عوامل موثر بر پایداری نظام های زراعی دشت مرودشت

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

هاجر حسن شاهی ¹ , هوشنگ ایروانی ² , ژیلا دانشور عامری ³ , خلیل کلانتری ⁴

1 - دکتری توسعه کشاورزی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان.
2 - اساتید گروه توسعه کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
3 - اساتید گروه توسعه کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
4 - اساتید گروه توسعه کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.

تاریخ دریافت : 1395/07/12 تاریخ پذیرش : 1395/07/12 تاریخ انتشار : 1395/07/01

کلید واژه: شاخص پایداری, نظام های زراعی, دشت مرودشت,

چکیده مقاله :

امروزه نظام های زراعی در معرض بهره برداری خارج از توان طبیعی خود قرار دارند که ریشه آن را می توان در بهره برداری نادرست و مدیریت ناصحیح جستجو نمود. بهره برداری پایدار از منابع تولید نظام های زراعی نیاز به الگوها و مدل هایی دارد تا ضمن رعایت دستورالعمل های این مدل ها، بهره برداری پایدار را مدنظر قرار دهد. در این مطالعه با بهره گیری از فن پیمایش و روش نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ای 200 نفر از بهره برداران منطقه مورد مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بود که تعدادی شاخص پایداری انتخاب شدند.ابتدا روایی پرسشنامه از سوی استادان و کارشناسان مربوط تایید شد و یک مطالعه راهنما با انتخاب 30 نفر از بهره برداران، خارج از محدوده تحقیق، برای بررسی پایای ابزار سنجش انجام گرفت. ضریب آلفای به دست آمده برای مقیاس های سنجش بین 80/0 تا 95/0 تعیین شد. به منظور تحلیل نتایج از نرم افزار SPSS  بهره گرفته شد. شاخص پایداری بعد از رفع اختلاف مقیاس شاخص ها، از طریق تحلیل مولفه های اصلی محاسبه گردید. یافته های پژوهش نشان داد که نواحی 1و 4 وضعیت بهتری از نظر پایداری داشته و ناحیه 6 ناپایدار می باشد. همچنین نتایج حاکی از آن است که متغیرهای سن، مشارکت در اجرای طرح های پایداری، آموزش و نگرش پایداری مهمترین عوامل تاثیرگذار بر شاخص پایداری است. بنابراین توصیه می گردد تا زمینه حضور بهره برداران در فعالیت های مرتبط با پایداری فراهم گردد و همچنین برنامه های آموزشی ارائه شده حتما دستیابی به مقوله پایداری را در اولویت قرار دهند و بر آن متمرکز گردند.

چکیده انگلیسی:

a

منابع و مأخذ:

 

1. احمدی زاده.س.1382. تعیین مدل های کمی اکولوژیک، رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس. ص 158.


2. ایروانی، هوشنگ و علیرضا دربان آستانه، (1383)، اندازه گیری و تحلیل و تبیین پایداری واحد های بهره برداری، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد35، شماره1، ص 29.


3. روستا، کورش(1378)، تأثیر دانش های فنی و کشاورزی پایدار بر عملکرد محصول و پایداری نظام زراعی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته ترویج و آموزش کشاورزی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.


4. سرمدیان، ف، تقی زاده، ر، 1388، مقایسه روش های درون یابی جهت تهیه نقشه خصوصیات کیفی خاک مطالعه موردی مزرعه دانشکده کشاورزی، مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 40، 2، 157-165.


5. شاه ولی،م، کشاورزی،م، شریف زاده،م، فروزانی،م، یزدان پناه،م، 1387، بررسی و تدوین الگوهای متناسب تولید پایدار گندم در منطقه مرودشت فارس، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، شماره 1، دوره 39.


6. شرقی، طاهره، 1384، تأثیر دانش های فنی و کشاورزی پایدار بر عملکرد محصول و پایداری نظام زراعی ، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی ، دانشگاه تربیت مدرس.


7. عسکری،م.ص، سرمدیان،ف، خدادای،م، نوروزی،ع.ا، 1388، پهنه بندی اکولوژیکی کشاورزی با استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 40، 2، 93-104.


8. کرمی، عزت الله (1380)، رابطه سازه های اجتماعی و اقتصادی با دانش فنی و کشاورزی پایدار بین گندمکاران، معاونت برنامه ریزی و بودجه وزارت کشاورزی.


9. محمدی،ح، غ.ر، سلطانی، م.ر، اکبری، 1388، بررسی بهره وری آب کشاورزی در مناطق دچار خشکسالی مطالعه موردی مرودشت.


10. مخدوم م.1389. شالوده آمایش سرزمین، دانشگاه تهران ، چاپ یازدهم،ص 19.


11. مقصودی، طهماسب، (1384)، بررسی پایداری کشاورزی در بین سیب زمینی کاران فریدون شهر، پایان نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران.

12. Behera S. Panda R. 2006. Evaluation of management alternatives for an agricultural Watershed in a sub-humid subtropical region using a physical process based model.Agriculture, Ecosystems and Environment. 113:62–72.


13. Bhan, S.H., Saha,S.K.,Pande,L and Presad,J.(1992)Use of Remote Sensing and GIS Technology in sustainable agricultural management and development.


14. Forster D.2009. A bioeconomic model of farm management practices and environmental effluents in the Western Lake Erie Basin. Journal of Soil and Water Conservation.55(2):177-182.


15. Gajri, P. R., V. K. Arora, and S. S. Prihar.(2002)Tillage for sustainable cropping: Food Product Press, New York.


16. Hatem Belhouchette,Kamel Louhichi,Olivier Therond,Ioanna Mouratiadou. 2011. Assessing the farming systems using a Bio-economic modeling chain,Agricultural Systems 104:135-145.


17. Hayati, D., Ranjbar, Z.,  &  Karami, E. 2011. Measuring Agricultural Sustainability, Biodiversity, Biofuels, Agroforestry and conversation Agriculture (Ed.) E. Lichtfouse. http://www.springer.com/978-90-481-9512-1


18. Hewett J.M.,Paul F.Quinn,A.Louise Heathwaite,Aidan Doyle,Sean Burke.2009. A multi-scale framework for strategic management of diffuse pollution. Lerner,Environmental Modeling & Software 24: 74-85.


19. Huilan C. 2010. ECOSYSTEM SERVICES FROM LOW INPUT CROPPING SYSTEMS AND THE PUBLIC’S WILLINGNESS TO PAY FOR THEM.Michigan State University,Agricultural, Food and Resource Economics.


20. Lee T. 2008. Modeling Best Management Practices in a sma; watershed using process based modeling approaches:The case of row cropping, fiter strip,and grassed waterway,University of New York at Buffalo.


21. Mahesh N. Rao,David A.Waits, Mitchell L.Neilson.2000.Modeling approach for implementation of sustainable farm management practices,Environmental Modeling & Software. 15 :745-753.        


22. Qiu Z.2005.Using multi-criteria decision models to assess the economic and environmental impacts of farming decisions in an agricultural watershed. Review of Agricultural Economics 27:229-244.


23. Rivest S.2009.The Watershed Evaluation of Beneficial Management Practices(WEB’s).MvGill University,Montreal.


24. Rosegrant M.W.Ringler C.McKinney D. Cai X.Keller A.Donoso G.2000.Integrated economic hydrologic water modeling at the basin scale.International Food policy Research Institute.


25. Van der Werf HMG, Petit J (2009). Evaluation of the environmental impact of agriculture at farm level: a comparison and analysis of 12indicator-based methods. Agric. Ecosyst. Environ., 93: 131-145.


26. Wang J.H.Hung W.J.&Zhao C.2003.Estimation of leaf biochemicak components and grain quality indicators of winter wheat from spectrak reflectance.International Journal of Remote Sensing.7(4):277-284(In Chinese).


27. Warren, J., C. Lawson, and K. Belcher.(2008) The Agri-Environment: Cambridge University Press.


28. Yansui. Liu, Yanyn Zhang, Liying Guo. (2010) Towards realistic assessment of cultivated land quality in an ecologically fragile environment: A satellite imagery-based approach, Applied Geography, 271-281.