بررسی صرفه اقتصادی ناشی از مقیاس در خانوارهای روستایی ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

سعید مهرجو ¹ , عبدالرسول شیروانیان ² , محمد بخشوده ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز.
2 - استادیار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
3 - استاد بخش اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

تاریخ دریافت : 1395/07/09 تاریخ پذیرش : 1395/11/29 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: ایران, مسکن, خانوارهای روستایی, مواد غذایی, صرفه اقتصادی حاصل از مقیاس,

چکیده مقاله :

بررسی صرفه اقتصادی حاصل از مقیاس در خانوارها از موضوع‌های مهم اقتصاد رفاه بشمار می‌آید. بر این اساس، این مطالعه بررسی این پدیده در خانوارهای روستایی ایران را هدف قرار داده است. بدین منظور، تابع مقیاس و سیستم معادله‌های مبتنی بر مدل دیتون و میولبائر (1980) با بهره­گیری از داده‏های طرح نمونه‏گیری هزینه و درآمد خانوار در سال 1390 بکار گرفته شد. نتایج نشان دادند در نگاه کلی پدیده صرفه اقتصادی ناشی از مقیاس در سبد مصرفی خانوارهای روستایی ایران قابل مشاهده است. در نگاه جزئی نتایج نشان داد همسو با قانون انگل با افزایش بعد خانوار، سهم مواد غذایی افزایش نشان می­دهد، اما در مورد مسکن با افزایش بعد خانوار، پدیده صرفه اقتصادی حاصل از مقیاس قابل مشاهده است. بر این اساس، چنان­چه از منظر اقتصاد رفاه در پی سیاست­های بهبود رفاه با بیش‌ترین نرخ اثربخشی در سطح خانوارها باشیم، تأمین مسکن یا مساعدت در تأمین مسکن برای خانوارهای با جمعیت بیش‌تر به دلیل برخورداری از صرفه­های اقتصادی حاصل از مقیاس از اولویت برخوردار است.

چکیده انگلیسی:

    Investigating the economy of scale in household is an important issue in welfare economics. Accordingly, the present study examined this phenomenon in Iranian rural households through the scale function and a system model-based on Deaton and Muellbauer (1980). Data collected from the cost and income sampling plan in 2011. Results showed the economy of scale in consumption is visible in Iranian rural households. Detailed results indicated in line with Engel's law with increasing household size, share of food is increased but the economy of scale phenomenon in housing is visible. Accordingly, in perspective of welfare economics to improve the welfare of households with the highest rates, housing preparation policy or assistance in housing preparation policy for large and crowded households because of its economy of scale is a key priority.

منابع و مأخذ:

- اخوی، ا. (1380) اقتصاد کلان. چاپ پنجم. شرکت چاپ و نشر بازرگانی. تهران.

- خلجی، ع.، راغفر، ح. و تیمور، م. (1386) الگوهای اندازه­گیری مقیاس معادل خانوار و محاسبه آن در ایران. فصل­نامه رفاه اجتماعی 24: 221-191.

- رنجبر، ه.، شهریور، ع. و خرم­روز، ع. (1388) تحلیل رفتار پویای مصرفی مناطق شهری کل کشور و استان اصفهان: کاربرد دستگاه تقاضای تقریباً ایده­آل طی دوره 84-1385. فصل­نامه پژوهش­نامه بازرگانی. 51: 121-97.

- سیفی، ع. و علایی، خ. (1388) مبانی نظری الگوی مصرف و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور. مجله توسعه صادرات. 78: 21-18.

- شیروانیان، ع. و بخشوده، م. (1391) فقر مسکن روستایی و استراتژی­های مقابله با آن در ایران. فصل­نامه مسکن و محیط روستا. 140: 115-101.

- قدیری­اصل، ب. (1379) کلیات علم اقتصاد. مرکز نشر سپهر. تهران.

- مجاورحسینی، ف. (1386) برآورد کشش­های قیمتی و درآمدی برای گروه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایده­آل. فصل­نامه اقتصادکشاورزی و توسعه. 57: 224-199.

- مرکز آمار ایران. (1391) نتایج تفصیلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای روستایی سال 1390. تهران.

- هژبرکیانی، ک. و کوهبر، م.ا. (1387) برآورد کشش­های مواد مغذی: کاربردی از مدل توبیت. فصل­نامه بررسی­های اقتصادی. 5: 110-89.

- Barten, A.P. (1964). Family composition, prices and expenditure patterns. In: Hart, P.E. Mills, G. & Whitaker, J.K. (Eds.). Econometric Analysis for National Economic Planning. London, Butterworths.

- Deaton, A. & Muellbauer, J. (1980). An almost ideal demand system. American Economic Review, 70: 312-326.

- Deaton, A. & Paxson, C. (1998). Economies of scale, household size and the demand for food. Journal of Political Economy, 106: 897-930.

- Gibson, J. & Bonggeun, K. (2007). Measurement error in recall surveys and the relationship between household size and food demand. American Journal of Agricultural Economics, 89: 473 - 489.

- Gundimeda, H. & Kohlin, G. (2008). Fuel demand elasticities for energy and environmental policies: Indian sample survey evidence. Energy Economics, 30: 517-546.

- Kakwani, N. (1997). On the Estimation of consumer unit scale. Review of Economics and Statistics, 59: 507-10.

- Kakwani, N., Soares, F. & Son, H.H. (2005). Conditional cash transfers in African countries. Working Paper No. 10. International Poverty Centre, Brazil.

- Lazear, E. & Michael, R. (1980). Family size and the distribution of per capita income. American Economic Review, 70: 91-107.

- Logan, T.D. (2010). Economies of scale in the household: puzzles and patterns from the American past. World Development, 31: 339-358

- Nelson, J.A. (1988). Household economies of scale in consumption: theory and evidence. Econometrica, 56: 1301-1314.

- Parpiev, Z. & Yusupov, K. (2011). Testing household economies of scale in Uzbekistan. Eurasian Journal of Business and Economics, 4: 25-51.