بررسی اثرات جانبی برداشت بی رویه آب های زیرزمینی بر بازار پسته ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مهرداد باقری ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، گروه اقتصاد کشاورزی، یاسوج، ایران)
فاطمه معززی ² (مربی گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/02/23 تاریخ پذیرش : 1393/02/23 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: صادرات, پسته, بهره‌برداری بی رویه از آب زیرزمینی, هزینه‌های جانبی, عرضه, تقاضا,

چکیده مقاله :

مهم­ترین هدف این مطالعه بررسی اثر هزینه­های جانبی ناشی از برداشت بی­رویه­ی آب­های زیرزمینی برای تولید محصول پسته بر بازار پسته ایران است. ابندا تابع تقاضای صادرات و تقاضای داخلی پسته همراه با تابع عرضه­ی آن با و بدون در نظر گرفتن هزینه­های جانبی برداشت بی­رویه­ی آب­های زیرزمینی برای دوره­ی 90-1359 برآورد گردید و سپس در قالب یک مدل برنامه‌ریزی ریاضی آثار هزینه­های جانبی بر متغیرهای کلیدی و رفاه بررسی شد. نتایج نشان داد که هزینه‌های جانبی برداشت بی­رویه­ی آب‌های زیرزمینی در تولید پسته موجب انتقال منحنی عرضه به سمت بالا و چپ می‌شود. بنابراین عرضه­ی فعلی پسته به­دلیل در نظر نگرفتن هزینه‌های جانبی، بیش از حد بهینه است. از سوی دیگر قیمت‌های بازار کمتر از قیمت‌های بهینه اجتماعی است. بر این اساس با لحاظ هزینه‌های جانبی مقدار متغیرهای قیمت افزایش و متغیرهای مقدار تولید و عرضه، تقاضای داخلی و صادرات کاهش یافته است. در نهایت با لحاظ کل هزینه­های جنبی، رفاه مصرف‌کننده، رفاه تولیدکننده، درآمد صادراتی و در مجموع رفاه کل جامعه در کوتاه‌مدت کاهش یافت. قطعا لحاظ این هزینه‌های جنبی مانع از برداشت بی­رویه­ی منابع آب زیرزمینی و افزایش ارزش حال منافع حاصل از آن در بلندمدت خواهد شد.   طبقه­ بندی JEL: C2, Q2, Q5, O13

چکیده انگلیسی:

This study investigates externality costs of groundwater overexploitation to produce pistachio on pistachio market of Iran. Domestic demand functions, export demands and supply of pistachio with and without externality costs of groundwater overexploitation were estimated for the period 1980-2011. Then, the effects of externality costs on key variables of market and welfare were investigated applying mathematical programming model. The results showed that externality costs of groundwater overexploitation to produce pistachio lead to a shift of the supply curve is upward and to the left. Therefore, the amount of current supply of pistachios without considering externality costs is larger than socially efficient level. On the other hand, the market price is lower than the socially efficient price. Accordingly, with considering externality costs the market price variables increased and the amount of domestic demand, export demands and supply decreased. Finally, with considering total externality costs the consumer and producer welfare, export income and total welfare or social welfare decreased. Certainly considering externality costs prevents groundwater overexploitation and the present value of the benefits of this action will increase in the long run.