ارزیابی شاخص های پایداری تکنولوژی کشاورزی حفاظتی: مطالعه موردی محصول گندم در شهرستان مرودشت

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

هادی هادی پور ¹ , سید نعمت الله موسوی ² , بهاءالدین نجفی ³

1 - گروه اقتصاد کشاورزی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
2 - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
3 - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

تاریخ دریافت : 1397/06/20 تاریخ پذیرش : 1398/04/25 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: پایداری, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, کشاورزی حفاظتی, تجزیه و تحلیل مالی,

چکیده مقاله :

ارزیابی شاخص­های پایداری کشاورزی حافظتی با توجه به مقوله­هایی مهم همچون تغییر اقلیم، بحران منابع آب و خاک از اهمیتی انکارناپذیر برخوردار است، ولی توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران در مقایسه با کشورهای توسعه­یافته بسیار اندک است. لذا، در این پژوهش به بررسی و ارزیابی شاخص­های پایداری تکنولوژی کشاورزی حفاظتی پرداخته شد. برای این منظور، داده­ها از راه توزیع پرسش‌نامه بین 375 گندمکار شهرستان مرودشت گردآوری شد. برای تجزیه­و­تحلیل داده­ها از ­تحلیل مالی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحلیل مالی نشان دادند که کشاورزی حفاظتی منجر به 73/29 درصد کاهش نیروی کار، 12/48درصد کاهش مصرف آب، 25درصد کاهش بکارگیری ماشین­آلات، 63/17درصد کاهش بذر، 98/17درصد کاهش کود، 03/29 درصد کاهش سموم شیمیایی و 69/19درصد افزایش عملکرد گندم می­شود. هم‌چنین، هر هکتار کشاورزی حفاظتی در مقایسه با کشاورزی مرسوم، از 76/21درصد درآمد بیش‌تر، 3743 ریال هزینه کم‌تر به ازای هر کیلوگرم تولید گندم و 24715 ریال سود ناخالص بیش‌تر برخوردار می­باشد. نتایج AHP نشان دادند که در میان معیارهای اصلی پایداری کشاورزی حفاظتی، به­ترتیب: شاخص­های­ زیست­محیطی، اقتصادی و اجتماعی اولویت دارند. هم‌چنین، در میان زیرمعیارهای اقتصادی، بهبود بهره­وری و کارایی، در میان زیرمعیارهای اجتماعی، تولید و امنیت غذایی، و در نهایت، در میان زیرمعیارهای زیست‌محیطی، حفاظت از منابع آب اولویت دارند.

چکیده انگلیسی:

Evaluation of Agricultural Sustainability Indicators With regard to important categories such as climate change, water and land resources crisis, conservation is an important factor. In this research, the indicators of sustainable agricultural technology protection have been evaluated. For this purpose, data were collected by distributing questionnaires among 375 wheat cultivars in Marvdasht city.To analyze the data, financial analysis and hierarchical analysis process (AHP) were used. The results of financial analysis showed that protection agriculture led to a reduction of labor force by 29.73%,Reduction in labor force, 48.28% reduction in water use, 25% decrease in machinery use, 17.63% seed reduction, 17.98% reduction in fertilizer, 29.03% decrease in chemical pesticides and 19.69% increase in wheat yield,Also, each hectare of agricultural protection in comparison with conventional agriculture, from 21.76% more income, 3743 rials less per kilogram of wheat production and 24715 rials more profit. The results of AHP showed that among the main criteria for sustainability of agricultural conservation are environmental, economic and social indicators.

منابع و مأخذ:

 

- حسینی، س. م. افضلی­نیا، ص. ملائی، ک. (1395). ارزیابی شاخص­های انرژی در تولید گندم آبی با روش­های خاک­وزی و مرسوم و حفاظتی در اقلید، نشریه ماشین های کشاورزی، 6(1): 249-236.

- سازمان جهادکشاورزی شهرستان مرودشت، (1396).

- سواری، م. شیری، ن. ا. شعبانعلی فمی، ح. (1394). تحلیل عوامل مؤثر در بکارگیری عملیات کشاورزی حفاظتی توسط بهره برداران کشاورز (مطالعه موردی: شهرستان دیواندره)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه ای، 5(20): 190-177.

- شیری، ن. ا. میرک زاده، س. م. ک. اسحاقی، ع. ا. (1392). عوامل مؤثر بر بکارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان استان ایلام، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44(2): 308-297.

- عابدی، س. یزدانی، س. سلامی، ح. ا. (1396). تحلیل مالی تکنولوژی کشاورزی حفاظتی در تولید محصول گندم استان فارس (رویکرد تابع هزینه ترانسلوگ)، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 48(4): 584-573.

- عبدالله زاده، غ. ح. فراهی، ن. شریف زاده، م. ش. (1397). عوامل مؤثر بر پذیرش روش های حفاظتی در کنترل فرسایش خاک (مطالعه اراضی باغی حوضه آبخیز چهل­چای)، پژوهش­های فرسایش محیطی، 7(25): 68-50.

- عرفانی­فر، ص. زیبایی، م. کسرای، م. (1393). کاربرد برنامه ریزی چند هدفه آرمانی- فازی در بهینه سازی الگوی کشت با تأکید بر روش های خاک ورزی حفاظتی، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 28(2): 124-118.

- غنیان، م. آزاده، ب. یوسفی­حاجی­وند، ر. هاشمی نژاد. آ. (1394). تحلیل شبکه عصبی در پیش‌بینی ویژگی­های مؤثر بر رفتار حفاظتی بهره­برداران روستایی حوزه تالاب شادگان، پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 4(3): 73-63.

- مهرگان، م. ر. (1383)، پژوهش عملیاتی پیشرفته، تهران، نشر کتاب دانشگاهی.

- لطیفی، س. راحلی، ح. یادآور، ح. سعدی، ح. ا. (1395). تحلیل بازدارنده های توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران، نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 26(4): 184-167.

- لطیفی، س. راحلی، ح. یادآور، ح. سعدی، ح. ا. (1396). شناسایی و تحلیل پیشران های توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 13(1): 125-105.

 

Refrences

- Arndt, C., & Thurlow, J., (2015). Climate uncertainty and economic development: evaluating the case of Mozambique to 2050. Clim. Chang. 130, 63–75.

- Carmona, I., Griffith, D. M., Soriano, M.A., Murillo, J. M., Madejón, E., & Gómez-Macpherson, H. (2015). What do farmers mean when they say they practice conservation agriculture? A comprehensive case study from southern Spain. Agriculture, Ecosystems and Environment, 213, 164-177.

- Craheix, D., Angevin, F., Doré, T., & De Tourdonnet, S. (2016). Using a multicriteria assessment model to evaluate the sustainability of conservation agriculture at the cropping system level in France. European Journal of Agronomy, 76, 75-86.

- Dougill, A.J., Whitfield, S., Stringer, L. C., Vincent, K., Wood, B. T., Chinseu, E. L., Steward, P., & Mkwambisi, D. D. (2016). Mainstreaming conservation agriculture in Malawi: Knowledge gaps and institutional barriers. Journal of Environmental Management, (In Press), 1- 10.

- Elshennawy, A. Robinson, S. & Willenbockel, D. (2016). Climate change and economic growth: An intertemporal general equilibrium analysis for Egypt, Economic Modeling, 52: 681–689.

- FAO (2017). Conservation agriculture in central Asia: Status, policy and institutional support and strategic framework for its promotion. FAO Sub-Regional Office for Central Asia (FAO-SEC), Ankara.

- Green, W.H. (2002). Econometric analysis. 2nd Edition. New York: Macmillan.

- Hobbs, P., Lugandu, S., & Harrington, L. (2014). Policy and institutional arrangements for the promotion of conservation agriculture for small farmers in Asia and Africa. Paper presented at the Conference on Conservation Agriculture for Smallholders (CASH) in Asia and Africa, 7th -11th December, Mymensingh, Bangladesh.

- Loss S, Haddad A, Khalil Y, Alrijabo A, Feindel D & Piggin C, (2015). Evolution and adoption of conservation agriculture in the Middle East. Conservation Agriculture, Farooq M and Siddique KHM Springer Cham Heidelberg New York, Dordrecht London.

- Speratti A, Turmel MS, Calegari A, Araujo-Junior CF, Violic A, Wall P & Govaerts B, (2015). Conservation agriculture in Latin America. Pp.391-415. Conservation agriculture. Springer International Publishing Switzerland.

- Thierfelder, C. Rusinamhodzi, L.  Ngwira, A.R.  Mupangwa, W. Nyagumbo, I.  Kassie, G.T. &  Cairns, J.E. (2015). Conservation agriculture in southern Africa: advances in knowledge Renew. Agric. Food Syst., 30 (2015), pp. 328-348.