهر با کمک آرشیو عکس‌های قدیمی ‌شهر و اختصاص بخشی به عکس‌های خبری سال از سوی خبرنگاران؛

- برنامه‌ریزی و تدوین طرحی برای استفاده بهینه از حمام شیشه‌ای جهت فعالیت‌های فرهنگی برای هنرمندان شهر با همفکری کمیسیون فرهنگی شورای شهر و سازمان فرهنگی هنری با محور خوشنویسان و فعالان عرصه موسیقی و عکاسان و ایجاد نگارخانه دایمی‌ شهر؛

- تهیه و تدوین طرحی جامع برای احیای برنامه‌های فرهنگ بو‏می ‌و بازی‏های محلی شهر و برگزاری جشنواره بازی‏های بو‏می ‌محله‌ای شهر؛

- بهره‌گیری بیشتر از سایت اطلاع‌رسانی شهرداری، تلویزیون شهری و سینمای برای پخش فیلم‌ها و نوشته‌های نیازهای فرهنگی هنری شهروندان و اختصاص یک ستون ثابت از نشریات محلی به این موضوع و تجلیل از نویسنده‌گان و خبرنگاران این موضوع از سوی سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران؛

- تشکیل کارگروه‌های تخصصی حوزه فرهنگ و هنر با مشارکت صاحب‌نظران این عرصه و عضویت هر یک از اعضای محترم کمیسیون فرهنگی شورا در هر یک از این کار گروه‌ها مثلاً کارگروه فرهنگ معنوی و دینی، کار گروه موسیقی، کارگروه مطالعات و پژوهش، کار گروه فرهنگ فلکلور و کارگروه آموزش و...

- تهیه و تدوین بانک اطلاعاتی جامع و کامل از فعالان فرهنگی ویژه و بهره‌گیری از سیستم اطلاع‌رسانی فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران.

- راه‌اندازی سرای محله در محله‌های شناسایی شده شهر و تعیین شهردار محله با همکاری شورای اسلا‏می‌ شهر تهران؛

- برگزاری دوره‏های آموزشی برای اوقات فراغت جوانان و نوجوانان شهر طی تفاهم‌نامه‌ای با جهاد دانشگاهی و اهدای مدرک به این افراد با نظارت سازمان فرهنگی هنری؛

- برگزاری کنگره و همایش‌های تخصصی برای شخصت‌های بزرگ عرصه‏های دینی، علمی ‌و هنری شهر تهران؛

- راه‌اندازی تئاتر خیابانی در پارک‏ها و اماکن تفریحی و عمو‏می ‌شهر با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلا‏می ‌با محوریت ارتقای فرهنگ شهروندی و زنده کردن اداب و رسوم فرهنگی در شهر تهران؛

- تشکیل کمیته تخصصی خادمان مسایل فرهنگی و اجتماعی در شهر متشکل از کارشناسان دستگاه‌های فرهنگی شهرستان و هدایت و مدیریت فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شهر براساس خواسته کمسیون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهر تهران به عنوان پارلمان محلی تصمیم‏گیری حوزه فرهنگ و هنر شهر.

- برگزاری جشنواره سراسری کاریکاتور با موضوع فرهنگ شهروندی و برگزاری نمایشگاه آثار این جشنواره برای مخاطبین در رده‏های سنی مختلف برای فصل تابستان؛

- تهیه پیوست اجتماعی برای طرح‌های عمرانی بزرگ شهرداری و بررسی موضوع در سه زمان پیش از اجراء، زمان اجراء و بعد از اجرای طرح در جهت رفع مسایل و مشکلات اجتماعی طرح‌ها و اعمال نظر شهروندان و صاحب‌نظران در طرح‌ها؛

در ادامه ضمن تبیین خلاصه مهم‏ترین نیازهای احصا شده مخاطبان و شهروندان، به مهم‏ترین راهکارهای عملیاتی در جهت تقویت برنامه‌های فرهنگی هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اشاره ‏می‌شود:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نیازهای فرهنگی هنری آینده احصا شده از مصاحبه‌ها و تحلیل‌های انجام شده

- نیازهای فرهنگی هنری جوانان در حوزه‌های فناوری آینده مثل متاورس، شبکه‌های مجازی نوین.

- هنر دیجیتال.

- فرهنگ تعامل در دنیای آینده.

- کانون‌های تعاملات گفتمانی برای جوانان.

- مجموعه‌های تخلیه انرژی‌های جسمی،فکری و روانی و ....

- ایجاد سمن‌ها (NGO) در تما‏می‌ حوزه‌های فرهنگی و هنری.

- فعالیت‌های فرهنگی هنری و فراغتی تیمی ‌مثل ورزش همگانی و ...

- فعالیت‌های فرهنگی هنری تقویت کننده تفکر انتقادی.

- فعالیت‌های فرهنگی هنری تقویت کننده مهارت‌های متناسب با نیاز روز.

- فعالیت‌های منجر به افزایش نشاط و امید.

- اقتصاد فرهنگ و هنر.

- اردوهای فرهنگی هنری با رویکرد جامع نگر.

- تولیدات فیلم و آثار هنری.

- آموزش‌های فرهنگی متناسب جوامع و شغل‌های آینده.

- افزایش هوش فرهنگی هنری.

- نیازهای روحی، روانی و معنوی.

- رفع شبهات دینی و تقویت باورها.

پیشنهادهای اصلی متناسب با تحلیل یافته‌ها و نیازهای مخاطبان و شهروندان

- یکی از نیازها و دغدغه‌های مخاطبان و شهروندان استفاده از آنان برای تصمیم‌گیری در محلات بود و با توجه به اینکه کانون‌های مختلف در حوزه مشارکت مرد‏می‌در مراکز فرهنگی سازمان وجود دارد و این در حالی است که مخاطبان و شهروندان اکثرا از وجود آنها اظهار بی‌اطلاعی ‏می‌کنند. البته این بحث در مورد اکثر فعالیت‌های مراکز صدق ‏می‌کند. لذا در این راستا پیشنهاد ‏می‌شود سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران حتما در خصوص امکان حضور در کانون‌های مشارکت به نحو شایسته از طریق اطلاع‌رسانی و آموزش در صدا و سیما- پخش بروشور در محلات- فضای مجازی دعوت از ساکنین برای حضور در یک رویداد خاص و اطلاع‌رسانی و ... استفاده نمایند.

- ایجاد یک ساختار پروژه محور و موقتی به منظور ارتباط با مردم در محلات با حضور کارشناسان و متخصصین ‏می‌تواند به نحو شایسته‌ای ارتباط موثری را بین ساکنان محلات و مراکز برقرار کند. اکثر مراکز عنوان داشتند که نیروی انسانی کافی برای این کار ندارند. 

- با توجه به نیازهای روزافزون مخاطبان و شهروندان در زمینه‌های مالی، اکثر پاسخگویان تمایل دارند در کنار فعالیت‌های فرهنگی کسب درآمد داشته باشند. لذا پیشنهاد ‏می‌شود در کانونهای کسب و کار علاوه بر آموزش به نوعی شرایطی فراهم گردد که شهروندان و مخاطبان علاوه بر فرهنگ و هنرآموزی هم برای خود و هم مرکز درآمدی ایجاد نمایند. راه‌اندازی واحد تولیدات هنری و ایجاد بازارچه‌های فروش صنایع حاصل از این فعالیت‌ها بسیار موثر است.

- هیچکدام از پاسخگویان و شهروندان از نحوه واگذاری یا راه‌اندازی کانون‌های مشارکت مرد‏می ‌با اخذ مجوز از سازمان اطلاعی نداشتند و به محض پرسش با انگیزه بسیار پی‌جویی ‏می‌کردند. این موضوع استفاده سازمان فرهنگی هنری از تمام پتانسیل‌های موجود اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی جمعی متناسب با همه محلات و همه سنین با توجه به تنوع جمعیتی را ‏می‌طلبد.

- طبق وظایف و ماموریت‌های سازمان ارتباط با فرهیختگان و سرآمدان محلات یکی از مهمترین رسالت مراکز فرهنگی هنری است و این در حالی است که بررسی‌های انجام شده نشان ‏می‌دهد که در سال‌های اخیر حتی شناسنامه‌ای از این افراد در مراکز تهیه نشده است چه رسد به ارتباط موثر. لذا پیشنهاد ‏می‌گردد که ابتدا در قالب یک پروژه نسبت به شناسایی سرآمدان هر محل اقدام و سپس با روش‌های مختلف نسبت به برقراری ارتباط موثر با آنان اقدام شود

- آنچه بسیار مهم و قابل توجه بود میزان دغدغه بسیار زیاد شهروندان و مخاطبان مناطق 1-2-3 نسبت به سایر مناطق به آموزش‌های دینی و توجه به اخلاقیات و باورها برای خانواده خصوصا فرزندان بود. جالب است در سایر مناطق به دلیل اینکه فرزندان از مراکز دینی مانند حضور در کلاس‌های قرآن و مساجد و ... استفاده ‏می‌نمودند خیلی دغدغه این مهم را بدون توجه به اثربخشی این مباحث نداشتند ولی این سه منطقه دغدغه اصلی در این حوزه داشتند. لذا لازم است حتما مراکز فرهنگی بصورت ویژه با شناسایی نیازهای واقعی و تفصیلی این حوزه متناسب با هر محله، اقدامات لازم در این زمینه را بعمل آورند. البته با توجه به بررسی‌های انجام شده در این حوزه در این سه منطقه و نیاز سنجی دینی، توجه به کلاس‌های رفع شبهات، آموزش نماز، آموزش فلسفه عبادت، کلاس‌های روخوانی و روان‌خوانی قرآن وتفسیر به روز آن، بحث‌های تطبیقی ادیان، معرفی فرقه‌های نوظهور و اسیب‌های آن و .... از اهمیت بالایی برخوردار است.

- با توجه به اینکه براساس یافته‌های تحقیق یکی از نیازهای شهروندان و مخاطبان لمس و حسی فعالیت‌های فرهنگی مراکز در محلات است لذا پیشنهاد ‏می‌شود ترتیبی اتخاذ شود که این مراکز نسبت به فضاسازی‌های فرهنگی،تبلیغات مناسبتی، اطلاع‌‌رسانی حضوری و مجازی، ارتباطات تلفنی و ... اقدام نمایند.

- بررسی نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان و شهروندان نشان ‏می‌دهد که دو دسته نیازهای اساسی وجود دارد:

الف) نیازهای فرهنگی هنری که به صورت کلی متناسب با نیازها ساختارها و سازوکارهای مناسب برای اکثر این نیازها در مراکز وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مهیا شده است.

ب) نیازهای فرهنگی و هنری که در برخی از مراکز و یا بعضا در هیچ مرکزی ساز و کاری برای آن تبیین نگردیده است مانند رفع نیازهای فرهنگی هنری جوانان در حوزه‌های فناوری آینده مثل متاورس، شبکه‌های مجازی نوین، هنر دیجیتال، فرهنگ تعامل در دنیای آینده، کانون‏های تعاملات گفتمانی برای جوانان، مجموعه‌های تخلیه انرژی‌های جسمی، فکری و روانی و ....

برای دسته الف بهترین راهکار اطلاع‌رسانی شبکه‌ای از طریق رسانه‌ها، مخاطبان و ... و ایجاد ارتباط موثر بین حلقه‌های اساسی مسجد، مدرسه، منزل و محله و مراکز فرهنگی هنری است. چرا که اکثر شهروندان و حتی برخی مخاطبان خاص از اکثر فعالیت‌های موجود و یا پتانسیل‌های مراکز بی‌اطلاع هستند.

برای دسته دوم پیشنهاد ‏می‌شود ضمن مقایسه فعالیت‌های مراکز فرهنگی هنری مناطق 22گانه با هم و با ماموریت‌ها، اهداف و استراتژی‌های سازمان اولا نسبت به آسیب‌شناسی ساختارهای موجود اقدام و نوعی همسان‌سازی و یکسان‌سازی حداقل از نظر ساختارها و سازوکارهای مراکز ایجاد شود تا همه مناطق بتوانند نیازهای فرهنگی هنری مخاطبان را برآورده نمایند و برای نیازهای جدید و آینده‌ای که ساختار و سازوکاری تبیین نشده لازم است در همه مراکز اصلی ساختاری تحت عنوان مرکز آینده‌پژوهی و نیازهای فرهنگی هنری آینده ایجاد و متعاقبا ضمن جذب نیروهای خبره و یا اساتید این حوزه به صورت پاره وقت در راستای رفع نیازهالی متناسب با هر محل اقدام نمود. پیشنهاد ‏می‌شود از اساتید و خبرگان بازنشسته هر محل که انصافا بدون دریافت هیچ هزینه تمایل به همکاری دارند در قالب کارگروهای فرهنگی هنری محلات و مناطق اقدام شود.

- نیازسنجی فرهنگی هنری به طور تخصصی در فضای مجازی و راه‌اندازی مراکز فرهنگی هنری مجازی مانند فرهنگسراهای مجازی و ... ‏می‌تواند به شدت در اثربخش بودن فعالیت‏های سازمان و شناسایی و رفع نیازهای فرهنگی هنری مردم موثر باشد.

 

منابع

آشوری، داریوش (1381). فرهنگ علوم انسانی، تهران: نشر مرکز.

اجلالی، پرویز (1379). سیاست‏گذاری و برنامه‏ریزی فرهنگی در ایران، تهران: انتشارات آن.

احمدی، اصغر (1383). «بررسی نیازهای فرهنگی دانشجویان»، طرح پژوهشی، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران.

احمدی، اصغر (1383). «بررسی نیازهای فرهنگی دانشجویان»، طرح پژوهشی، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران.

اشرف‏الکتابی، منوچهر (1379). بررسی تغییرات نحوه گذران اوقات فراغت در خانواده‏های شهر تهران طی سه نسل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

اینگلهارت، رونالد (1383). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران: انتشارات روزنه.

بابايي، محمود (1387). نيازسنجي اطلاعات، مرکز اطلاعات و مدارک علمي ايران، تهران.

بتیس، دانیل؛ پلاگ، فرد (1387). انسان‏شناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی‌ فرهنگی.

پژوهش میدانی (1378). نظر سنجی از مردم تهران درباره زمینه‌یابی تولید و عرضه محصولات فرهنگی (2)، مرکز تحقیقات صدا و سیما.

جزایری، مریم (1392). نیازسنجی فرهنگی شهروندان اهواز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت فرهنگی، تهران: دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.

حسيني‌پور سي‌سخت، نيكنام (1390). فرهنگ، فعاليت فرهنگي، صنايع فرهنگي، تهران: انتشارات زيتون سبز.

خادمیان، طلیعه (1390). سبک زندگی و زندگی مصرفی (مطالعه در حوزه جامعه شناسی فرهنگی و دیباچه‏ای بر سبک زندگی ایرانیان)، تهران: جهان کتاب.

خمسه، سمیرا؛ رضاییان، مجید (1386). بررسی نیازهای فرهنگی مردم شهر کرج در سال 1386، فصلنامه رهپویه هنر، دوره دوم، پیش شماره چهارم.

خیری، الهام (1395). بررسی مقایسه‏ای وضعیت توسعه فرهنگی و سرمایه فرهنگی در شهر جدید پرند و رباط کریم، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه‏ریزی و توسعه منطقه‏ای، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.

دولتی، محمدعلی (1390). نیازسنجی فرهنگی دانش‏آموزان پسر دوره متوسطه در منطقه 16 شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت امور فرهنگی، تهران: دانشگاه آزاد اسلا‏می ‌واحد علوم و تحقیقات.

رزاقی، حمید (1387). نیازسنجی فرهنگی هنری از شهروندان ساکن غرب تهران، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران.

رستمی، سهیلا (1390). نیازسنجی فرهنگی هنری زنان مناطق 1و18 شهر تهران، پایان‏نامه کارشناسی ارشد مدیریت فرهنگی گرایش برنامه‌ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.

روح‏الاميني، محمود (1382). زمينه فرهنگ‏شناسي، تألیفی در انسان‏شناسی فرهنگی و مردم‏شناسی، تهران: انتشارات عطار.

صالحی امیری، سیدرضا (1386). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: ققنوس.

صالحی امیری، سیدرضا (1393). آسیب شناسی فرهنگی در ایران، تهران: ققنوس.

صالحی امیری، سیدرضا (1394). الگوی ارتقای سرمايه فرهنگی در ايران، تهران: ققنوس.

صالحی امیری، سیدرضا؛ عظیمی ‌دولت آبادی (1387). مبانی سیاست‏گذاری و برنامه‏ریزی فرهنگی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش‏های فرهنگی و اجتماعی.

صالحی، اسماعیل (1379). نیازسنجی شهری معرفی نظریه لئوناردجی دهل، فصلنامه مدیریت شهری، شماره اول.

طرزی، اکرم (1396). نیازسنجی مخاطبان برنامه‌های سیمای قرآن و مقایسه آن با نگرش مدیران و برنامه‏سازان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت رسانه، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، تهران: دانشگاه سوره.

عباس‌زادگان، محمد؛ ترك‌زاده، جعفر (1379). نيازسنجي آموزشي در سازمان‌ها، تهران: نشر انتشار.

عباس‏پور، عباس (1393). در جستجوی شناسایی نیازهای فرهنگی نسل جوان و ارائه الگوی انطباقی، فصلنامه روان شناسی تربیتی، شماره سی و سوم، سال دهم.

عباس‏زادگان، مصطفی؛ ترک‌زاده، جعفر (1379). نیازسنجی آموزشی در سازمان‏ها، تهران: شرکت سها‏می‌انتشار.

عصاره، علیرضا و دیگران (1391). شناسایی نیازهای فرهنگی، آموزشی و پژوهشی دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، مجله یافته‏های نو در روان‏شناسی، سال هفتم، شماره 21.

فتحی واجارگاه، کورش (1381). نیازسنجی آموزشی (الگوها و فنون)، تهران: آییژ.

كوش، دني (1392). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعي. ترجمه فريدون وحيدا. چاپ سوم، تهران. انتشارات سروش و مركز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه‏اي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران.

کوزر، لوئیس آلفرد؛ روزنبرگ، برنارد (1393). نظریه‏های بنیادی جامعه شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی، چاپ ششم.

کیاسری، محمد (1396). نیازسنجی و تدوین دوره آموزشی ضمن خدمت مطلوب معلمان ابتدایی منطقه چهاردانگه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‏ریزی آموزشی، دانشکده روان‏شناسی و علوم تربیتی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

معیدفر، سعید (1388). بررسی فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی شهروندان تهران، دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.

ميرزايي مقدم، داود (1388). بررسي و ارزيابي نيازهاي فرهنگي دانشجويان (دختر و پسر)دانشگاه آزاد اسلامي، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلا‏می‌ واحد اراك.

نظرپور، کوثر (1384). نظرسنجی فرهنگی جهت تأسیس یک فرهنگسرا در شهر بابلسر، به راهنمایی مجید رضاییان، موسسه آموزش عالی سوره، واحد تهران.

نیازی، محسن؛ گنجی، محمد (1391). نیازسنجی فرهنگی و اولویت الگویی در میان شهروندان کاشانی، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره دوم، شماره اول.

وحدتي، مهرداد (1388). صنايع فرهنگي (مانعي بر سر راه آينده فرهنگ)، نشر نگاه معاصر.

 

Arnone, M. P, Reynolds, R & Marshall, T (2009) The effect of early adolescent's psychological needs satisfaction upon their perceived competence in information skills and intrinsic motivation for research. School Libraries Worldwide.

Bukodi E (2007). Social Stratification and cultural consumption in Hungry: Book readership, European University. Institute, Florence, Italy, Poetices.

Chan T, Goldthrope JH (2007). Social stratification and cultural Consumption. The visual arts in England. Poetics.

Chan, T. & et al. (2007). Social stratification and cultural Consumption. The visual arts in England. Poetics.

Deci, E. L & Ryan, R. M (2008). Facilitating optimal motivation and psychological well-being across life’s domains. Canadian Psychology, Vol. 49 (1).

Galloway, Susan & Stewart Dunlop (2007). "A Critique of Definitions of the Cultural and Creative Industries in Public Policy", International Journal of Cultural Policy, Vol. 13, No. 1.

Koenig, H. G, King, D. E & Carson, V. B (2012). Handbook of religion and health (2nd ed.). NY: Oxford University Press.

Stoner, James. A.F, R. Edward Freeman and Daniel R. Gilbert, Jr (1995). Management. US.

Torche F (2007). Social status and cultural consumption: The case of reading in Chile. Poetics.

UNDP (2013). Creative Economy Report, New York, UNESCO: http://www.unesco.org/culture/pdf/creative-economy-report-2013.pdf.

UNESCO (2006). "Understanding Creative Industries; Cultural Statistics for Public-Policy making": http://portal.unesco.org/culture/es/files/30297/11942616973cultural_stat_EN.pdf/cultural_stat_EN.pdf

UNESCO (2005). International Flows of Selected Cultural Goods, 1994-2003, Institute for Statistics, Canada.