بررسی مزیت نسبی و شاخص های حمایتی خرمای استان کرمان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

فرهاد شیرانی بیدآبادی ¹ , رامتین جولایی ² , حمیدرضا یوسف زاده ³

1 - نویسنده
2 - نویسنده
3 - نویسنده

تاریخ دریافت : 1394/09/27 تاریخ پذیرش : 1394/09/27 تاریخ انتشار : 1390/04/01

کلید واژه: مزیت نسبی, کرمان, خرما, نرخ حمایت مؤثر, هزینه منابع داخلی,

چکیده مقاله :

مزیت نسبی اصطلاحی است که پتانسیل بالقوه و بالفعل کشور را برای تولید محصولات مختلف در مقایسه با بازارهای جهانی نشان می‌دهد. ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان خرما در جهان مطرح است و بررسی مزیت نسبی این محصول می‏تواند از نظر بررسی توان بالفعل تولیدی از اهمیت بالایی برخوردار باشد. در این مطالعه از روش ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) و شاخص هزینه منابع داخلی (DRC) برای محاسبه مزیت نسبی استفاده شده است. برای بررسی سیاستهای حمایتی از این محصول نیز از شاخصهای محاسباتی ماتریس تحلیل سیاستی بهره گرفته شده است. محدوده زمانی و مکانی این تحقیق سال زراعی 87-86 و شهرستانهای جیرفت، بم و کهنوج است و اطلاعات لازم از طریق پرسشگری و با روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای اخذ گردید. شاخص DRC مقدار 80/1 را برای خرما نشان می‌دهد که حاکی از عدم مزیت نسبی این محصول است. شاخص NPC ، 05/1 محاسبه شده است که نشان می‌دهد سیاستهای داخلی، درآمد کشاورزان را نسبت به درآمد آنها بر پایه قیمتهای جهانی افزایش داده است. شاخص NPI اثر سیاستهای دولت را در زمینه نهاده‌ها نشان می‌دهد. این مقدار برای خرمای کرمان 60/0 است که نشان می‌دهد که بر اساس سیاستهای داخلی، دولت به نهاده‌ها یارانه پرداخت نموده است. شاخص EPC یا ضریب حمایت مؤثر برآیند سیاستهای داخلی در دو زمینه درآمدی و نهاده‌ای را نشان می‌دهد. مقدار EPC برای خرما در کرمان 23/1 است که حکایت از تأثیر سیاستهای داخلی در حمایت از محصول در هر دو زمینه درآمدی و نهاده‌ای دارد و مقدار این حمایت 23% است. در کل شاخص ها، عدم مزیت نسبی خرما در کرمان را نشان می‌دهد و علت اصلی نیز پایین بودن قیمت صادراتی این محصول به علت صادرات فله‌ای آن است. در این خصوص توصیه می‏شود به مباحث بازاریابی این محصول، مخصوصا در بازارهای خارجی توجه ویژه مبذول گردد.
 

چکیده انگلیسی:

Comparative advantage is an economic term which is used to compare potential and actual production capacity of a country in a given commodity with the rest of the world. Iran is one of the main producers of dates. Thus, study of Iran’s comparative advantage in production of dates is very important from the stand point of de facto production. This study used Policy Analyses Matrix (PAM) and Domestic Resource Cost (DRC) for calculating the comparative advantage of date in Kerman province. For investigation support policies PAM indices were used. Amount of DRC index for date was 1.8 that demonstrated comparative disadvantage for this product. Nominal Protection Coefficient (NPC) index was 1.05 that indicated domestic policies increased farmer's income to the level which is above international prices. Nominal Protection Coefficient of Input (NPCI) index showed the effect of government policies on input prices. This index was 0.60 for Kerman date that showed government paid input subsidy to farmers. Effective Protection Coefficient (EPC) index was an index which showed outcome of government policies regarding both input used by the farmers and farmers' income. This index was 1.23 for Kerman date , that indicated government support for the product
 

منابع و مأخذ:

1. FAO, (2001) Policy analysis study: Egypt. Comparativeadvantage and competitiveness of major crops. Food and

Agriculture Organization of the United Nation.

2. Hussain M, Anwar S, and Hussai Z. 2006. Economics ofSugarcane Production in Pakistan: A Price Risk

Analysis,International Research Journal of Finance andEconomics, Issue 4. http://www.eurojournals.com/finance.html

3. Jiran A. and Jolaee R., 2005, study of comparative advantage andsupport indices of red meat., Agricultural Economics andDevelopment, 13(49), Tehran, Iran (in Persian)

4. Jolaee R. 2004, Managing cropping pattern of agricultural cropsin three cenbtral districts of Fars province using molti regionalmodel, PhD thesis, Faculty of Agriculture, Tarbit ModarasUniversity (in Persian)

5. Ministry of Jihad-e-Agriculture. 2005, Data Bank ofHorticultural crops. www.maj.ir

6. Mohanty S. Ch Fang. And J Chaundhary. 2002. Assessing thecompetitivness of Indian cotton production: A policy analysismatrix aproach, Center of agriculture and rural development,Iowa state university, Working paper 02-wp301.

7. Monke E. and S. Pearson. 1989. The policy analysis matrix foragricultural development, Ithaca. NY: Cornell university press.

8. Mosanejad M. 1996, comparative advantage of agricultural cropsand export promotion policy, Research report, AgriculturalPlanning and Economic Research Institute (APERI), Tehran, Iran.(in Persian).

9. Noori K. and Jahannama F. 2008, study of comparative advantageof spring Soybean in Iran. Research and construction inagronomy and Horticulture, 79 Summer 2008 issue. (in Persian).

10. Salvatore D. 1995, Teory and problems of internationalEconomics, Transelation, Nai publication House, Tehran, Iran.