تعیین عمق بهینه ی اقتصادی چاه های آب کشاورزی : مطالعه ی موردی دشت بجنورد

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

عصمت مجرد ¹ , محمود صبوحی ²

1 - دانشجوی دکتر ی اقتصادکشاورزی دانشگاه زابل.
2 - استادیار اقتصادکشاورزی دانشگاه زابل .

تاریخ دریافت : 1394/09/29 تاریخ پذیرش : 1394/09/29 تاریخ انتشار : 1389/01/01

کلید واژه: برنامه ریزی غیرخطی, عمق بهینه, چاههای آب, دشت بجنورد,

چکیده مقاله :

در این مطالعه، برای تعیین عمق بهینه ی چاههای آب کشاورزی دشت بجنورد با هدف کاهش هزینه ی حفاری و پمپاژ آب و تامین آب مورد نیاز کشاورزی از مدل برنامه ریزی ریاضی غیر خطی استفاده شد. برای تعیین عمق بهینه ی حفر چاهها فرض شد که کشاورزان برای دستیابی به دبی اولیه، در شرایطی که بیلان آبی آبخوان، اجازه ی حفاری دوباره ی چاه و برداشت آب از آن را بدهد، به حفاری دوباره ی ( کف شکنی) چاههای موجود می پردازند. بدین منظور از 380 حلقه چاه کشاورزی دشت بجنورد در سال 1385 استفاده شد. نتایج نشان داد که برداشت آب از چاه با کف شکنی چاههای موجود تا ارتفاع 205 متری مقرون به صرفه خواهد بود. با حفاری چاه تا عمق 205 متری دبی چاه و ارتفاع پمپ به ترتیب 29 لیتر برثانیه و 228 متر تعیین شد. افزون بر آن، سطح زیرکشت بهینه برای هر محصول با هدف تامین آب مورد نیاز کشاورزی به وسیله ی حفر چا ههای موجود تعیین شد. بنا بر یافته های مطالعه، تعیین ارتفاع بهینه ی حفر چاههای کشاورزی و نظارت مستمر بر میزان برداشت آب از چاهها جهت حفظ منابع آب زیرزمینی برای کاربردهای کشاورزی توصیه شده است.  

چکیده انگلیسی:

In this study, nonlinear mathematical programming approach was applied for determination of optimal depth of agricultural wells with objectives of decreasing excavation and pumping costs determination optimal depth of wells. Data was collected from 380 agricultural wells in Bojnord plain. The results showed that lifting water from wells is justified with excavation of wells to the altitude of 205 meters. Well discharge and pump altitude was quantified respectively 29 liter on second and 228 meters with excavation of well to until depth of 205 meters. However, optimal cultivation under area determinate for each crop with objective attaining to water required in agriculture due to excavation of present wells. According to finding of the study, determination optimal depth of agricultural wells and continued control on quantity of lifting water is emphasized for preservation of groundwater resources. It is suggested, this strategy in addition to optimizing water use could provide clear perspective for the future planning.  

منابع و مأخذ:

1 اسکویی نژاد م . 1368. اقتصاد مهندسی ( ارزیـابی اقتـصادی پـروژه هـای صـنعتی ). انتـشارات دانـشگاه

صنعتی امیر کبیر.

 -2 جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی. 1385.

 -3 دفتر امور فنی و تدوین معیار ها . 1385. فهرست بهای واحد رشته چاه ها و قنات ها . سازمان مـدیریت و

برنامه ریزی کشور، مرکز مدارک علمی و انتشارات.

 -4 سازمان آب منطقه ای خراسان شمالی. 1385.

 -5 صفری ح .، نو ایی نیا ب . و شریفی م . 1383. تعیین عمق بهینه چاه ها جهت کـف شـکنی بـا اسـتفاده از

برنامه ریزی غیر خطی. مجله آب و فاضلاب، : 35. 41- 15

 -6 فرج زاده م .، ولایتی س . و حسینی آ . 1384. تحلیل بحران آب در دشت نیشابور با رویکرد برنامـه ریـزی

محیطی. پروژه پژوهشاتی شرکت سهامی آب منطقه ای خراسان.

7- Ellis E.M. 1998. Agricultural groundwater conservation program in the

phoenix active management area. M.S. Thesis, University of Arizona, Tucson,

AZ.

8- Geem Z. W. 2006. Optimal cost design of water distribution networks using

harmony search. Engineering Optimization, 38(3): 259-277.

9- Ostfeld A. and Salomons E. 2004 .Optimal operation of multi-quality water

distribution system: unsteady conditions. Engineering Optimization, 36(3): 337-

359.

10- Srinivasa R. L. and Elango K. 1992. Optimal design of water distribution

networks with head dependent outflows using augmented lagrangian. Journal of

the Institute of Engineering., 73(2): 27-33.

11- Zhao Y., Shigang Z. and Xun L. 2003. Cost-effective optimal design of

groundwater source heat pumps. Applied Thermal Engineering, 23(13): 1595-

1603.

12- Hellegers P., Zilberman D. and Ierland E. 2001. Dynamics of agricultural

groundwater extraction. Ecological Economics, 37(2):303-311.