تعیین محصولات خاص کشاورزی ایران جهت فرآیند الحاق به WTO و سیاستگذاریهای داخلی
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیعبدالکریم اسماعیلی 1 , مهدی شعبان زاده 2
1 - استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز
2 - دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
کلید واژه: ایران, امنیت غذایی, سازمان جهانی تجارت, محصولات خاص کشاورزی, امنیت معیشتی, مذاکرات تجاری,
چکیده مقاله :
هر کشوری تلاش می‌نماید تا مهمترین محصولات خود را با توجه به اقتضائات اقتصاد داخلی و اثرات مختلف بر شاخص‌هایی نظیر امنیت غذایی، معیشتی و توسعه روستای در فهرست کالاهای خاص خود بگنجاند. محدودیت چنین فهرست‌هایی باعث شده است تا کشورها ضمن اولویت‌بندی نمودن شاخصهای تعیین شده اقدام به انتخاب مهمترین و اثرگذارترین محصولات خود نمایند. در این مطالعه با توجه به اینکه عمده معیارهای برگزیده مبتنی بر موافقتنامه‌های تجاری عموما با توجه به شرایط کشور طرف مذاکره انتخاب می‌گردند، تلاش شده است تا با اولویت‌بندی معیارهای سازگار با شرایط کشور از قبیل میزان اشتغال، سطح زیر کشت، میزان تولید، سهم در کالری مصرفی، تجارت و ارزآوری، کالاهای خاص کشاورزی تعیین گردد. دادههای مورد استفاده متوسط شاخصهای پنج ساله (90-1386) و مدل مورد استفاده رتبهبندی و تحلیل سلسه مراتبیAHP بوده است. نتایج نشان داد که گندم(آرد گندم)، برنج، شیر، روغن و گوشت بهعنوان خاص‌ترین محصول از این حیث شناسایی شدند. رتبهبندی محصولات کشاورزی میتواند علاوه بر کاربرد در جریان مذاکرت تجاری و تعیین تعرفه وارداتی در سیاستگذاریهای داخلی از قبیل قیمت گذاری و حمایت مورد استفاده قرار گیرد. طبقه بندیJEL: F14, F13, F02
According to its economy and some criteria such as food security, livelihood security and rural development each country tries to select its special products. Limitations of such special products list lead researchers to sort indicators and select important products. Based on WTO negotiations in Doha round, each country is needed to choose tariff lines for special products. Criteria defined in Uruguay and Doha rounds are general and useable for WTO joined members. This paper presents a methodology for identifying “Special Products” and evaluates indicators measuring the importance of agricultural commodities to meeting the three criteria agreed for designating Special Products (food security, livelihood security and rural development). Average of five years (2006-2011) data, normal sorting and AHP methods are used in this study. The results show that wheat with share 37% in per capita energy consumption is the first special product for Iran. Oil, rice, sugar, and milk with 14%, 9.5%, 8.7%, and 4.5% share in energy supply, are others Iranian agricultural special products, respectively. The result of this study not only useable for WTO joint process but also can be used in policies such as pricing and tariff import rate.