نقش واسطه‌ای صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت و همدلی با کیفیت رابطه زوج‌های غیربالینی

محورهای موضوعی : فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

فاطمه حاجی زاده ¹ , سید علی کیمیایی ² , حدیثه حسینی ³

1 - گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ، ایران
3 - گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران

تاریخ دریافت : 1402/10/16 تاریخ پذیرش : 1403/01/20 تاریخ انتشار : 1403/03/24

کلید واژه: صمیمیت زناشویی, فضیلت زناشویی, همدلی, کیفیت رابطه زناشویی.,

چکیده مقاله :

 

هدف: بررسی نقش میانجی صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی باکیفیت رابطه زناشویی انجام‌شده است.

روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف یک پژوهش کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه افراد متأهل غیر بالینی ساکن شهر مشهد در سال 1402 بودند. بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. افراد نمونه به شیوه‌ نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده شامل مقیاس‌های بهره همدلی بارون و کوهن (2003)، صمیمیت زناشویی باسبی و همکاران (1983)، فضیلت زناشویی موسوی و دهشیری (2018) و کیفیت رابطه زناشویی تامپسون و والکر (1995) بود. داده‌ها با روش آماری معادلات ساختاری مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی باکیفیت رابطه زناشویی نقش میانجی دارد (P<0.05). همچنین بین فضیلت زناشویی و همدلی (P<0.05, r= 0.70)، فضیلت زناشویی و صمیمت زناشویی (P<0.05, r= 0.65)، فضیلت زناشویی و کیفیت رابطه زناشویی (P<0.05, r= 0.71)،  همدلی و  صمیمت زناشویی (P<0.05, r= 0.71)، همدلی و  کیفیت رابطه زناشویی (P<0.05, r= 0.63)،  صمیمت زناشویی وکیفیت رابطه زناشویی (P<0.05, r= 0.68) همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت.

نتیجه‌گیری: فضیلت زناشویی و همدلی از طریق صمیمت زناشویی می‌توانند کیفیت رابطه زناشویی را پیش‌بینی نمایند. در نتیجه به زوج درمانگران پیشنهاد می‌شود به ‌منظور بهبود کیفیت رابطه زناشویی بهتر است بر صمیمیت به کمک آموزش همدلی و فضیلت زناشویی تمرکز نمایند.

 

چکیده انگلیسی:

 

Purpose: This research conducted with the aim of investigating was the mediating role of marital intimacy in the relationship between marital virtue and empathy with the quality of marital relationship.

Methodology: The current research was a developmental research in terms of its purpose and descriptive-correlational in terms of its method. The statistical population of the current study was all non-clinical married people living in Mashhad in 2023. Based on Cochran's formula, 400 people were selected as a sample. The sample individuals were selected by available sampling method. The tools used in this research were empathy interest questionnaire of Baron-Cohen (2003), marital intimacy questionnaire of Busby et al (1983), marital virtue questionnaire of Mousavi and Dehshiri (2018), marital relationship quality questionnaire of Thompson and Walker (1995). The data was analyzed by the statistical method of structural equations.

Findings: The marital intimacy has a mediating role in the relationship between marital virtue and empathy with marital relationship quality (p<0.5). Also, there was a positive and significant correlation between marital virtue and empathy with marital intimacy and marital relationship quality.

Conclusion: The marital virtue and empathy Through marital intimacy, they can predict the quality of marital relationship.

منابع و مأخذ:

Brudek P, Kaleta K. (2023). Marital offence-specific forgiveness as mediator in the relationships between personality traits and marital satisfaction among older couples: Perspectives on Lars Tornstam's theory of gerotranscendence. Ageing & Societ43(1), 161-179. [link]
Çelik E, Celik B, Yavas Ş, Süler M. (2022). Investigation of marital satisfaction in of proactive personality, meaning in life, offense-specific forgiveness. International Journal of Psychology and Educational Studies.1-11,(1)9. [link]
Chatterji S, Johns N, Ghule M, Begum S, Averbach S, Battala M, Raj A. (2022). Examining the longitudinal relationship between intimate partner violence and couples’ marital quality in rural India. Journal of Family Violence, 1-10. [link]
Chung M S. (2014). Pathways between attachment and marital satisfaction: The mediating roles of rumination, empathy, and forgiveness. Personality and Individual Differences [link].
Dakowicz A., Dakowicz L. (2021). The quality of marital communication of spouses with a higher and lower level of satisfaction with their relationship. [link]
Delatorre M Z, Wagner A, Bedin L M. (2022). Dyadic relationships between personality, social support, conflict resolution, and marital quality. Personal Relationships, 29(1), 199-216. [link]
Dong S, Dong Q, Chen H. (2022). Mothers' parenting stress, depression, marital conflict, and marital satisfaction: The moderating effect of fathers' empathy tendency. . Journal of affective disorders, 299, , 682-690. [link]
Doohan E A M. (2021). Marital communication. In Encyclopedia of quality of life and well-being research. cham: springer. [link]
Eyring, , J. B., Leavitt, C. E., Allsop, D. B., & Clancy, T. J. (2021). Forgiveness and gratitude: Links between couples’ mindfulness and sexual and relational satisfaction in new cisgender heterosexual marriages. Journal of Sex & Marital Therapy, 47(2), 147-161. [link]
Fowers B J. (2001). The limits of a techinical concept of a good marriage: Exploring the role of virtue in communication skills. Journal of Marital and Family Therapy, 27(3), , 327-340. [link]
Ganong L, Jensen T, Sanner C, Russell L, Coleman M. (2019). Stepfathers’ affinity-seeking with stepchildren, stepfather-stepchild relationship quality, marital quality, and stepfamily cohesion among stepfathers and mothers. Journal of Family Psychology, 33(5), 521. [link]
Hawkins A J, Fowers B J, Carroll J S, Yang C. (2007). Conceptualizing and measuring marital virtues. [link]
Hittner E F, Haase C M. (2021). Empathy in context: Socioeconomic status as a moderator of the link between empathic accuracy and well-being in married couples . Journal of Social and Personal Relationships, 38(5), 1633-1654. [link]
Holland K J, Lee J W, Marshak H H, Martin L R. (2016). Spiritual intimacy, marital intimacy, and physical/psychological well-being: Spiritual meaning as a mediator. Psychology of religion and spirituality, 8(3), 218. [link]
Jaberi S. Etemadi O. Ahmad S A.(2015). Investigation of Structural Relationship between Communication Skills and Marital Intimacy. Cognitive and behavioral science research. 2(5). 143-152. [link]
Jani Z, Delavar A, Karami A, Shoghi B. (2021). Explain the relationship between communication beliefs, sexual satisfaction and differentiation with marital intimacy. Journal of Social Psychology, 9(61),, 59-73. [link]
Jahandoost S. Alaedini Z. Barati H. (2020). The role of successful intelligence and emotional empathy in marital satisfaction Considering the moderating role of age. Culture of Counseling Quarterly and Psychotherapy. Vol. 11, No. 41.139-15. [link]
Jung S Y. (2019).The Relationship between the Covert Narcissism and Marital Satisfaction the Korea Contents Association, 19(8), 412-426. [link]
KavehFarsani, Z. (2020). Evaluating the model of relationship between apology and the marital relationships quality: The mediating of marital empathy and emotional forgiveness. Biannual Journal of Applied Counseling (JAC), 10(2), 51-72.[link]
Kim J S, Kang S. (2021). Influence of Marital Intimacy and Health Promoting Lifestyle on Happiness among Middle-aged Adults. NVEO-NATURAL VOLATILES & ESSENTIAL OILS Journal| NVEO, 2494-2500. [link]
Lawrence E, Brock R L, Barry R A, Langer A, Bunde M. (2009). Assessing relationship quality: Development of an interview and implications for couple assessment and intervention. Psychology of relationships, 173-189. [link]
Ledermann T, Bodenmann G, Rudaz M, Bradbury T N. (2010). Stress, communication, and marital quality in couples. Family Relations, 59(2), 195-206. [link]
Moon K J, Chung M L, Hwang S Y. (2021). The Perceived Marital Intimacy of Spouses Directly Influences the Rehabilitation Motivation of Hospitalized Stroke Survivors. 502-510. [link]
McDonald J E, Olson J R, Lanning A H, Goddard H W, Marshall J P. (2018). Effects of religiosity, forgiveness, and spousal empathy on marital adjustment . Marriage & family review(4)543,.393-416. [link]
Mousavi F. (2018). The role of marital virtue components in predicting ‎happiness and marital satisfaction of married men and women in ‎Tehran City. [link]
Mousavi F, Dehshiri GH.(2019).Virtue in marital relationship: Construct and validate the Marital Virtues Scale. Journal of Psychological Science, Vol. 18, Issue 73, 89-100. [link]
Renanita T, Lukito Setiawan J .(2018). Marital satisfaction in terms of communication, conflict resolution, sexual intimacy, and financial relations among working and non-working wives. [link]
Santiago-Silva D Z, Sánchez-Aragón R. (2021). Emotional Warmth and Empathy in Relationship Satisfaction of Couples with Diabetes. Diabetes and Couples. [link]
Siegel A, Dekel R, Svetlitzky V. (2021). The Contribution of Empathy to the Adjustment of Military Veterans and Their Female Partners. Family Relations, 70(2), 437-451. [link]
Stevens N J. (2005). How virtues and values affect marital intimacy. [link]
Veldorale-Brogan A, Bradford K, Vail A. (2010) .Marital virtues and their relationship to individual functioning communication, and relationship adjustment. The journal of positive psycholog (4)5.281-293.[link]

متن کامل:



14 شناسایی عوامل موثر بر آشفتگی زناشویی با استفاده از تحلیل مضمون

 

Journal of Counselling Excellence and Psychotherapy: Issue 13, Spring 2024; pages 51-58
Mediating Role of Marital Intimacy in the Relationship of Virtue and Empathy with Relationship Quality of Non-Clinical Couples
Article Info	Abstract
Authors: Fatemeh Hajizadeh1, Seyed Ali Kimiaee*2, Hadiseh Hosseini3	Purpose: This research conducted with the aim of investigating was the mediating role of marital intimacy in the relationship between marital virtue and empathy with the quality of marital relationship. Methodology: The current research was a developmental research in terms of its purpose and descriptive-correlational in terms of its method. The statistical population of the current study was all non-clinical married people living in Mashhad in 2023. Based on Cochran's formula, 400 people were selected as a sample. The sample individuals were selected by available sampling method. The tools used in this research were empathy interest questionnaire of Baron-Cohen (2003), marital intimacy questionnaire of Busby et al (1983), marital virtue questionnaire of Mousavi and Dehshiri (2018), marital relationship quality questionnaire of Thompson and Walker (1995). The data was analyzed by the statistical method of structural equations. Findings: The marital intimacy has a mediating role in the relationship between marital virtue and empathy with marital relationship quality (p<0.5). Also, there was a positive and significant correlation between marital virtue and empathy with marital intimacy and marital relationship quality. Conclusion: The marital virtue and empathy Through marital intimacy, they can predict the quality of marital relationship.
Keywords: marital intimacy, marital virtue, empathy, quality of marital relationship.
Article History: Received: 2024-01-06 Accepted: 2024-04-08 Published: 2024-06-10
Correspondence: Email: [e-mail]
1.       Department of Psychology Counselling and Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. 2.       Department of Psychology Counselling and Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. (Corresponding Authur) 3.       Department of Psychology Counselling and Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی                                                 تاریخ دریافت: 16/10/1402 دوره 13، بهار 1403، صفحات 58-51                                                       تاریخ پذیرش: 20/01/1403

 

 

 

 

نقش واسطه‌ای صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت و همدلی با کیفیت رابطه زوج‌های غیربالینی

فاطمه حاجی‌زاده¹، سید علی کیمیایی*²، حدیثه حسینی³

 

چکیده

هدف: بررسی نقش میانجی صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی باکیفیت رابطه زناشویی انجام‌شده است. 

روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف یک پژوهش کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه افراد متأهل غیر بالینی ساکن شهر مشهد در سال 1402 بودند. بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. افراد نمونه به شیوه‌ نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده شامل مقیاس‌های بهره همدلی بارون و کوهن (2003)، صمیمیت زناشویی باسبی و همکاران (1983)، فضیلت زناشویی موسوی و دهشیری (2018) و کیفیت رابطه زناشویی تامپسون و والکر (1995) بود. داده‌ها با روش آماری معادلات ساختاری مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت. 

یافته‌ها: صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی باکیفیت رابطه زناشویی نقش میانجی دارد (P<0.05). همچنین بین فضیلت زناشویی و همدلی (P<0.05, r= 0.70)، فضیلت زناشویی و صمیمت زناشویی (P<0.05, r= 0.65)، فضیلت زناشویی و کیفیت رابطه زناشویی (P<0.05, r= 0.71)، همدلی و صمیمت زناشویی (P<0.05, r= 0.71)، همدلی و کیفیت رابطه زناشویی (P<0.05, r= 0.63)، صمیمت زناشویی وکیفیت رابطه زناشویی (P<0.05, r= 0.68) همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت. 

نتیجه‌گیری: فضیلت زناشویی و همدلی از طریق صمیمت زناشویی می‌توانند کیفیت رابطه زناشویی را پیش‌بینی نمایند. در نتیجه به زوج درمانگران پیشنهاد می‌شود به ‌منظور بهبود کیفیت رابطه زناشویی بهتر است بر صمیمیت به کمک آموزش همدلی و فضیلت زناشویی تمرکز نمایند.

کلیدواژه‌ها: صمیمیت زناشویی، فضیلت زناشویی، همدلی، کیفیت رابطه زناشویی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در دنیای مدرن امروزی زوج‌ها با چالش‌های زناشویی بسیاری مواجه هستند و گذار از این چالش‌ها تنها با سپر صمیمت و داشتن یک رابطه‌ی باکیفیت و همراهی و همدلی میسر است. رابطه زناشویی سالم و ماندگار درگرو داشتن رضایت زناشویی از زندگی متأهلی و عدم تعارضات زناشویی است. یکی از عواملی که می­تواند در کاهش تعارضات زناشویی نقش فعالی داشته باشد کیفیت رابطه زناشویی زوج‌ها است (Doohan, 2020). کیفیت رابطه زناشویی منجر به ارتقاء رضایتمندی زوج‌ها، سازگاری و انطباق، داشتن احساسات مثبت نسبت به زندگی مشترک می‌شود (Ganong et al,. 2019). کیفیت رابطه زناشویی بر روابط صحیح بین زوج‌ها تأکید دارد و روابط صحیح بین زوج‌ها و کیفیت رابطه زوج‌ها به‌عنوان توانایی زوج‌ها در انجام مهارت‌های لازم جهت سازمان دادن و کنترل کردن، انجام امور مشترک و داشتن لذت‌ها و تفریحات مشترک در خانواده، تعریف می‌شود (Manjula et al,. 2021). درواقع کیفیت رابطه زناشویی در تعامل، بیان خواسته‌ها، گفتگوها، ایجاد مسئولیت‌ها و اهداف روشن، حل مسائل، انطباق‌پذیری با شرایط جدید، حل اختلافات، پذیرنقش‌های مستقل بودن و اعتماد به خویشتن را شامل می‌شود (Delatorr et al,. 2021). کیفیت رابطه زناشویی از عوامل بسیاری تأثیر می‌پذیرد که حیاتی‌ترین عامل در این کارکرد، همدلی است (KavehFarsani, 2020).

همدلی به معنای میزان توانمندی عاطفی، شناختی و هیجانی از درک متقابل احساسات و رفتار دیگران است به‌گونه‌ای که بتوان به این افکار و احساسات به شیوه‌ی درست و مؤثر پاسخ داد (Hittner & Haase, 2021). همدلی با رضایت زناشویی و صمیمت زناشویی رابطه دارد. زوج‌هایی که همدیگر را بیشتر درک می‌کنند و در زمان بروز هیجانات میزان همدلی و همراهی بیشتری را از خود نشان می‌دهند، صمیمت زناشویی بیشتری را نیز دارا می‌باشند. زیرا همواره این احساس در آن‌ها وجود دارد که از طرف همسرشان مورد درک واقع می‌شوند و همسرشان می‌تواند به‌درستی و به‌خوبی به هیجانات، عواطف و انگیزه‌های آنان پاسخ دهد (Santiago et al,. 2021). همدلی دارای دو بعد شناختی و عاطفی است همدلی شناختی، به معنای درک و فهم احساس دیگری است و همدلی عاطفی به معنای ارتباط عاطفی با دیگران و سهیم، حالات عاطفی آن‌هاست ازاین‌رو به نظر می‌رسد همدلی عاطفی مستلزم وجود همدلی شناختی است زیرا در غیاب همدلی شناختی، همدلی عاطفی نیز وجود نخواهد داشت (Lishner &Stocks, 2012 cited by Jahandoost et al, 2020). همدلی می‌تواند به‌عنوان یک عامل تسهیل‌کننده در روابط زناشویی عمل کند و موجب شود که زوج‌ها تمایل بیشتری به گفتگو و برقراری ارتباط با یکدیگر داشته باشند (Jung, 2019).

از طرفی صفات فضیلت گونه‌ای مانند شجاع بودن و صادق بودن، مهربان بودن و بخشایش گری سهم بزرگی در میزان صمیمیت زناشویی و نقش مهمی در کاهش تعارضات زناشویی دارد که به بهبود کیفیت رابطه زناشویی کمک می‌کند (Stevens, 2005). چارچوب فضیلت‌ها در رابطه زناشویی توسط Faors (۱۹۹۸) پایه‌ریزی شده و توسط Hawkins و همکارانش عملیاتی گردیده است. آن ها با ارائه مدلی از فضیلت‌های زناشویی برسازه‌های چون وفاداری انصاف و فداکاری برای کیفیت ازدواج تأکید نموده‌اند (Hawkins et al, 2007). از این‌رو طبق نظر Faors (۲۰۰۰) ازدواج به‌عنوان رابطه‌ای دربرگیرنده روان درستی شخصی دیگر به‌واسطه فضیلت‌هایی چون دوستی سخاوت، عدالت و وفاداری پرورش می‌یابد (Mousavi & Dehshiri, 2019). 

در واقع همدلی و وجود فضیلت در زندگی زناشویی موجب به ایجاد فرایند ارتباطی مثبت می گردد که به موجب آن همسران احساس درک شدن و دیدن رفتارهای همدلانه را تجربه می کنند و در نتیجه می‌تواند صمیمت و رضایت زناشویی را افزایش دهد و تأثیر مثبتی بر آن داشته باشد (McDonald et al., 2018; Siegel et al., 2021). مفهوم صمیمیت در مطالعات اخیر به‌عنوان سازه­ای مهم در پویایی­های ارتباط­های زناشویی در نظر گرفته ‌شده است. صمیمت یکی از اصلی‌ترین احساسات و هیجانات درون فردی است که افراد به‌واسطه‌ی آن به آرامش می‌رسند (Jani et al., 2021) صمیمیت زناشویی، دارای چهارچوب رفتاری بسیار مهمی است که جنبه­های هیجانی- عاطفی و اجتماعی را دربر می‌گیرد و بر پایه­ی آسودگی خیال، پذیرفتن و پذیرفته شدن و عشق شکل می­گیرد (Kim & Kang, 2021). هنگامی‌که در رابطه‌ی زوج‌ها شرایط مناسبی حکم­فرما است، فرایند صمیمیت، خود را نشان می‌دهد؛ چنان‌که نبود صمیمیت، رابطه‌ی زوج‌ها را با اختلال مواجه می‌کند و میزان نارضایتی زوج‌ها را افزایش می‌دهد (Moon et al,. 2021). درزمانی که کانون خانواده و رابطه‌ی زن و شوهر صمیمانه است اعضای خانواده نیز زندگی باکیفیت‌تری دارند و زن و شوهر نیز از رابطه زناشویی باکیفیت‌تری برخوردار می‌باشند (Chung et al,. 2019). در حقیقت حیاتی‌ترین عامل در کیفیت روابط زناشویی، صمیمت زناشویی است (Dakowicz & Dakowicz, 2021). حال با توجه به مطالب بیان‌شده هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش میانجی صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی باکیفیت رابطه زناشویی می باشد.

روش

پژوهش حاضر به لحاظ هدف یک پژوهش کاربردی و ازلحاظ روش تحقیق توصیفی- همبستگی بود. طرح این پژوهش، همبستگی از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش حاضر کلیه­ی افراد متأهل غیر بالینی ساکن مشهد در سال 1402 بود از آنجایی که تعداد دقیق افراد جامعه آماری مشخص نبود، بر اساس فرمول کوکران برای جوامع آماری نامشخص تعداد 400 نفر در نظر گرفته شد؛ در نتیجه از میان جامعه مورد نظر بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر متأهلی که حداقل 1 سال از زندگی مشترک زیر یک سقف آن­ها گذشته بود به‌عنوان تعداد نمونه در نظر گرفته شد. افراد نمونه به شیوه‌ی نمونه‌گیری داوطلبانه و در دسترس انتخاب شدند. به‌منظور نمونه‌گیری افراد متأهل از مکان­های مختلف انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل متأهل بودن، نداشتن مشکلات روانی، طبی و تجربه­ی رویداد تنش‌زای شدید در 9 ماه گذشته و عدم استفاده از الکل و مواد مخدر بود. مهم‌ترین معیارهای خروج از مطالعه شامل طلاق، تصمیم به طلاق، خشونت خانگی یا فوت همسر، عدم تمایل به ادامه همکاری براساس خود اظهاری افراد در پژوهش بود.

ابزارهای پژوهش

پرسشنامه­­ی بهره همدلی: این پرسشنامه در سال 2003 توسط بارون و کوهن ساخته شد. این پرسشنامه دارای 26 سؤال بوده و هدف آن ارزیابی بهره همدلی از ابعاد مختلف (همدلی شناختی، مهارت‌های اجتماعی، واکنش‌پذیری هیجانی) می‌باشد. نمره­گذاری پرسشنامه به‌صورت طیف لیکرت 5 نقطه‌ای می‌باشد. برای به دست آوردن امتیاز مربوط به هر بعد، مجموع امتیازات مربوط به تک‌تک سؤالات آن بعد را باهم یکدیگر جمع می‌شوند. شیوه نمره‌گذاری در مورد سؤالات شماره 2، 5، 6، 8، 9، 11، 14 و 17 معکوس می‌باشد. امتیازات کلی بالاتر نشان‌دهنده بهره همدلی بالاتر در فرد پاسخ‌دهنده خواهد بود و برعکس. در پژوهش ابوالقاسمی (1388) ضریب روایی این مقیاس که بر اساس ضریب همبستگی بین مقیاس بهره همدلی با دو مقیاس هوش هیجانی و مقیاس dass-21، به دست آمد، به ترتیب 27/0 و 32/0- بود

پرسشنامه­­ی صمیمیت زناشویی: این مقیاس توسط واکر و تامپسون در سال 1983 تهیه‌شده است. این پرسشنامه یک ابزار 17 سؤالی است که برای سنجیدن مهر و صمیمیت تدوین‌شده است. این مقیاس جزئی از یک ابزار بزرگ‌تر است که چندین بعد صمیمت را دربر می‌گیرد اما توسط تهیه‌کنندگان آن (الکسیس جی. واکر و لیندا تامپسون) به‌صورت مقیاس مستقلی گزارش‌شده است. این مقیاس توسط ثنایی در سال 1379 ترجمه‌شده است. نمره‌گذاری مقیاس صمیمیت واکر و تامپسون بر روی یک مقیاس لیکرتی 7 درجه‌ای از (1 هرگز) تا (7 همیشه) صورت می‌گیرد. نمره آزمودنی در این پرسشنامه از طریق جمع نمرات سؤالات و تقسیم‌بر عدد 17 حاصل می‌شود. نمره بالاتر نشانه صمیمیت بیشتر است.

پرسشنامه­­ی فضیلت زناشویی: این پرسشنامه در سال 1398 توسط موسوی و دهشیری ساخته شد. این پرسشنامه دارای 22 سؤال بوده و هدف آن ارزیابی فضیلت زناشویی از ابعاد مختلف (سخاوت، بردباري، حريم داشت، تدبير) می‌باشد. نمره‌گذاری پرسشنامه به‌صورت طیف لیکرت 5 نقطه‌ای می‌باشد. برای به دست آوردن امتیاز مربوط به هر بعد، مجموع امتیازات مربوط به تک‌تک سؤالات آن بعد باهم جمع می‌شوند. شیوه نمره‌گذاری در مورد سؤالات شماره 7-8-9-11 -16 و 17 معکوس می‌باشد. امتیازات کلی بالاتر نشان‌دهنده فضیلت زناشویی بالاتر در فرد پاسخ‌دهنده خواهد بود و برعکس. آلفاي كرونباخ به دست آمده براي خرده مقیاس‌های سخاوت، بردباري، حريم داشت و تدبیر به ترتيب عبارتند از 85/0، 70/0، 70/0 و 69/0. همچنين آلفاي به دست آمده براي كل پرسشنامه 91/0 می‌باشد.

پرسشنامه­­ی کیفیت رابطه زناشویی: اين پرسشنامه توسط باسبي  و همکاران در سال 1995 ساخته‌شده است. اين پرسشنامه‌ی 14 سؤالی به‌صورت طيف 6 تايي از 0 تا 5 نمره‌گذاری مي‌شود، طوري که پاسخ کاملاً موافق نمره‌ی 5 و پاسخ کاملاً مخالف نمره‌ي صفر می‌گیرد. اين ابزار از سه خرده مقياس توافق، رضايت، انسجام تشکیل‌شده است که درمجموع نمره کيفيت زناشويي را نشان می‌دهند و نمرات بالا نشان‌دهنده کيفيت زناشويي بالاتر است. تحليل عاملي تأييدي، ساختار سه عاملي پرسشنامه را در آمريکا تأييد کرده است و روايي آن را نشان داده است (هوليست، کودي و ميلر، 2005). پايايي پرسشنامه به شیوه‌ی آلفاي کرونباخ در مطالعه‌ی هوليست، کودي و ميلر (2005) براي سه خرده مقياس توافق، رضايت، انسجام به ترتيب از 79، 80/0 و 90/0 گزارش‌شده است.

یافته‌ها

یافته‌های جمعیت شناختی به‌دست‌آمده بیانگر این است که 3/55 درصد از پاسخگویان زن و 8/44 درصد مرد می‌باشند. همچنین 8/13 درصد از پاسخگویان دارای مدرک زیر دیپلم، 1/26 درصد دیپلم، 8/14 درصد فوق‌دیپلم، 3/41 درصد لیسانس، 3/3 درصد فوق‌لیسانس و 1 درصد دکترا می‌باشند. درنهایت این‌که میانگین سنی افراد شرکت‌کننده در پژوهش 62/43 و متوسط تفاوت سنی آن‌ها 11/13 سال می‌باشد. میانگین مدت ازدواج 75/21 سال بوده است و متوسط تفاوت این سال‌ها 30/11 سال می‌باشد. همچنین نتایج توصیف متغیرهای پژوهش نشان می‌دهد که میانگین مؤلفه‌ی فضیلت زناشویی 29/75، همدلی 60/80، صمیمیت زناشویی 60/11، کیفیت رابطه زناشویی 87/52 می‌باشد.

جدول 1. ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش

متغیر	1	2	3	4
فضیلت زناشویی	1
همدلی	**70/0	1
صمیمیت زناشویی	**65/0	**71/0	1
کیفیت رابطه زناشویی	**71/0	**63/0	**68/0	1

 

یافته‌ها نشان داد که صمیمیت زناشویی نقش میانجی در رابطه‌ی همدلی و فضیلت زناشویی باکیفیت رابطه زناشویی دارد، با توجه به اطلاعات جمع‌آوری‌شده، ضرایب همبستگی بین متغیرهای مورد مطالعه در ماتریس همبستگی (جدول 1) نشان می‌دهد که در سطح معناداری 05/0 بین تمامی متغیرها همبستگی معنادار و مثبتی وجود دارد (p<0/05).

تحلیل ساختاری نیاز به ‌پیش‌فرض‌هایی دارد، در ابتدا به بررسی این مفروضه‌ها می‌پردازیم. در این مدل مفروضه­هاي هم خطی بودن متغيرها و استقلال خطاها موردبررسی قرار گرفت. نتايج نشان داد که شاخص تحمل برای تمام متغیرهای پیش‌بین کوچک‌تر از 40/0 و بزرگ تر از 1/0 می باشد، شاخص تورم واريانس کوچک‌تر از 18/3 بود. همچنين مقدار شاخص دوربين واتسون که به‌منظور بررسي مفروضه استقلال خطا اجرا شد برابر 18/2 بود. اگر شاخص تحمل کوچک‌تر از یک (collainearity < 1> 0)، شاخص تورم کوچک‌تر از ده (10vif<) و مقدار آزمون دوربین واتسون بین 5/1 و 5/2 باشد (Durbin- Watson < 2.5>1.5)، مي­توان گفت که از مفروضه­هاي رگرسيون تخطي صورت نگرفته است. بنابراين با توجه به این شاخص‌ها، می­توان نتیجه گرفت که شرایط انجام آزمون رعایت شده است. بنابراين به‌منظور آزمون مدل معادلات ساختاري موردنظر می‌توان از روش معادلات ساختاري استفاده شد. پس از آزمون معادلات ساختاری نتايج نشان داد که شاخص­هاي برازش تحليل معادلات ساختاري، برازش کلي مدل را تائید کرده است. براي بررسي برازش مدل‌های عاملي از شاخص‌هاي 1. نسبت مجذور کاي به درجه آزادي (χ2/df) 2. شاخص بنتلر- بونت (NFI) 3. شاخص ريشه ميانگين مجذورات تقريب (RMSEA) و معيارهاي ديگر RMR، GFI، AGFI، CFI استفاده‌شده است.

 

جدول 2. شاخص­هاي نيکويي برازش برازش مدل اصلی و اصلاح‌شده

ردیف	نام شاخص	معیارهای مدل برازنده	معیارها در تحقیق حاضر	نتیجه
1	X2	معنادار نباشد	1/.	مدل برازنده
2	X2/DF	بین1-3باشد	98/1	مدل برازنده
3	RMR	هرچه به صفر نزدیکتر باشد	061/.	مدل برازنده
4	GFI	بین صفر و یک. برابر یا بزرگتر از 95/0	92/.	مدل برازنده
5	AGFI	بین صفر و یک. برابر یا بزرگتر از 95/0	93/0	مدل برازنده
6	RMSEA	کوچکتر از 08/0 باشد	02/.	مدل برازنده
7	NFI	باد بزرگتر از 95/0 باشد	92/.	مدل برازنده
8	CFI	باد بزرگتر از 95/0 باشد	92/.	مدل برازنده

 

سه نوع شاخص برجسته در مدل‌سازی معادلات ساختاری از اهمیت بیشتری برخوردارند که شامل شاخص‌های برازش مطلق، برازش تطبیقی و برازش مقتصد است برای تائید مدل با توجه به جدول 2 مقادیری از این سه شاخص گزارش می‌شود. شاخص نیکویی برازش و ریشه‌ی میانگین مربعات باقیمانده جزو شاخص‌های مطلق هستند که در جدول مقادیر آن‌ها با توجه به دامنه‌ی پذیرش در حد قابل‌قبول هستند. 

 

نمودار 1. الگوی تحلیل مسیر

نوع ارتباط مستقیم و غیرمستقیم متغیرها و میزان ارتباط آن‌ها براساس داده‌های استاندارد در نمودار 1 مشخص‌شده است. شاخص­هاي توليدي الگوي معادلات ساختاري فقط محدود به شاخص­هاي برازش کلي الگو نيست، بلکه پارامترهاي استانداردβ و g و مقادير t متناظر با آن براي هريک از مسيرهاي علي متغیرهای فضیلت زناشویی و همدلی (متغیر مستقل) به صمیمت زناشویی (متغیرهای میانجی) و کیفیت رابطه زناشویی (متغیر وابسته نهایی) نيز وجود دارد. اين ضرايب و شاخص­ها، قدرت نسبي هر مسير را نيز نشان مي­دهد. ضرايب β و g رگرسيون استانداردشده‌اند و مقدار آن‌ها حتماً بايد بين صفر و يک باشد. همان‌طور که در نمودار (1) مشاهده مي­شود براي هرکدام از این متغیرها ضرایب مسیر نشان داده‌شده است که در حد قابل‌قبول و بالایی می‌باشد. براي هريک از متغيرهاي فضیلت زناشویی و همدلی و کیفیت رابطه زناشویی به ميانجي­گري صمیمیت زناشویی ضريب مسير گاما (g) و بتا (β) و مقادير t متناظر با آن نيز وجود دارد. همان‌طور که مشاهده می‌شود در تمامی رابطه‌ها میزان t بیشتر از 96/1 می‌باشد که نشان‌دهنده معنادار بودن مسیر رابطه است.

نمودار 1 اثرات مستقيم موجود، ضرايب مسير و معناداري آن‌ها در الگوي پيشنهادي براساس نمودار تحلیل مسیر برای اثرات مستقیم و غیرمستقیم در جدول (3) نشان داده‌شده است.

 

جدول 3. ضرايب استاندارد مستقيم و غیرمستقیم و کل مدل

متغیر پیش‌بین	متغیر ملاک	اثر مستقیم	اثر غیرمستقیم	اثر کل
فضیلت زناشویی	کیفیت رابطه زناشویی	50/0**	25/0**	75/0**
همدلی	کیفیت رابطه زناشویی	47/0**	26/0**	73/0**
صمیمیت زناشویی	کیفیت رابطه زناشویی	54/0**	-----	54/0**
فضیلت زناشویی	صمیمیت زناشویی	47/0**	-----	47/0**
همدلی	صمیمیت زناشویی	49/0**	-----	49/0**

 

جدول 4. نتایج آزمون بوت استراپ برای مسیرهای غیرمستقیم

متغیر پیش‌بین	متغیر واسط	متغیر ملاک	حد پایین	حد بالا	فاصله اطمینان
فضیلت زناشویی	صمیمیت زناشویی	کیفیت رابطه زناشویی	0145/0	196/0	95/0
همدلی	صمیمیت زناشویی	کیفیت رابطه زناشویی	010/0	158/0	95/0

 

 به نتايج مندرج در جدول (4) نشان می‌دهد كه حد پايين و حد بالای مسيرهای غیرمستقیم فضیلت زناشویی به کیفیت رابطه زناشویی از طريق صمیمت زناشویی صفر را دربر نمی‌گیرند كه حاكي از معنادار بودن مسيرهای غیرمستقیم است. به‌عبارت‌دیگر؛ نقش ميانجي صمیمت زناشویی در ارتباط بين فضیلت زناشویی باکیفیت رابطه زناشویی مورد تائید قرار گرفت. همچنین حد پايين و حد بالای مسيرهای غیرمستقیم همدلی به کیفیت رابطه زناشویی از طريق صمیمت زناشویی صفر را دربر نمی‌گیرند كه حاكي از معنادار بودن مسيرهای غیرمستقیم است. به‌عبارت‌دیگر؛ نقش ميانجي صمیمت زناشویی در ارتباط بين همدلی باکیفیت رابطه زناشویی مورد تائید قرار گرفت.

بحث و نتیجه‌گیری

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی با کیفیت رابطه زناشویی بود. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان داد که صمیمیت زناشویی در رابطه فضیلت زناشویی و همدلی با کیفیت رابطه زناشویی رابطه معناداری دارد. در تبیین نتایج به‌دست‌آمده می‌توان بیان کرد که فضیلت زناشویی با توجه به مؤلفه‌ها و سازه‌هایی همچون بردباری، صبر، حمایت گر بودن (Veldorale et al, 2010) درک متقابل، صداقت و مشورت و عشق ورزیدن و بخشیدن می‌تواند موجب به بهبود روابط زناشویی شود (Lawrence et al, 2009). زوج‌هایی که دارای فضیلت زناشویی هستند در زمان بروز تعارض و یا هرگونه خطا از هر یک از زوجین، تمایل بیشتری به بخشیدن یکدیگر و گفتگو برای حل مشکل ایجادشده دارند در نتیجه از کیفیت روابط زناشویی بالاتری برخوردار هستند .(Celik et al, 2022)زیرا این زوج‌ها در زمان مواجهه با چالش رفتارهای منفی کمتری از خود نشان می‌دهند و بهتر می‌توانند با چالش‌ها برخورد و از آن گذر کنند. این زوج‌ها از مهارت‌های حل مسئله‌ی کارآمد استفاده می‌کنند که تضمین‌کننده‌ی کیفیت رابطه‌ی زناشویی آنان می‌باشد و میزان بخشودگی در این زوج‌ها بالا است .(Brudek & Kaleta, 2023) زوج‌ها دارای فضیلت می‌دانند که مسئول اعمال و کارهای خود هستند و درنتیجه به شیوه‌ی مسئله مدار و صحیحی با مسائل برخورد می‌کنند. همچنین وجود مؤلفه‌هایی همچون حق‌شناسی و قدردانی که جزو پایه‌های اصلی فضیلت زناشویی می‌باشد ، می‌تواند منجر به افزایش اعتماد و احساس امنیت و صمیمت در زوج‌ها شود زیرا زوج‌ها می‌دانند که همسرشان قدردان آنان است و در هنگام بروز چالش احساس امنیت آنان به خطر نمی‌افتد و گمان نمی‌برند که همسر آنان فردی حق‌نشناس است  (Eyring et al, 2023)و این فرایند کیفیت رابطه‌ی زناشویی را افزایش می‌دهد (Ledermann et al, 2010) پژوهش (Mousavi, 2018) نشان می‌دهد که برآیند فضیلت زناشویی ، صمیمت زناشویی است و در پژوهش (Chatterj et al, 2023) صمیمت زناشویی نیز عامل مهم و تأثیرگذاری در کیفیت روابط زناشویی می‌باشد و تضمین‌کننده‌ی آن است. زوج‌ها صمیمی که بدون تردید و به شکل واقعی به بیان عواطف و احساسات خود در رابطه با امور زناشویی می‌پردازند و زندگی مشترک را با صمیمت به‌پیش می‌برند .(Holland et al, 2016) در ارتباط و تعامل متقابل با همسر خود نیز احساس راحتی می‌کنند و در امور زندگی مشترک و حتی اهداف زندگی با همسر خود تعامل دارند که این منجر به بهبود کیفیت روابط زناشویی می‌شود .(Jaberi et al, 2016)  داشتن فضیلت یکی از راهبردهای سازنده‌ی ارتباطی است که در زوج‌ها دارای صمیمت و رضایت زناشویی زیاد دیده می‌شود و این پیش‌بینی کننده‌ی رضایت زناشویی و کیفیت بالای روابط زناشویی می‌باشد. از طرفی بر اساس نظریه لانگ (2013) همدلی به بقای رابطه‌ی صمیمی و صمیمیت زناشویی در بین زوج‌ها کمک می‌کند و همدلی باعث می‌شود که زوج‌ها احساس کنند درک شده‌اند و موردتوجه شریک عاطفی و شریک زندگی خود قرارگرفته‌اند این احساس همدلی موجب به ایجاد صمیمت در زوج‌ها می‌شود و درنتیجه بر سطح کیفیت روابط زناشویی تأثیرگذار می‌باشد. همدلی موجب به افزایش مهارت‌های سازگاری در روابط می‌گردد و کیفیت روابط زوج‌ها را افزایش می‌دهد .(Dong et al, 2023)

پژوهش حاضر، داراي چند محدودیت از جمله اینکه صرفاً محدود به متأهلینی بود که حداقل 1 سال از زندگی مشترک زیر یک سقف آن­ها گذشته است. به منظور گسترش پژوهش‌ها در این زمینه پیشنهاد می‌شود با حجم نمونه بیشتری در مناطق جغرافیایی وسیع‌تر این پژوهش تکرار شود و هچنین با برگزاری کارگاه‌های جامع و با استفاده از رسانه‌ها و فضاهای مجازی میزان همدلی و فضیلت زناشویی را افزایش داد.

ملاحظات اخلاقی و پیروی از اصول اخلاق پژوهش

در این پژوهش به شرکت کنندگان در مورد محرمانه ماندن اطلاعاتشان اطمینان داد شد و افراد داوطلبانه بدون هیچ اجباری به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند

حامی مالی

هزینه‌های این مطالعه توسط نویسندگان مقاله تامین شد.

مشارکت نویسندگان

همه نویسندگان سهم یکسان در مقاله داشته‌اند.

تعارض منافع

بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.

 

References

 

Brudek P, Kaleta K. (2023). Marital offence-specific forgiveness as mediator in the relationships between personality traits and marital satisfaction among older couples: Perspectives on Lars Tornstam's theory of gerotranscendence. Ageing & Societ43(1), 161-179. [link]

 Çelik E, Celik B, Yavas Ş, Süler M. (2022). Investigation of marital satisfaction in of proactive personality, meaning in life, offense-specific forgiveness. International Journal of Psychology and Educational Studies.1-11,(1)9. [link]

Chatterji S, Johns N, Ghule M, Begum S, Averbach S, Battala M, Raj A. (2022). Examining the longitudinal relationship between intimate partner violence and couples’ marital quality in rural India. Journal of Family Violence, 1-10. [link]

Chung M S. (2014). Pathways between attachment and marital satisfaction: The mediating roles of rumination, empathy, and forgiveness. Personality and Individual Differences [link].

Dakowicz A., Dakowicz L. (2021). The quality of marital communication of spouses with a higher and lower level of satisfaction with their relationship. [link] 

Delatorre M Z, Wagner A, Bedin L M. (2022). Dyadic relationships between personality, social support, conflict resolution, and marital quality. Personal Relationships, 29(1), 199-216. [link]

Dong S, Dong Q, Chen H. (2022). Mothers' parenting stress, depression, marital conflict, and marital satisfaction: The moderating effect of fathers' empathy tendency. . Journal of affective disorders, 299, , 682-690. [link]

Doohan E A M. (2021). Marital communication. In Encyclopedia of quality of life and well-being research. cham: springer. [link]

Eyring, , J. B., Leavitt, C. E., Allsop, D. B., & Clancy, T. J. (2021). Forgiveness and gratitude: Links between couples’ mindfulness and sexual and relational satisfaction in new cisgender heterosexual marriages. Journal of Sex & Marital Therapy, 47(2), 147-161. [link]

Fowers B J. (2001). The limits of a techinical concept of a good marriage: Exploring the role of virtue in communication skills. Journal of Marital and Family Therapy, 27(3), , 327-340. [link]

Ganong L, Jensen T, Sanner C, Russell L, Coleman M. (2019). Stepfathers’ affinity-seeking with stepchildren, stepfather-stepchild relationship quality, marital quality, and stepfamily cohesion among stepfathers and mothers. Journal of Family Psychology, 33(5), 521. [link]

Hawkins A J, Fowers B J, Carroll J S, Yang C. (2007). Conceptualizing and measuring marital virtues. [link]

Hittner E F, Haase C M. (2021). Empathy in context: Socioeconomic status as a moderator of the link between empathic accuracy and well-being in married couples . Journal of Social and Personal Relationships, 38(5), 1633-1654. [link]

Holland K J, Lee J W, Marshak H H, Martin L R. (2016). Spiritual intimacy, marital intimacy, and physical/psychological well-being: Spiritual meaning as a mediator. Psychology of religion and spirituality, 8(3), 218. [link]

Jaberi S. Etemadi O. Ahmad S A.(2015). Investigation of Structural Relationship between Communication Skills and Marital Intimacy. Cognitive and behavioral science research. 2(5). 143-152. [link]

Jani Z, Delavar A, Karami A, Shoghi B. (2021). Explain the relationship between communication beliefs, sexual satisfaction and differentiation with marital intimacy. Journal of Social Psychology, 9(61),, 59-73. [link]

Jahandoost S. Alaedini Z. Barati H. (2020). The role of successful intelligence and emotional empathy in marital satisfaction Considering the moderating role of age. Culture of Counseling Quarterly and Psychotherapy. Vol. 11, No. 41.139-15. [link]

Jung S Y. (2019).The Relationship between the Covert Narcissism and Marital Satisfaction the Korea Contents Association, 19(8), 412-426. [link]

KavehFarsani, Z. (2020). Evaluating the model of relationship between apology and the marital relationships quality: The mediating of marital empathy and emotional forgiveness. Biannual Journal of Applied Counseling (JAC), 10(2), 51-72.[link]

Kim J S, Kang S. (2021). Influence of Marital Intimacy and Health Promoting Lifestyle on Happiness among Middle-aged Adults. NVEO-NATURAL VOLATILES & ESSENTIAL OILS Journal| NVEO, 2494-2500. [link]

Lawrence E, Brock R L, Barry R A, Langer A, Bunde M. (2009). Assessing relationship quality: Development of an interview and implications for couple assessment and intervention. Psychology of relationships, 173-189. [link]

Ledermann T, Bodenmann G, Rudaz M, Bradbury T N. (2010). Stress, communication, and marital quality in couples. Family Relations, 59(2), 195-206. [link]

Moon K J, Chung M L, Hwang S Y. (2021). The Perceived Marital Intimacy of Spouses Directly Influences the Rehabilitation Motivation of Hospitalized Stroke Survivors. 502-510. [link]

McDonald J E, Olson J R, Lanning A H, Goddard H W, Marshall J P. (2018). Effects of religiosity, forgiveness, and spousal empathy on marital adjustment . Marriage & family review(4)543,.393-416. [link]

Mousavi F. (2018). The role of marital virtue components in predicting ‎happiness and marital satisfaction of married men and women in ‎Tehran City. [link]

Mousavi F, Dehshiri GH.(2019).Virtue in marital relationship: Construct and validate the Marital Virtues Scale. Journal of Psychological Science, Vol. 18, Issue 73, 89-100. [link]

Renanita T, Lukito Setiawan J .(2018). Marital satisfaction in terms of communication, conflict resolution, sexual intimacy, and financial relations among working and non-working wives. [link]    

Santiago-Silva D Z, Sánchez-Aragón R. (2021). Emotional Warmth and Empathy in Relationship Satisfaction of Couples with Diabetes. Diabetes and Couples. [link]

Siegel A, Dekel R, Svetlitzky V. (2021). The Contribution of Empathy to the Adjustment of Military Veterans and Their Female Partners. Family Relations, 70(2), 437-451. [link]

Stevens N J. (2005). How virtues and values affect marital intimacy. [link]

Veldorale-Brogan A, Bradford K, Vail A. (2010) .Marital virtues and their relationship to individual functioning communication, and relationship adjustment. The journal of positive psycholog (4)5.281-293.[link]

 

 

---

[1]  گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

[2]  گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ، ایران. (نویسنده مسئول)

[3]  گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران.