راهبرد تنظیم بازار برای سبد کالاهای کیفی: کاربرد آزمون برون زایی ضعیف در بازار برنج ایران
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیسیدصفدر حسینی 1 , محمد کاوسی کلاشمی 2 , شراره کاوسی 3
1 - استاد اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی ،پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی،پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
3 - کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی
کلید واژه: برنج, روابط قیمتی, آزمون برون زایی ضعیف, رهبر قیمت, هم جمعی,
چکیده مقاله :
سبد کالایی برنج متشکل از رقم های کیفی مختلف بوده که این مسئله اتخاذ سیاست ها و برنامه های مناسب جهت کنترل و تنظیم قیمت در بازار را با دشواری مواجه ساخته است. با توجه به تفاوت کیفی رقم های مختلف برنج، بهره گیری از سبد متنوع کیفی و استفاده از رقم رهبر در بازار را می توان به عنوان دو راهکار اصلی در تنظیم بازار برنج مدنظر قرار داد. در راستای اتخاذ راهبردی مناسب بر مبنای روابط قیمتی برای تنظیم بازار برنج، در این مقاله با بهره گیری از داده های سری زمانی ماهیانه ی قیمت خرده فروشی هفت رقم عمده ی موجود در بازار ایران(برنج صدری ممتاز، صدری درجه یک، صدری معمولی، بی نام، طارم، خزر و ندا) طی سال های 1378 تا 1388، به بررسی روابط موجود در سیستم قیمت ها پرداخته شده است. براین اساس، با بهره گیری از آزمون هم جمعی، روابط بلندمدت در بین سری های زمانی مذکور مورد بررسی قرار گرفت. استفاده از آزمون هم جمعی زوجی بیانگر مستقل بودن سری زمانی قیمت برنج صدری ممتاز و لزوم حذف آن از سیستم است. در نهایت با بهره گیری از درایه های ماتریس تعدیل و آزمون برون زایی ضعیف مشخص شد که رقم های صدری درجه یک، خزر و ندا نقش رهبری قیمت در بازار برنج را بر عهده داشته اند. وجود ویژگی برون زایی ضعیف برای رقم های صدری درجه یک، خزر و ندا بیانگر آن است که این رقم ها عامل محرک در فرایند تعیین قیمت سایر رقم های دیگر برنج می باشند. از این رو، تمرکز و استواری برنامه های تنظیم بازار بر رقم های رهبر قیمت می تواند کنترل سریع، کارا و مؤثر قیمت ها را در بازار برنج در پی داشته باشد.
Rice commodity basket involves different qualitative varieties in a way that establishing proper policies and programs for controlling and adjusting price in market is very difficult. According to qualitative difference of rice varieties, using different qualitative basket and price leader variety in market could be considered as two original solutions for adjusting rice market. For acquiring proper strategy in rice market adjustment on the basis of price relationship, present study investigated price relationship among seven main rice varieties’ price system include Sadri Momtaz, Sadri Daraje Yek, Sadri Mamoli, Binam, Tarom, Khazar and Neda during 1999 though 2009 using monthly time series data. Results of stationary ADF and KPSS tests showed that all of seven time series were I(1). Using co-integration test, long run relationship among mentioned time series were investigated. Bivariate co-integration test results revealed that Sadri Momtaz time series was independent from other system variables and should be omitted from the system. Finally, using adjustment matrix elements and weakly exogenous test, it was revealed that Sadri Daraje Yek, Khazar and Neda playing the role of price leadership in rice market. Existing weakly exogenous characteristic for Sadri Daraje Yek, Khazar and Neda varieties showed that these varieties were motive elements in process of determining price of other rice varieties. So, concentrating and basing adjustment market programs on price leadership varieties could result immediate, efficient and effective control of prices in rice market