بررسی روند تغییرات بهره وری کل عوامل تولید گوجه فرنگی در ایران با استفاده از شاخص مالم کوئیست
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی
جواد خزاعی
1
()
بهزاد امرایی
2
()
سیدمحمدجعفر اصفهانی
3
()
کلید واژه: گوجه فرنگی, شاخص مالم کوئیست, بهره وری, عوامل تولید,
چکیده مقاله :
از دیدگاه اقتصادی گوجهفرنگی پس از سیب زمینی دومین محصول پرارزش کشاورزی محسوب شده و از لحاظ مصرف سرانه نیز پس از آن قرار دارد که به دو صورت تازه و فرآوری شده مصرف میگردد. میزان تولید گوجه فرنگی در جهان طی سالهای اخیر افزایش یافته است. جایگاه ایران نیز در تولید این محصول در رتبه هفتم جهان قرار دارد. با توجه به اهمیت گوجهفرنگی و جایگاه ایران در تولید آن در این مطالعه بهرهوری کل عوامل تولید گوجهفرنگی طی سالهای 86-1379 در استانهای آذربایجان شرقی، بوشهر، کرمان، خوزستان و فارس که عمده ترین تولیدکنندگان گوجهفرنگی در کشور به حساب میآیند، محاسبه شده است. به منظور محاسبه بهرهوری کل عوامل تولید از روش ناپارامتری مالم کوئیست و داده های مربوط به مقدار تولید بر حسب تن در هکتار و نهاده های نیروی کار بر حسب نفر- روز در هکتار، مقدار آب مصرفی بر حسب هزینه آب مصرفی، بذر، سم و کود شیمیایی بر حسب کیلوگرم در هکتار و کود حیوانی بر حسب تن در هکتار استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که روند بهرهوری کل عوامل تولید گوجهفرنگی در استانهای بوشهر و کرمان صعودی و در بقیه استانها سیر نزولی داشته است. علاوه بر این نتایج نشان داد که تغییرات کارایی مدیریت در تمامی استانها ثابت بوده است. تغییرات کارایی ناشی از مقیاس نیز در استانهای کرمان و فارس کاملاً ثابت و در بقیه استانها نوسانات زیادی داشته است، به طوری که روند آن طی دوره مورد مطالعه در استان بوشهر صعودی و در دو استان آذربایجان شرقی و خوزستان نزولی بوده است. تغییرات تکنولوژی نیز در تمامی استانها نوسانات زیادی داشته است و روند آن در استانهای فارس، خوزستان و آذربایجان شرقی نزولی و در استانهای بوشهر و کرمان صعودی بوده است. جهت افزایش کارآیی فنی، گسترش برنامه های ترویجی به منظور به کارگیری مناسبتر از نهادههای تولید و در واقع نحوه درست مدیریت به کارگیری نهادهها و به کارگیری انواع تکنولوژی و اهدای تسهیلات برای خرید ماشین آلات جدید و پیشرفته جهت بهبود وضعیت تکنولوژی از جمله راهکارهایی است که جهت افزایش بهرهوری کل عوامل تولید گوجهفرنگی توصیه میشود.
m