ارزیابی پایداری عملکرد لاین های امید بخش برنج

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

معصومه نعمانی ¹ (فرهیخته ی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
ورهرام رشیدی ² (استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
شاپور عبدالهی ³ (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج کشور)
حسین رحیم سروش ⁴ (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج کشور)

تاریخ دریافت : 1389/07/18 تاریخ پذیرش : 1390/02/12 تاریخ انتشار : 1389/11/01

کلید واژه: پایداری, عملکرد دانه, برنج, اثر متقابل ژنوتیپ × سال,

چکیده مقاله :

تعیین ارقام جدید و پرمحصول با پایداری عملکرد بالا از مهم ترین اهداف اصلاح برنج می باشد. به منظور تعیین پایداری عملکرد، ده لاین امید بخش برنج به همراه ارقام هاشمی و کادوس به عنوان شاهد، در سال های ۱۳۸۵، ١٣٨٦و 1387 در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نوع طرح آزمایشی در هر سه سال، بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپ ها از نظر اکثر صفات معنی دار بود که حاکی از وجود تفاوت در عملکرد و تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های مورد مطالعه می باشد. معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × سال برای برخی صفات از جمله عملکرد، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ ها در سال های مختلف بود. برای تعیین ژنوتیپ پایدار و دارای عملکرد بیشتر، از روش های تجزیه پایداری مانند واریانس محیطی، ضریب تغییرات، واریانس پایداری شوکلا، اکووالانس ریک، پلیستد و پترسون، ضریب رگرسیون فنیلی و ویلکینسون، ابرهارت و راسل و ضریب تشخیص پینتوس و نیز روش غیرپارامتری رتبه بندی استفاده شد که در بیشتر روش ها رقم هاشمی به عنـوان پایدارترین رقم شناخته شد. همچنین، لاین های شماره ی ٩ (IR78530-45-3-1-3 (، 6 (IR76993-49-1-1) و ۸ (IR78533-30-2-1) به دلیل داشتن عملکرد بالا و با توجه به پارامترهای پایداری محاسبه شده به عنوان لاین های پایدار شناسایی شدند.

چکیده انگلیسی:

Determining new and higher and stable yielding varieties is one of the most important objectives of rice breeding. To achieve this goal, ten promising lines of rice along with two improved cultivars (Hashemi and Kadous) were compared at National Rice Research Institute in Rasht, Iran, for three years (2006, 2007 and 2008). The experimental design was randomized complete blocks with four replications in these three years. The combined analysis of variance indicated significant difference among genotypes, for the traits studied. This indicates genetic variation among genotypes understudy. The interaction of genotype × year for yield was significant which demonstrate different responses of genotypes during different years. Different stability analysis methods were used to determine the higher and stable yielding variety like: environmental variance, coefficient of variability, coefficient of regression proposed by Finaly and Wilkinson, Deviation from regression by Eberhart and Russel, Shukla's stability variance, Wricke's equivalence, coefficient of determination of Pintus and non-parametric method of rank. By using these analyses it was found that Hashemi was a stable yielding variety. It was also revealed that line No. 9 (IR78530-45-3-1-3), line No. 6 (IR76993-49-1-1) and 8 (IR78533-30-2-1) were found as stable producer lines.