تأثیر شوک‌‌های درآمدهای نفتی و نااطمینانی ناشی از نوسان‌های نرخ ارز بر رشد بخش کشاورزی در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

پرویز بخشی ¹ (فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز.)
حسین راحلی ² (دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.)
محمد قهرمانزاده ³ (دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.)

تاریخ دریافت : 1395/04/06 تاریخ پذیرش : 1395/06/25 تاریخ انتشار : 1395/08/01

کلید واژه: بخش کشاورزی, شوک‌ نفت, مدل خود توضیح برداری ساختاری, بی‌ثباتی نرخ ارز,

چکیده مقاله :

  بخش نفت در اقتصاد ایران، نقشی تعیین‌کننده‌ ایفا می‌کند به گونه‌ای که همواره تأثیر درآمدهای نفتی و نوسان‌های آن بر اقتصاد ایران و بخش‌های گوناگون آن مورد سؤال بوده است. هم‌چنین، افزون بر شوک‌های درآمدی نفت، نوسان‎های نرخ ‌ارز نیز یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تولید و رشد اقتصادی است. لذا، در این پژوهش، اثرهای شوک‌های صادرات نفت و نااطمینانی ناشی از نوسان‎های نرخ ارز بر رشد بخش کشاورزی ایران طی دوره ‍‌زمانی        1391-1353 به‌عنوان یکی از بخش‌های فعال اقتصادی با استفاده از مدل خود توضیح برداری ساختاری (SVAR) و روش‌های واکنش آنی و تجزیه واریانس خطای پیش‌بینی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه برای استخراج شوک‌های درآمدی نفت و نوسان‎های نرخ ارز واقعی از فیلتر هودریک-پرسکات استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان دادند که شوک‌های منفی درآمد نفت دارای تاثیر مثبت (048/0) و باعث رشد بخش کشاورزی می‌شود. در حالی که شوک‌های مثبت درآمد نفت دارای تأثیر منفی(046/0-) بر رشد بخش کشاورزی است. تأثیر نوسان‌های نرخ ارز واقعی نیز بر روی ارزش افزوده بخش کشاورزی معنی‌دار و برابر 013/0- می‌باشد. هم‌چنین، نتایج بدست آمده تاییدکننده بیماری هلندی در بخش کشاورزی ایران است.

چکیده انگلیسی:

    Oil sector plays a decisive role in the Iranian economy and oil revenue fluctuations have great impact on the economy as a whole and its various sectors. In addition, exchange rate volatility affects production and economic growth. Therefore, this paper aims to investigate the impacts of oil shocks and the uncertainty caused by exchange rate volatility on the growth of the agricultural sector in Iran during the period 1974-2012. For this purpose, structural vector auto regression (SVAR) method, impulse response functions (IRF) and forecast error variance decompositions (FEVD) techniques were used. The results revealed that negative oil revenues shocks had positive impact (0.048)  while positive oil revenues shocks had negative impact (-0.046) on the growth of the agricultural sector. The impact of real exchange rate volatility on the value added agriculture was significant and equal to -0/013. The results confirmed the existence of Dutch disease in the agricultural sector.

منابع و مأخذ:

- ابراهیمی، س. (1390). اثر شوک‌های قیمت نفت و نوسان های نرخ ارز و نااطمینانی حاصل از آن‌ها بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 59.

- احسانی، م. ع، خانعلی‌پور، ع و عباسی، ج. (1388). اثر بی‌ثباتی نرخ ارز بر صادرات غیرنفتی در ایران. پژوهشنامه‌ی علوم اقتصادی. سال نهم، شماره 1.

- التجائی، ا و ارباب افضلی، م. (1391). بررسی تأثیرات نامتقارن شوک‌های قیمت نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران. اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال سوم، شماره 2.

- امامی، ک و ادیب‌پور، م.(1390). بررسی اثرات نامتقارن شوک‌های نفتی بر تولید. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی،سال سوم، شماره 4.

- انصاری، و، سلامی، ح و صالح، ا. (1389). منابع رشد در بخش کشاورزی ایران: تحلیلی در چارچوب جداول داده – ستاده. مجله پژوهشات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره چهل و دوم، شماره 1.

- بهرامی، ج و فرشچی، م. (1387). بروز بیماری هلندی در بخش کشاورزی ایران. پژوهش‌نامه اقتصادی. سال یازدهم، شماره اول.

- جهادی، م و علمی، ز. (1390). تکانه‌های قیمت نفت و رشد اقتصادی (شواهدی از کشورهای عضو اوپک).  فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره دوم.

- حسینی نسب، ا و میرکاظمی مود، م. (1389). اثر تکانه‌های نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی منتخب کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت. فصلنامه علوم اقتصادی سال دوم، شماره 7.

- خوش‌اخلاق، ر و موسوی محسنی، ر. (1385). شوک‌های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه پذیر تعادل عمومی. مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 77.

- شکری، ا، شاهنوشی، ن، محمدزاده، ر و آذرین فر، ی. (1382). عامل‌های مؤثر بر سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران. مجله پژوهشات اقتصاد کشاورزی. شماره‌ی 2.

- شیرین بخش، ش و مقدس بیات، م. (1389). بررسی اثرات متقارن و نامتقارن شوک‌های نفتی بر ارزش افزوده بخش‌های کشاورزی و خدمات ایران. فصلنامه‌ی مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 26.

- صادقی، ح و لواسانی، ک و باغجری، م.(1389). اثرات تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از یک مدل خود رگرسیون ساختاری (SVAR). فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی شماره 1.

- مرتضوی، س ا، زمانی، ا، نوری، م و نادر، ه. (1390). بررسی تأثیر نوسان های نرخ ارز بر صادرات پسته ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی جلد 25 شماره 3.

- مهرآرا، م و میری، ا. (1389). رابطه‌ی میان درآمدهای نفتی و ارزش افزوده بخش‌های گوناگون اقتصادی در کشورهای صادرکننده‌ی نفت: ایران، مکزیک و ونزوئلا. مجلۀ پژوهشات اقتصادی، شماره 90.

- نصراللهی، خ، مقدس فر، س و مستولی‌زاده، س. م.(1392). تعیین نرخ تعادلی ارز و تأثیر انحرافات آن از نرخ واقعی بر بخش‌های چهارگانه اقتصاد ایران. مجله اقتصادی سال سیزدهم شماره‌های 9 و 10.

- یزدانی، س و شرافتمند، ح. (1389). بررسی تأثیر ضربه‌های درآمد نفت بر بخش کشاورزی: آزمون بیماری هلندی. مجله اقتصاد کشاورزی، جلد 5، شماره‌ی 4.

- Aliyu, Rano. S. U. (2009). Impact of Oil Price Shock and Exchange Rate Volatility on Economic Growth in Nigeria: An Empirical Investigation, MPRA Paper No. 16319, posted 18. J.

- Amisano, G. & Giannini, C. (1997). Topics in Structural Var Econometrics; Second, Revised and Enlarged. Edition Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York.

- Baum, C. (2013). Time Series Estimation and Forecasting. Boston College and DIW Berlin, University of Mauritius.

- Bernanke, B. S. (1986). Alternative Explanations of the Money-Income orrelation. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, Vol. 25.

- Blanchard, O. J. and Watson, M. W. (1986). Are Business Cycles All Alike?. In Gordon, R. (ed.), The American Business Cycle: Continuity and Change. University of Chicago Press, Chicago: 123-176.

- Christiano, L, Eichenbaum, M & Evans, C. (1998). Monetary Policy Shocks: What Have We Learned and to What End?," Handbook of Macroeconomics, in: J. B. Taylor & M. Woodford (ed.), Handbook of Macroeconomics, edition 1, volume 1, chapter 2, pages 65-148 Elsevier.

- Clarida, R & Gali, J. (1994). Sources of Real Exchange Rate Fluctuations: How Important Are Nominal Shocks?, Carnegie Rochester Conference Series on Public Policy, Vol. 41, pages 1 - 56.

- Clark, T.E., West, K.D. (2004). Using Out-of-Sample Mean Squared Prediction Errors to Test the Martingale Difference Hypothesis. Journal of Econometrics 135(1-2), PP. 155-186.

- Cote, A. (1994).  Exchange Rate Volatility and Trade ; a Survey. Working Paper 94-5,Bank of Canada.

- Elbourn, A. (2008). "The UK Housing Market and the transmission of Monetary policy: an SVAR Approach" Journal of Housing Economics, Vol.17, Issue,  PP.65-87.

- Hamilton, J. D. (1983). Oil and the Macro economy Since World War II. Journal of Political Economy, 91: pp 28-248.

- Hinkle, L & Montiel, P. (1999). Exchange Rate Misalignment: Concepts and Measurement for Developing Countries. Oxford University Press.

- Kafle, K.R & Kennedy, P. L. (2012). Exchange Rate Volatility and Bilateral Agricultural Trade Flows: The Case of the United States and OECD Countries.  Department of Agricultural Economics and Agribusiness Louisiana State University.

- Kenen, P.B. and Rodrik, D. (1986). Measuring and Analyzing the Effects of Short-term Volatility in Real Exchange Rates. Review of Economics and Statistics, N.0 68, Pages 311- 315.

- Rasche, R. H. and Tatom, J. A.(1981). "Energy Price Shocks, Aggregate Supply and Monetary Policy: The Theory and the International Evidence," in K. Brunner and A. H. Meltzer, eds. Supply Shocks, Incentives and National Wealth, Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy 14 (1981).

- Riman, H, Akpan, E and Offiong, A. (2013). Asymetric E_ect of Oil Price Shocks on Exchange Rate Volatility and Domestic Investment in Nigeria. British Journal of Economics, Management & Trade 3(4): 513-532.

- Sims, C. A. (1986). Are Forecasting Models Usable for Policy Analysis?. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 2-16.

- Vergil, H. (2002). Echange Rate Volatility and Its Effect on Trade Flows. Journal of Economic and Social Research, Vol 4, No.1.

- Wang, Y. Wu, C. & Yang, L. (2013). Oil Price Shocks and Stock Market activities: Evidence From Oil-Importing and Oil-Exporting Countries. Journal of Comparative Economics.