تعیین رتبه کارایی استان‌های کشور در تولید پیاز با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

علی شهنوازی ¹

1 - بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/08/17 تاریخ پذیرش : 1395/12/03 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: کارایی, رتبه‌بندی, رویکرد نهاده‌گرا و محصول‌گرا, روش اندرسن-پیترسن,

چکیده مقاله :

    در این پژوهش، برای تعیین رتبه­ی استان­های گوناگون از لحاظ کارایی تولید پیاز، از روش تحلیل پوششی داده­ها، استفاده شد. نتایج نشان دادند که در رویکرد نهاده­گرا و با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس از 25 استان مورد مطالعه، این رهیافت با تقسیم واحدهای نمونه به استان­های به گونه نسبی ناکارآمد (آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و مرکزی) و استان­های کارا (سایر استان­ها)، توانایی محدودی در رتبه­بندی از خود نشان می­دهند. با همین رویکرد و فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس، توانایی مدل در رتبه‌بندی و ایجاد تمایز میان واحدهای مورد مطالعه به کمینه ممکن کاهش یافته و همه واحدهای مورد مطالعه در گروه واحدهای کارا قرار می­گیرند. رویکرد محصول­گرا در شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس، نتایجی مشابه با وضعیت نهاده­گرا ارایه کرده و در شرایط بازده متغیر نسبت به مقیاس تا حدی توانایی رتبه­بندی از خود نشان می­دهد. در نتیجه، بمنظور ایجاد یک رتبه­بندی کامل در میان استان­های تولیدکننده پیاز از ترکیب روش­های اندرسن و پیترسن (A-P) و چیاو پینگ و همکاران استفاده شد. بررسی میانگین کارایی در الگوهای گوناگون و رتبه­بندی آن­ها نشان داد که استان­های ایلام، خراسان جنوبی، گلستان و سیستان و بلوچستان به­ترتیب بیش‌ترین کارایی و در نتیجه رتبه­های نخست تا چهارم و استان­های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، خوزستان و فارس با رتبه­های 23، 22، 21 و 20 کم‌ترین کارایی را داشتند. مقایسه نتایج بدست آمده از رتبه­بندی بر اساس کارایی با رتبه­بندی عملکرد، نشان داد که تنها جنوب استان کرمان، همدان، کرمانشاه، زنجان و کهگیلویه و بویراحمد در گروه­بندی مشابهی قرار گرفته­اند.     

چکیده انگلیسی:

    In this study, Data Envelopment Analysis (DEA) was used to rank 25 onion producing provinces of Iran according to efficiency scores. The results illustrated that this approach could only divide the provinces into relatively inefficient (East Azerbaijan, West Azerbaijan, Razavi Khorasan, Khozestan, Fars, Kohgiluye & Boyerahmad and Markazi) and efficient categories (the other provinces). DEA ability in ranking reduced by changing the assumption from Constant Return to Scale (CRS) to Variable Return to Scale (VRS) in input-orientated model. The output-orientated model produced some better results, especially under VRS assumption. In order to achieve a full efficiency ranking, Andersen & Petersen and Chiao-Ping et al. methods were applied. The evaluation of average efficiency rankings showed that the provinces of Ilam, South Khorasan, Golestan and Sistan and Baluchestan had the best ranks from first to forth and the provinces of Rasavi Khorasan, East Azerbaijan, Khozestan and Fars took the least places in ranking, respectively. The comparison between yield and efficiency ranking results showed that only South Kerman district and Hamedan, Kermanshah, Zanjan and Kohgiluye and Boyeramad provinces were in the same ranking groups.

منابع و مأخذ:

- حسین­زاده لطفی ف. کاشانی­فر س.1383. یافتن مکان مناسب جهت احداث کارخانه فراورده­های خرما در استان سیستان و بلوچستان به کمک تکنیک تحلیل پوششی داده­ها. فصلنامه­ی علمی تخصصی ریاضیات کاربردی. 1(1): 39-32.

- رفیعی دارانی ه. بخشوده م. زیبایی م. 1386. انتخاب و رتبه­بندی سیستم­های آبیاری در استان اصفهان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 11(40): 408-399.

- زیبایی م. بخشنده م. 1387. رتبه­بندی تکنولوژی­های آبیاری با استفاده از روش تصمیم­سازی چند معیاری: مطالعه­ی موردی استان فارس. مجله علوم و صنایع کشاورزی. ویژه­ی اقتصاد و توسعه کشاورزی. 22(1): 12-3.

- زیبایی م. تلیکانی ش. 1389. رتبه­بندی اهداف دامداران جنگل­نشین شهرستان تنکابن با استفاده از روش­های منطق فازی و رتبه­بندی ساده. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 69: 165-139.

- فلاحی ا. قلی­نژاد ش. 1393. شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر رضایت­مندی کشاورزان از بیمه­ی محصول برنج در استان مازندران: کاربرد رویکرد تحلیل سلسله مراتبی (AHP). پژوهشات اقتصاد کشاورزی. 6(1): 154-131.

- کرمی آ. عبدشاهی ع. 1390. رتبه­بندی توسعه­یافتگی مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد به روش فازی. پژوهشات اقتصاد کشاورزی. 3(3): 136-117.

- کهنسال م. رفیعی ه. 1387. انتخاب و رتبه­بندی سیستم­های آبیاری بارانی و سنتی در استان خراسان رضوی. مجله­ی علوم و صنایع کشاورزی، ویژه­ی اقتصاد و توسعه کشاورزی. 22(1): 103-91.

- وزارت جهاد کشاورزی. 1390. آمارنامه­ی کشاورزی محصولات زراعی سال زراعی 89-1388. جلد اول. معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

- وزارت جهادکشاورزی. 1391. هزینه­ی تولید محصولات کشاورزی سال زراعی 89-1388. جلد سوم. معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

- وزارت جهادکشاورزی. 1394. بررسی آمار سطح برداشت و میزان تولید 36 سال محصول زراعی (سال 1357 لغایت 1392)، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

- Andersen P. & Petersen N.C. (1993). A procedure for ranking efficient units in data envelopment analysis. Management Science. 39: 1261-1265.

- Chiao-Ping B. Chen-Hu J. Ching-Chung G. & Chien-Liang L. (2014). The linear programming approach on A-P super-efficiency data envelopment analysis model of infeasibility of solving model. American Journal of Applied Sciences. 11(4): 601-605.

- Ebadi S. (2012). Using a super efficiency model for ranking units in DEA. Applied Mathematical Science. 6(41): 2043-2048.

- Farrell M. J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society. 120(3): 253-290.

- Jahanshahloo, G. Hosseinzadeh Lotfi, F. Shoja, N. Fallah Jelodar, M. & Abri, A.G. (2010). Ranking extreme and non-extreme efficient decision making units in data envelopment analysis. Mathematical and Computational Applications. 15(2): 299-308.

- Rostampour, Sh. (2012). Ranking provinces based on development scale in agriculture sector using taxonomy technique. Management Science Letter. 2: 1813-1818.

- Sefeedpari, P. Rafiee, Sh. Akram, A. & Mousavi-Avval, Sh. (2012). Application of fuzzy data envelopment analysis for ranking dairy farms in the view of energy efficiency. Journal of Animal Production Advances. 2(6): 284-294.

- Yilmaz, B. & Yurdusev, M. A. (2011). Use of data envelopment analysis as a multi criteria decision tool: a case of irrigation management. Mathematical and Computational Applications. 16(3): 669-679.

- Zamanian, GH. R. Shahabinejad, V. & Yaghoubi, M. (2013). Application of DEA and SFA on the Measurement of agricultural technical efficiency in MENA countries. International Journal of Applied Operational Research. 3(2): 43-51.