ارزیابی پیامدهای سیاست‌های تجاری- مالیاتی بر فرسایش خاک؛ کاربرد الگوی تعادل عمومی چند بخشی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

سید صفدر حسینی ¹ , میلاد امینی زاده ² , سعید یزدانی ³

1 - استاد اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران.
2 - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
3 - استاد اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران.

تاریخ دریافت : 1395/08/01 تاریخ پذیرش : 1396/12/22 تاریخ انتشار : 1397/01/01

کلید واژه: ایران, فرسایش خاک, سیاست‌های مالیاتی, سیاست‌های تجاری, رهیافت تعادل عمومی چند بخشی,

چکیده مقاله :

سیاست­های اقتصادی با تاثیرگذاری بر انتخاب الگوی کشت از سوی کشاورزان نقش کلیدی در تغییرات فرسایش خاک دارند. هدف از این پژوهش ارایه الگوی تعادل عمومی چند بخشی برای بررسی سیاست­های تجاری-مالیاتی بر فرسایش خاک و ارزیابی پیامدهای اقتصادی آن است. نتایج با استفاده از داده­های سال 1390 برای اقتصاد ایران شبیه­سازی شده و سیاست­گذاری­ها با استفاده از روش تاکسونومی عددی اولویت­بندی شده است. بنابر نتایج، سیاست­های مالیات بر تولید محصولات زراعی در زمین‌های شیب‌دار (54/7- درصد) و یارانه بر تولید محصولات زراعی در زمین‌های مسطح (20/7- درصد) که به‌ گونه مستقیم کشاورزان محصولات زراعی را مورد هدف قرار می­دهند، اثرگذاری بیش‌تری در کاهش فرسایش خاک نسبت به سیاست­های یارانه صادرات محصولات باغی (65/3- درصد) و کاهش تعرفه واردات کالاهای صنعتی (33/0- درصد) دارند. در میان سیاست­های چهارگانه، تنها سیاست یارانه بر تولید محصولات زراعی در زمین­های مسطح افزون بر بهبود مناسب فرسایش خاک شاخص­های اقتصادی را بهبود داده و بر اساس نتایج اولویت‎بندی در بیش از 70 درصد سناریوها مناسبترین سیاست است. در نتیجه، این سیاست برای حل مسئله فرسایش خاک در ایران پیشنهاد می­شود.

چکیده انگلیسی:

Economic policies with an impact on farmers’ choice of cropping pattern has key role on soil erosion changes. The purpose of this study is to provide a multi-sector general equilibrium model to examine the tax-trade policies on soil erosion and to assess their economic implications. Results simulated with using data from 2011 for Iran’s economy and policies prioritized with using numerical taxonomy method. Based on results, policies such upland food production tax (-7.54%) and lowland food production subsidy (-7.20%) that directly target crop farmers are more effective in comparison with policies such export subsidy on tree crops (-3.65%) and tariff reduction is manufacturing (-0.33%) in order to reduce soil erosion. Among the four policies, lowland food production subsidy improves economic indices in addition to substantial reduction of soil erosion and based on ranking results, lowland food production subsidy policy is the best policy in more than 70% scenarios. As a result, lowland food production subsidy policy suggested for solving the soil erosion problem in Iran.

منابع و مأخذ:

 

- آرخی، ص. یوسفی، ص. و رستمی زاد، ق. 1392. بررسی تاثیر بهینه­سازی کاربری اراضی در کاهش فرسایش و رسوب حوضه آبخیز سد چم گردلان به کمک GIS. نشریه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای، 3(1): 75-84.

- پیشداد سلیمان آباد، ل. نجفی نژاد، ع. سلمان ماهینی، ع. و خالدیان، ح. 1387. بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر فرسایش خاک در حوضه آبخیز چراغ‌ویس با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 15(1): 142-149.

- ترشیزی، م و سلامی، ح. 1386. بررسی عوامل موثر بر اقدامات حفاظتی خاک مطالعه موردی: خراسان رضوی. مجله اقتصاد و کشاورزی، 1(2): 255-271.

- جوانبخت، ع. و سلامی، ح. 1388. اثر حذف سوبسیدهای بخش کشاورزی و صنایع وابسته بر خانوارها و متغیرهای اقتصادی: تحلیلی در چارچوب الگوی تعادل عمومی. نشریه پژوهشات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 40(4): 1-15.

- حسینی، س.ص. 1389. ب‍ررس‍ی‌ آث‍ار س‍ی‍اس‍ت‌ ه‍ای‌ ک‍لان‌ اق‍ت‍ص‍ادی‌ ب‍ر ف‍رس‍ای‍ش‌ خ‍اک‌. طرح پژوهشی ملی، صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور.

- سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران و قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1388-1384). قوانین و مصوبات کشوری، مجمع تشخیص مصلحت نظام.

- صبوحی صابونی، م. و احمدپوربرازجانی، م. 1391. برآورد تابع‌های تقاضای محصولات کشاورزی ایران با استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی (کاربرد روش بیش‌ترین بی نظمی). نشریه اقتصاد کشاورزی، 6(1): 71-92.

- قربانی، م. 1380. بررسی اقتصادی فرسایش خاک در ایران : برآورد هزینه فرسایش آبی. پایان نامه دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.

- قربانی، م. حسینی. س.ص. کوچکی، ع. و کهنسال، ع. 1387. بررسی سیاست‌های حمایتی حفاظت خاک در استان خراسان رضوی. نشریه علوم و صنایع کشاورزی، 22(1): 63-78.

- کریمی دهکردی، ف. جلالیان، ا. محنت کش، ع. و هنرجو، ن. 1393. اثر موقعیت شیب و تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات کانی شناسی بخش رس خاک و خصوصیات میکرومورفولوژی خاک در منطقه لردگان استان چهارمحال و بختیاری. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار، 4(3): 1-32.

- گودرزی، م. مرتضوی، ا. و پیکانی، غ. 1386. بررسی تقاضای گروه‌های اصلی کالاهای مصرفی و خوراکی در مناطق شهری ایران با استفاده از الگوی بودجه‌بندی دو مرحله‌ای. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 57: 131-159.

- مجاورحسینی، ف. و فیاض‌منش، ف. 1385. برآورد اثرات بخشی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی. نشریه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 8(27): 33-64.

- مددی، ع. و نیک پور، ش. 1392. برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه آبخیز رودخانه زال با استفاده از روش پسیاک، پسیاک اصلاح شده و GIS. نشریه پژوهش‌های ژئومورفولوژی کفی، 2(1): 133-154.

Refrences

- Adamu, G.K., Maharaz, A.Y., & Mohammed, A. (2014). Soil degradation in drylands. Academic Research International, 5(1): 78-91.

- Ananda, J., & Herath, G. (2003). Soil erosion in developing countries: A socio-economic appraisal. Journal of Environmental Management, 68(4): 343-353.

- Bakker, M.M., Govers, G., Kosmas, C., Vanacker, V., Oost, K.V., & Rounsevell, M. (2005). Soil erosion as a driver of land use change. Agriculture, Ecosystems & Environment, 105(3): 467-481.

- Bandara, J.S., & Coxhead. I. (1999). Can Trade Liberalization Have Environmental Benefits in Developing Country Agriculture? A Sri Lankan Case Study. Journal of Policy Modeling, 21(3): 349-374.

- Bandara, J.S., Chisholm, A., Ekanayake, A., & Jayasuriya, S. (2001). Environmental Cost of Soil Erosion in Sri Lanka: Tax/Subsidy Policy Options. Environmental Modelling & Software, 16(6): 497-508.

- Coxhead, I. (2000). The consequences of a food security strategy for economic welfare, income distribution and agricultural land degradation: the Philippine case. World Development, 28(1): 111-128.

- Coxhead, I., & Jayasuria, S. (1995). Trade and Tax Policy Reform and the Environment: The Economics of Soil Erosion in Developing Countries. Amer. J. Agric. Econ, 77(3): 631-644.

- Coxhead, I., & Warr, P.G. (1995). Does Technical Progress in Agriculture Alleviate Poverty? A Philippine Case Study. Australian Journal of Agricultural Economics, 39(1): 25-54.

- Danladi, A., & Ray, H.H. (2014). Socio-economic effect of gully erosion on land use in Gombe Metropolis, Gombe State, Nigeria. Journal of Geography and Regional Planning, 7(5): 97-105.

- Jones, R.W. (1965). The Structure of Simple General Equilibrium Models. Journal of political Economy, 73(6): 557-572.

- Jones, R.W. (1971). A Three-Factor Model in Theory, Trade and History. In Trade, Balance of Payments and Growth: Essays in Honor. Amsterdam: North-Holland, 3-21.

- Kefi, M., & Yoshino, K. (2010). Evaluation of the economic effects of soil erosion risk on agricultural productivity using remote sensing: Case of Watershed in Tunisia. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Science, XXXVIII(8): 930-935.

- Khodadad kashi, F. & Shahiki Tash, M.N. 2009. Econometric Estimation of the Demand in Iran (A Systems Approach with the CBS Model). Quarterly Journal of Quantitative Economics, 6(2): 127-141.

- Kirui, O.L., & Mirzabaev, A. (2014). Economics of land degradation in Eastern Africa. ZEF Policy Brief, 10: 1-4.

- Lal, R. (2001). Soil degradation by erosion. Land Degradation & Development, 12(6): 519–539.

- Long, H.L., Heilig, G.K., Wang, j., Li, X.B., Luo, M., Wu, X.Q., & Zhang, M. (2006). Land Use and Soil Erosion in the Upper Reaches of the Yangtze River: Some Socio-Economic Considerations on China’s Grain-For-Green Programme. Journal of land degradation & development, Land Degrad. Develop, 17: 589–603.

- Matano, A.S., Kanangire, C.K., Anyona, D.N., Abuom, P.O., Gelder, F.B., Dida, G.O., Owuor, P.O., & Ofulla, A.V.O. (2015). Effects of land use change on land degradation reflected by soil properties along Mara river, Kenya and Tanzania. Journal of Soil Science, 5(1): 20-38.

- Min-jun, S., & Kevin, C. (2004). Land Degradation, Government Subsidy, and Smallholders’ Conservation Decision: the Case of the Loess Plateau in China. Journal of Zhejiang University Scince, 5(12): 1533-1542.

- Oliveira, P.T.S., Nearing, M.A. & Wendland, E. (2015). Orders of magnitude increase in soil erosion associated with land use change from native to cultivated vegetation in a Brazilian savannah environment. Earth Surface Processes and Landforms, 40(11): 1524-1532.

- Pimentel, D. (2006). Soil Erosion: A Food and Environmental Threat. Environmental Development and Sustainability, 8(1): 119-137.

- Pimentel, D. & Burgess, M. (2013). Soil Erosion Threatens Food Production. Agriculture, 3(3): 443-463.

- Senahoun, J., Heidhues, F., & Deybe, D. (2001). Structural adjustment program and soil erosion: A bio-economic modeling approach for Northern Benin. Selected Paper from the 10th International Soil Conservation Organization Meeting, May 24-29, 1999, Purdue University.

- Tchale, H. (2003). Economic Policies, Soil Fertility Management and Sustainable Agriculture Growth in Malawi: A Bio-Economic Analysis. Department of Economic and Technical Change Center for Development Research University of Bonn.

- Telles, T.S., Guimaraes, M.F. & Dechen, S.C.F. (2011). The costs of soil erosion. Revista Brasileira de Ciencia do solo, 35(2): 287-298.

- Telles, T.S., Dechen, S.C.F., Souza, L.G.A. & Guimaraes, M.F. (2013). Valuation and assessment of soil erosion costs. Scientia Agricola, 70(3): 209-216.

- Uri, N.D. (2001). The Environmental Implications of Soil Erosion in the United States. Journal of Environmental Monitoring and Assessment, 66: 293–312.