سنجش آسیب‌پذیری جوامع مبتنی بر صیادی نسبت به اثرات تغییر اقلیم: مطالعه موردی صیادی جنوب ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

عفت قربانیان ¹ (دانشگاه شیراز)
منصور زیبایی ² (استاد دانشگاه شیراز)

تاریخ دریافت : 1398/01/19 تاریخ پذیرش : 1400/03/23 تاریخ انتشار : 1400/08/01

کلید واژه: تغییر اقلیم, آسیب‌پذیری, خلیج فارس, صیادی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: با وجود این‌که صیادی فعالیت مهم اقتصادی بوده و معیشت گروه زیادی را مورد حمایت قرار می‌دهد، ولی صیادان و جوامع وابسته به آن نسبت به پدیده تغییر اقلیم آسیبپذیری بالقوه دارند؛ به گونه‌ایکه این فعالیت در قالب یک سیستم اجتماعی-زیستمحیطی، در مناطق ساحلی، نسبت به تغییر اقلیم حساس بوده و معیشت این جوامع تحت شعاع قرار میگیرد.
مواد و روش‌ها: در این راستا در این مطالعه سنجش آسیب‌پذیری جوامع مبتنی بر صیادی در محدوده خلیج فارس و در سه استان هرمزگان، بوشهر و خوزستان هدف قرار گرفت. رویکرد مورد استفاده در این ارزیابی، شاخص محور بوده و با استناد به مؤلفه‌های سه‌گانه آسیب‌پذیری شامل درمعرض بودن، حساسیت و ظرفیت انطباق‌پذیری هدف مطالعه پیگیری شد. مقدار در معرض بودن با استفاده از تغییر در فاکتورهای اقلیمی دما، بارش، وقوع طوفان و تغییر در سطح دریا مورد سنجش قرار گرفت. محاسبه مؤلفه حساسیت بر اساس مقدار وابستگی به صیادی از نظر درآمد، تغذیه و اشتغال صورت گرفت و مقدار ظرفیت انطباق‌پذیری با رویکرد معیشت پایدار و سرمایه پنج گانه بدست آمد، داده‌های لازم نیز با تکمیل پرسش‌نامه از صیادان فعال در جنوب ایران و در سال 1397گرد‌آوری شد.
یافته‌ها: نتایج نشان دادند که وضعیت نسبی مناطق گوناگون از نظر ظرفیت انطباق‌پذیری تقریباً مشابه است، اما از نظر مؤلفه در معرض بودن وضعیت استان بوشهر نامناسب‌تر بوده و صیادی این منطقه از این جهت به طور بالقوه آسیب‌پذیری بالایی را تجربه می‌کند. هم‌چنین، حساسیت مناطق به دلیل وابستگی ساحل‌نشینان جنوب ایران بویژه هرمزگان به صیادی از نظر اشتغال و درآمد بالا بوده است.
بحث و نتیجه‌گیری: بر این اساس پیشنهاد می‌شود جهت مدیریت آسیب‌پذیری صیادی نسبت به تغییر اقلیم ماهیت آن از راه مؤلفه‌های سه‌گانه شناسایی شود.

چکیده انگلیسی:

   Introduction: In this study, vulnerability assessment of fishery based communities was targeted in the Persian Gulf region and in three provinces of Hormozgan, Bushehr and Khuzestan.
Materials and Methods: The approach used in this evaluation is index-based, and the three components of vulnerability, including exposure, sensitivity and adaptive capacity, were used. Exposure was measured by changing climate factors such as temperature, precipitation, storm occurrence and sea level change. The sensitivity component is calculated based on the level of fishing dependence in terms of income, nutrition and employment. Adaptive capacity was obtained with a sustainable livelihood approach. Information was collected by completing the questionnaire of active fishermen in the southern of Iran in 2018.
Findings:The results showed that the relative situation of different regions in terms of adaptability capacity is almost the same. But in terms of exposure the situation in Bushehr province is not suitable. Because of this, the fishery in this area is potentially highly vulnerable. Also, the sensitivity of the regions due to the dependence of the fishermen in southern Iran, especially Hormozgan, was high in terms of employment and income.
Conclusion: Accordingly, it is suggested to identify the nature of the fishery vulnerability to climate change through the three components.

منابع و مأخذ:

1. Adger, W. N., Brooks, N., Bentham, G., Agnew, M., & Eriksen, S. (2004). New indicators of vulnerability and adaptive capacity. Technical Report 7. Norwich: Tyndall Centre for Climate Change Research.


2. Ahsan, MN., & Warner, J. (2014). The socioeconomic vulnerability index: A pragmatic approach for assessing climate change led risks–A case study in the south-western coastal Bangladesh. International Journal of Disaster Risk Reduction, 8:32-49.


3. Allison, EH., Perry, AL., Badjec, MC., Adger, WN., Brown, K., Conway, D., Halls, AS., Pilling, GM., Reynolds, JD., Andrew, NL., & Dulvy, NK. (2009). Vulnerability of national economies to the impacts of climate change. Fish and Fishers. 10: 173-196.


4. Brooks, N., Adger, W., & Mick Kelly, P. (2005). The determinants of vulnerability and adaptive capacity at the national level and the implications for adaptation. Global Environmental Change Part A, 15: 151-163.


5. (2015). Fishery and Aquaculture Country Profiles: The Islamic Republic of Iran (http://www.fao.org/fishery/facp/IRN)


6. Ghazali, S., & M. Zibaei. (2018). Households’ Perception and Livelihood Vulnerability to Climate Change: Nomads in Fars Province. Agricultural Economics, 12 (1): 58-39. (In Persian)


7. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (1998). Multivariate Data Analysis, Upper Saddle River, New Jersey, Prentice Hall.


8. Hajkowicz, S. (2006). Multi-attributed environmental index construction. Ecological Economics, 57: 122-139.


9. Heidari, M., Khalilabadi, M., & Bidokhti, A. (2012). Monthly Sea Level Variations in the NorthernPart of Persian Gulf. Journal of Aquatic Ecology, 1(3): 10-21. (In Persian)


10. (2007). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge, Cambridge University Press.


11. (2014). Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part : Global and Sectoral Aspects, in: C.B. Field, Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, p. 1132.


12. Iraji, H., Zibaei, M., & Nasrnia, F. (2015). Assessing the vulnerability of wheat farmers to drought in the north of Fars province. Agricultural Economics and Development, 29 (2): 169-180. (In Persian)


13. Islam, G. N., & Yem, T. S., & Viswanathan, K. K. (2014). Poverty and livelihood impacts of community based fisheries management in Bangladesh. Ocean & Coastal Management, 96, 123-129.


14. Kelly, P. M., & Adger, W. N. (2000). Theory and practice in assessing vulnerability to climate change and facilitating adaptation. Climatic Change, 47, 325-352.


15. Morzaria-Luna, H.N., Turk-Boyer, P., & Moreno-Báez, M. (2014). Social indicators of vulnerability for fishing communities in the Northern Gulf of California, Mexico: Implications for climate change. Marine Policy, 45: 182-193.


16. Madu, I. A. (2012). Spatial vulnerability of rural households to climate change in Nigeria: Implications for internal security. Working Paper No. 2. Austin: The Robert S. Strauss center, The Climate Change and African Political Stability Program me, University of Texas.


17. Ngo, E. (2001). When disasters and age collide: Reviewing vulnerability of the elderly. Nat. Hazards Rev., 2, 80.


18. Polsky,, Neff, R., & Yarnal, B. (2007). Building comparable global change vulnerability assessments: The vulnerability scoping diagram. Global Environmental Change, 17, (3–4):472-485.


19. Portner, H.O. (2008). Ecosystem effects of ocean acidification in times of ocean warming: a physiologist’s view. Marine Ecology Progress Series, 373, 203-217.


20. Ramezani, M., Sharafi, L., & Zarafshani, K. (2017). Drought vulnerability assessment of wheat farmers in Isfahan Township. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 10, 1(37): 1-16. (In Persian)


21. Senapati, S., & Gupta, V. (2017). Socio-economic vulnerability due to climate change: Deriving indicators for fishing communities in Mumbai. Marine Policy, 76: 90-97.


22. Sesabo, J. K., & TOL, R. S. (2005). Factors affecting income strategies among households in Tanzanian coastal villages: Implications for development conservation initiatives. Working Paper FNU-70. Hamburg: Sustainability and Global Change, Hamburg University.


23. Smit, B. and Wandel, J. (2006). Adaptation, adaptive capacity and vulnerability. Global Environmental Change, 16, 282-292.


24. Stramma, L., Prince, ED., Schmidtko, S., Luo, J., Hoolihan, JP., Visbeck, M., Wallace, DR., Brandt, P., & Rtzinger, Ko. (2011). A Expansion of oxygen minimum zones may reduce available habitat for tropical pelagic fishes. Climate Change, 2: 33-37.


25. Susan, L., Cutter, J., Mitchell, T., & Scott, S. (2000). Revealing the Vulnerability of People and Places: A Case Study of Georgetown County, South Carolina. Annals of the Association of American Geographers, 90(4): 713–737


26. Townsley, P. (2004). Review of coastal and marine livelihoods and food security in the Bay of Bengal large marine ecosystem region. Bay of Bengal Large Marine Ecosystem Program me. Phuket, Thailand: Bay of Bengal Program me.