ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپ های شبدر یک ساله با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

شیرین نیکو ¹ ( دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد، مهاباد، ایران )
محمود پوریوسف میاندوآب ² ( استادیار گروه زراعت و آگرواکولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مهاباد، مهاباد، ایران )
عبداله حسن زاده قورت تپه ³ ( استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، ارومیه، ایران )

تاریخ دریافت : 1393/02/08 تاریخ پذیرش : 1393/06/30 تاریخ انتشار : 1393/08/01

کلید واژه: عملکرد علوفه, شاخص‌های تحمل به خشکی, تجزیه خوشه‌ای, شبدر,

چکیده مقاله :

به منظور ارزیابی و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به خشکی شبدر یک ساله، تعداد هفده اکوتیپ از گونه‌های شبدر به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، تحت دو شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش (فاریاب) در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی ارومیه مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مطالعه عملکرد اکوتیپ ها در شرایط بدون تنش (Yp) و دارای تنش (Ys) با استفاده از شاخص های تحمل از جمله میانگین بهره وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل تنش (STI)، ارزیابی شدند. اختلاف معنی‌داری میان اکوتیپ‌ها از نظر عملکردهای آبی و دیم دیده شد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای تحمل به خشکی و استفاده از آنها در مطالعات ژنتیکی و اصـلاحی بعدی می‌باشد. همبستگی بالاتر شاخص‌های MP، GMP، HM و STI با عملکرد اکوتیپ ها در شرایط تنش و بدون تنش می تواند به عنوان یک معیار ارزیابی تحمل به خشکی آنها به کار رود. در محیط دارای تنش و بدون تنش بیشترین عملکرد و بیشترین مقـادیر این شـاخص‌ها متعلق به اکوتیپ شماره 11 (Trifolium resupinatum L.) بــود. تجــزیه خوشــه ای اکوتیپ‌های مقــاوم شمــاره 11، 2 و 13 مــــربوط به (T. resupinatum L.) و 8 و 10 مربوط به(T. echinatum L.) را در یک گروه و بقیه اکوتیپ‌ها را در گروه دیگر به عنوان اکوتیپ‌های حساس قرار داد. با توجه به این چهار شاخص و عملکرد بالا در محیط تنش و بدون تنش و همچنین نمودار چند متغیره ی بای پلات، اکوتیپ شماره 11 (T. resupinatum L.) به عنوان بهترین اکوتیپ متحمل به خشکی تشخیص داده شد. بود

چکیده انگلیسی:

To evaluate clover ecotypes by using  drought tolerance indices, 17 annual clover ecotypes were tested in a split-plot experiment by using randomized complete  block design with three replications, under two irrigated and rain-fed conditions in the Saatlo Research Station in Urmia, Iran. In this study, based on the dry matter yield in stressed (Ys) and non-stressed (Yp) conditions, quantitative values of drought tolerance indices of mean productivity index (MP), tolerance index (TOL), geometric mean productivity index (GMP), harmonic mean index (HM), stress susceptibility index (SSI), and stress tolerance index (STI) were calculated. There was a significant difference among the ecotypes as to their yields under irrigated and rain-fed conditions, which indicated the existence of genetic diversity and the possibility of selection for drought tolerance and using them in breeding programs for further genetic. The correlations among drought indices and Yp and Ys showed that MP, GMP, HM, and STI were highly correlated with Yp and Ys. Cluster analysis categorized tolerant ecotypes No. 11, 2, 13, 8 and 10 in the same group and the others in the sensitive one. Based on the values of indices and higher dry matter yield, in both stress and non-stress conditions, ecotype No. 11 (T.resupinatum L.) was recognized to be as the most tolerant ecotype against drought.