• صفحه اصلی
  • بررسی تأثیر تاب آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب و کار با میانجی گری افسردگی در شرایط بحرانی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی مرند و سرمایه گذاری خارجی)

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140305171128431 بازدید : 21 صفحه: 17 - 32

10.71600/jacgr.2024.1128431

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی تأثیر تاب آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب و کار با میانجی گری افسردگی در شرایط بحرانی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی مرند و سرمایه گذاری خارجی)

محورهای موضوعی : راهبری شرکتی

یونس بادآور نهندی 1 * , مهناز علی اربطانی 2

1 - دانشیار گروه حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1403/05/18 تاریخ پذیرش : 1403/10/04 تاریخ انتشار : 1403/11/08

کلید واژه: تاب¬آوری روانشناختی, شانس بقای کسب‌وکار, افسردگی, شهرک صنعتی.,

چکیده مقاله :

شرکت¬های کوچک سهم بزرگی در اقتصاد مدور دارند. و از طرفی بحران اقتصادی می¬تواند بقای سازمان¬ها را تهدید نماید، از این رو درک عواملی که شانس بقای کسب و کار شرکت¬های کوچک را پیش¬بینی می‌کند بسیار مهم است. از جمله این عوامل تاب¬آوری روانشناختی صاحبان شرکت می¬باشد که به مقابله با افسرگی کمک می¬کند و منجر به شانس بیشتری برای بقای کسب و کار می¬شود. لذا پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تاب¬آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب¬ و کار با میانجی¬گری افسردگی در شرایط بحرانی در شهرک¬های صنعتی انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش توصیفی- همبستگی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، مالکان شرکت¬های فعال در شهرک¬های صنعتی (مرند و سرمایه¬گذاری خارجی) است. کل جامعه آماری به تعداد 145 شرکت فعال می¬باشد و از روش نمونه¬گیری تمام¬ شمار استفاده شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی است و به منظور جمع¬آوری داده¬ها از پرسشنامه استفاده شده است. فرضیه¬های پژوهش با استفاده از نرم¬افزار SMART PLS و روش مدل معادلات ساختاری برای بررسی مدل علّی، آزمون شدند. نتایج آماری نشان می¬دهد که تاب¬آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب¬ و کار تاثیر معنادار دارد. و همچنین افسردگی در شرایط بحرانی به صورت معناداری تاثیر تاب¬آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب¬ و کار را میانجی¬گری می¬کند. می¬توان نتیجه¬گیری کرد که در زمان بحران اقتصادی، صاحبان دارای تاب¬آوری روانی بالا، افسردگی کمتری را تجربه خواهند کرد. افسرگی کمتر شانس بقای شرکت¬های کوچک را افزایش می¬دهد.

چکیده انگلیسی:

Small companies make a big contribution to the circular economy. And on the other hand, the economic crisis can threaten the survival of organizations, so it is very important to understand the factors that predict the chances of small companies' business survival. Among these factors is the psychological resilience of company owners, which helps to deal with depression and leads to more chances for business survival. Therefore, the present study was conducted to investigate the effect of psychological resilience on the chance of business survival by mediating depression in critical conditions in industrial towns. This research has been applied with a descriptive-correlation method. The statistical population of the research is the owners of active companies in industrial towns (Marand and foreign investment). The total statistical population is 145 active companies and the sampling method was used. The present research method is a survey and a questionnaire was used to collect data. Research hypotheses were tested using SMART PLS software and structural equation model method to investigate the causal model. The statistical results show that psychological resilience has a significant effect on the chance of business survival, and depression in critical situations significantly mediates the effect of psychological resilience on the chance of business survival. It can be concluded that during the economic crisis, owners with high psychological resilience will experience less depression. Less depression increases the chances of survival of small firms.

منابع و مأخذ:

 آراد، حامد؛ مشعشعی، سیدمحمد و اسکندری، دل آرا (1399)، بررسی سطوح تاب¬آوری فردی، استرس حسابرس و روش-های تقلیل دهنده کیفیت در حرفه حسابرسی، نشریه بررسی¬های حسابداری و حسابرسی » تابستان 1399 شماره 100.  استادی¬ایرج، مرضیه و سلیمان پور عمران، محبوبه (1396)، رابطه تاب¬آوری سازمانی و مزیت رقابتی پایدار مورد مطالعه: شرکت سیمان بجنورد، فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، سال 28، شماره108، صص 58-37.  ابراهیمی، مهدی و نژادونوش، وحید (1401)، طراحی مدل توسعه ظرفیت تاب¬آوری شرکت های کوچک و متوسط (با رویکرد ساختاری تفسیری)، دو ماهنامه بررسی¬های بازرگانی، دوره 20، شماره 112، شماره پیاپی 112، صص 63-80.  ایوانی، فرزاد و قاسمی، روح اله (1400)، تاب¬آوری بنگاه ها، چالش¬ها و راه¬حل¬ها، تاکید بر تاب¬آوری مالی، دومین کنفرانس بین المللی¬چالش¬ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، دامغان،  پروری، پیمان؛ جلال پور، مهدیه؛ رحمان سرشت، حسین و ناصحی فر، وحید (1401)، طراحی الگوی تاب‌آوری کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در شرایط بحران: رویکرد آمیخته، دوره 28، شماره 85، صص 13-42.  رحمانی، کمال¬¬الدین (1401)، بررسی آسیب¬ها و راهکارها ی تاب¬آوری سازمانی در سازمان¬های تولیدی، نشریه چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 5، شماره 75، شماره پیاپی 75، زمستان جلد هشتم، صص 13- 27.  قاسمی اشکفتکی و بابایی فارسانی میثم (1401). تاثیر تاب¬آوری تأمین کننده و مشتری بر عملکرد زنجیره تأمین (مورد مطالعه: شرکت برفاب. ( نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، شماره6(22) ، صص 1095-1110.  محمدی شهرودی، حامد؛ رحیم نیا، فریبرز؛ ملک¬زاده، غلامرضا و خوراکیان، علیرضا (1397)، پیامدهای روانشناختی و غیر روانشناختی تاب¬آوری سازمانی: ترغیب کننده¬هایی برای حرکت به سمت تاب¬آورشدن سازمان ها، پژوهش¬نامه روانشناسی مثبت، دوره 4، شماره 1، صص 63-77.  میرزادی، انیس و چراغی، علی (1399)، بررسی رابطه بین تاب¬آوری و کاهش کیفیت ممیزی با نقش میانجی¬گری استرس، چهارمین کنفرانس علمی دستاوردهای نوین در مطالعات علوم مدیریت، حسابداری و اقتصاد ایران،ایلام. Athota, V. S., Budhwar, P., & Malik, A. (2020). Influence of personality traits and moral values on employee well-being, resilience and performance: A cross-national study. Applied Psychology, 69(3), PP. 653–685.
Barreto, I. (2012). Solving the entrepreneurial puzzle: The role of entrepreneurial interpretation in opportunity formation and related processes. Journal of Management Studies, 49(2), PP. 356–380.
Bartik, A. W., Bertrand, M., Cullen, Z., Glaeser, E. L., Luca, M., & Stanton, C. (2020). The impact of COVID-19 on small firm outcomes and expectations. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(30), PP. 17656–17666.
Carver, C. S., Scheier, M. F., & Segerstrom, S. C. (2010). Optimism. Clinical Psychology Review, 30(7), PP. 879–889.
Chhatwani, M., & Mishra, S. K. (2021b). Financial fragility and financial optimism linkage during COVID-19: Does financial literacy matter? Journal of Behavioral and Experimental Economics, 94, Article 101751.
Digan, S. P., Sahi, G. K., Mantok, S., & Patel, P. C. (2019). Women’s perceived empowerment in entrepreneurial efforts: The role of bricolage and psychological capital. Journal of Small Business Management, 57(1), PP. 206–229.
Fisher, R., Maritz, A., & Lobo, A. (2016). Does individual resilience influence entrepreneurial success? Academy of Entrepreneurship Journal, 22(2), PP. 39–53.
Gollan, J. K., Hoxha, D., Hunnicutt-Ferguson, K., Norris, C. J., Rosebrock, L., Sankin, L., & Cacioppo, J. (2016). The negativity bias predicts response rate to behavioral activation for depression. Journal of Behavioral theory and Experimental Psychiatry, 52, PP. 171–178.
Hopp, C., & Sonderegger, R. (2015). Understanding the dynamics of nascent entrepreneurship—Prestart-up experience, intentions, and entrepreneurial success. Journal of Small Firm Management, 53(4), PP. 1076–1096.
Karreman, A., & Vingerhoets, A. J. (2012). Attachment and well-being: The mediating role of emotion regulation and resilience. Personality and Individual Differences, 53 (7), 821–826.
King, D. D., Newman, A., & Luthans, F. (2016). Not if, but when we need resilience in the workplace. Journal of Organizational Behavior, 37(5), PP. 782–786.
Lin, W. L., Cheah, J. H., Azali, M., Ho, J. A., & Yip, N. (2019). Does firm size matter? Evidence on the impact of the green innovation strategy on corporate financial performance in the automotive sector. Journal of Cleaner Production, 229, PP. 974–988.
Mak, W. W., Ng, I. S., & Wong, C. C. (2011). Resilience: Enhancing well-being through the positive cognitive triad. Journal of Counseling Psychology, 58(4), 610–617.
Malesios, C., De, D., Moursellas, A., Dey, P. K., & Evangelinos, K. (2021). Sustainability performance analysis of small and medium sized firms: Criteria, methods and framework. Socio-Economic Planning Sciences, 75, PP. 1–19.
Malvika Chhatwani, Sushanta Kumar Mishra, Arup Varma, Himanshu Rai (2022), Psychological resilience and business survival chances: A study of small firms in the USA during COVID-19, Journal of Business Research 142, PP. 277–286.
McRae, K., Ciesielski, B., & Gross, J. J. (2012). Unpacking cognitive reappraisal: Goals, tactics, and outcomes. Emotion, 12(2), PP. 250–255.
Prayag, G., Spector, S., Orchiston, C., & Chowdhury, M. (2020). Psychological resilience, organizational resilience and life satisfaction in tourism firms: Insights from the Canterbury earthquakes. Current Issues in Tourism, 23(10), PP. 1216–1233.
Prayag, G., Spector, S., Orchiston, C., & Chowdhury, M. (2020). Psychological resilience, organizational resilience and life satisfaction in tourism firms: Insights from the Canterbury earthquakes. Current Issues in Tourism, 23(10), PP. 1216–1233.
Robertson, I. T., Cooper, C. L., Sarkar, M., & Curran, T. (2015). Resilience training in the workplace from 2003 to 2014: A systematic review. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 88(3), PP. 533–562.
Santoro, G., Bertoldi, B., Giachino, C., & Candelo, E. (2020). Exploring the relationship between entrepreneurial resilience and success: The moderating role of stakeholders’ engagement. Journal of Business Research, 119, PP. 142–150.
Tang, J., Baron, R. A., & Yu, A. (2021). Entrepreneurial alertness: Exploring its psychological antecedents and effects on firm outcomes. Journal of Small Business Management. https://doi.org/10.1080/00472778.2021.1945071.
Wenzler, S., Hagen, M., Tarvainen, M. P., Hilke, M., Ghirmai, N., Huthmacher, A. C., et al. (2017). Intensified emotion perception in depression: Differences in physiological arousal and subjective perceptions. Psychiatry Research, 253, PP. 303–310.
متن کامل:


img0 

Journal of Accounting and Corporate Governance Researches

Vol. 3, No. 7, Spring 2024 (17-32)

 

 

Paper type: Research paper

(Selected article of the 3rd International and 21st National Accounting Conference of Iran)

 

Investigating the Effect of Psychological Resilience on the Chance of Business Survival by Mediation of Depression in Critical Conditions, 

Case Study: Marand Industrial Town and Foreign Investment

 

Younes Badavar Nahandi1*, Mahnaz Ali Arbatani2

 

Received: 2023/10/12          Accepted: 2023/12/26

 

 

Abstract

Small companies make a big contribution to the circular economy. On the other hand, the economic crisis can threaten the survival of organizations, so it is very important to understand the factors that predict the chances of small companies' business survival. Among these factors is the psychological resilience of company owners, which helps to deal with depression and leads to more chances for business survival. Therefore, the present study was conducted to investigate the effect of psychological resilience on the chance of business survival through the mediation of depression in critical conditions in industrial towns. This research was applied with a descriptive-correlational method. The statistical population of the research was the owners of active companies in industrial towns (Marand and foreign investment). The total statistical population was 145 active companies, and the whole population sampling method was used. The present research method was a survey, and a questionnaire was used to collect data. Research hypotheses were tested using SMART PLS software and structural equation model method to investigate the causal model. The statistical results showed that psychological resilience had a significant effect on the chance of business survival, and depression in critical conditions significantly mediated the effect of psychological resilience on the chance of business survival. It can be concluded that during the economic crisis, owners with high psychological resilience will experience less depression, and less depression increases the chance of survival of small companies.

 

Keywords: Psychological resilience, Chance of business survival, Depression, Industrial town.

 

 

 

img0                                                    10.71600/jacgr.2024.1128431 img0     

How to cite this article: Badavar Nahandi, Y., & Ali Arbatani, mahnaz. (2024). Investigating the effect of psychological resilience on the chance of business survival by mediating depression in crisis situations (Case study: Marand industrial town and foreign investment). Accounting and Corporate Governance Researches, 3(7), 17-32. (In Persian)

 

 

 

 

[1]  . Associate Prof, Department of Accounting, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

*Corresponding Author: Yb_nahandi@yahoo.com

[2]  . Ph.D. Candidate, Accounting Department, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. ellimahnaz@yahoo.com

 

نوع مقاله: پژوهشی

(مقاله منتخب سومین همایش بین­المللی و بیست و یکمین همایش ملی حسابداری ایران)

 

 

بررسی تأثیر تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب ­و ­کار با میانجی­گری افسردگی در شرایط بحرانی (مطالعه موردی: شهرک­ صنعتی مرند و سرمایه­گذاری خارجی)

 

یونس بادآورنهندی1*، مهناز علی‌اربطانی2

 

تاریخ دریافت: 30/07/1402       تاریخ پذیرش: 05/10/1402

 

چکیده

شرکت­های کوچک سهم بزرگی در اقتصاد مدور دارند. و از طرفی بحران اقتصادی می­تواند بقای سازمان­ها را تهدید نماید، از این رو درک عواملی که شانس بقای کسب و کار شرکت­های کوچک را پیش­بینی می‌کند بسیار مهم است. از جمله این عوامل تاب­آوری روانشناختی صاحبان شرکت می­باشد که به مقابله با افسرگی کمک می­کند و منجر به شانس بیشتری برای بقای کسب و کار می­شود. لذا پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب­ و کار با میانجی­گری افسردگی در شرایط بحرانی در شهرک­های صنعتی انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش توصیفی- همبستگی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، مالکان شرکت­های فعال در شهرک­های صنعتی (مرند و سرمایه­گذاری خارجی) است. کل جامعه آماری به تعداد 145 شرکت فعال می­باشد و از روش نمونه­گیری تمام­ شمار استفاده شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی است و به منظور جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه استفاده شده است. فرضیه­های پژوهش با استفاده از نرم­افزار SMART PLS و روش مدل معادلات ساختاری برای بررسی مدل علّی، آزمون شدند. نتایج آماری نشان می­دهد که تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب­ و کار تاثیر معنادار دارد. و همچنین افسردگی در شرایط بحرانی به صورت معناداری تاثیر تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب­ و کار را میانجی­گری می­کند. می­توان نتیجه­گیری کرد که در زمان بحران اقتصادی، صاحبان دارای تاب­آوری روانی بالا، افسردگی کمتری را تجربه خواهند کرد. افسرگی کمتر شانس بقای شرکت­های کوچک را افزایش می­دهد.

واژه­های کلیدی: تاب­آوری روانشناختی، شانس بقای کسب‌وکار، افسردگی، شهرک صنعتی.

 

 

 

 

img0                                                    10.71600/jacgr.2024.1128431 img0     

استناد: بادآورنهندی، یونس و علی اربطانی، مهناز(1403). بررسی تأثیر تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب و کار با میانجی­گری افسردگی در شرایط بحرانی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی مرند و سرمایه­گذاری خارجی). پژوهش­های حسابداری و راهبری شرکتی، 3(7)، 17-32.

 

 

 

 

[1]  . دانشیار گروه حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. *نویسنده مسئول: Yb_nahandi@yahoo.com

[2]  . دانشجوی دکتری حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

مقدمه

اخیرا، تأکید فزاینده‌ای بر اقتصاد مدور صورت گرفته است (ولوا و بادکین1، 2018). اقتصاد مدور2 مبتنی بر کاهش مصرف، استفاده مجدد از منابع و بازیافت ضایعات است (کنفنته و همکاران3، 2020). در حالی که رویکرد سنتی، رشد اقتصادی را مستلزم کاهش منابع می­داند، رویکرد اقتصاد مدور تلاش می‌کند این دو را از هم جدا کند (پیرونی و همکاران4، 2021). از این رو، رویکرد اقتصاد مدور یک مدل امیدوارکننده برای توسعه پایدار ارائه می‌کند (شرودر و همکاران5، 2019). اقتصاد مدور به دلایل زیر مفید می­باشد؛ رویکرد سنتی پیامدهای نامطلوبی بر اکولوژی دارد (پاتوا و همکاران6، 2021)؛ اقتصاد مدور فرصتی را برای کاهش بار زیست محیطی، صرفه­جویی در هزینه­های مواد و در نتیجه کاهش نوسان قیمت، فراهم می­کند. در نتیجه، سیاست­گذاران، سازمان­ها و محققان علاقه زیادی به اقتصاد مدور نشان داده­اند. در سال­های اخیر، مشارکت فعال در اقتصاد مدور به یک ضرورت تبدیل شده است که به بهبود عملکرد اقتصادی و اهداف بلندمدت کمک می­کند (کارتر و راجرز7، 2008). سازمان‌ها اقتصاد مدور را با پیروی از اصل «اکتساب، ساختن، توزیع، استفاده و بازیابی» بکار می­گیرند (سها و همکاران8، 2021). اقتصاد مدور، نقش کسب و کار را در برآوردن نیازهای اجتماعی–زیست محیطی علاوه بر برآوردن اهداف اقتصادی، که به عنوان معیارهای عملکرد خطی سه­گانه شناخته می­شود، تایید می­کند. در این زمینه، شرکت‌های کوچک نقش حیاتی ایفا می‌کنند، زیرا در هر بخش تجاری، شرکت‌های کوچک و متوسط، فعالان غالب بازار هستند و اثر تجمعی آنها بسیار زیاد است (رول و همکاران9، 2010).

 از طرف دیگر، نيروي انساني، مهمترين سرمايه سازماني است؛ و سرمايه انساني قوي؛ تنوع و پيچيدگي امكانات مادي و اجتماعي را فراهم مي­آورد. تنوع و پيچيدگي مأموريت­هاي سازمان در ايران، الزاماتي را براي سياست­گذاري و تبيين مراحل انتخاب، استخدام و به كارگيري عوامل انساني جهت انجام مأموريت و ارائه خدمت در اين سازمان­ها ايجاب مي­كند كه از جمله اين الزامات و ضرورت­ها؛ برخورداري از قابليت­هاي رواني و ويژگي­هاي مثبت روانشناختي براي مواجهه با موقعيت­هاي پرتنش و اضطراب آور، استرس زا و خطرآفرين و توانايي بازيابي سريع سلامت رواني هنگام مواجهه با آسيب رواني آشكار، ضمن اجراي مأموريت­هاي محوله مي­باشد (افشار و همکاران10، 2016) و يكي از عوامل تأثيرگذار بر سلامت رواني افراد، شغل آنها است. اشتغال صرف نظر از تأمين منابع مالي و ارضا برخي نيازهاي اساسي انسان نظير احساس خود ارزشمندي، مي­تواند منبع فشار رواني بوده و تأثير بر سلامت رواني و جسمي كاركنان بگذارد. سازمان جهاني بهداشت، سلامت رواني را چنين تعريف مي­كند، ارتباط موزون و هماهنگ با ديگران، تغيير و اصلاح محيط فردي و اجتماعي و حل تضادها و تمايلات شخصي به طور منطقي و مناسب مي­داند. امنيت شغلي درون سازماني يعني اينكه سازمان به تعهد­كاري، نظام­كاري، كار كيفي و جسارت و تخصص كاركنان وابسته باشد نه اينكه افراد و كاركنان سازمان از طريق استخدام رسمي وابسته به سازمان باشند. اين موضوع به ارتقاي سطح تاب­آوري كاركنان منجر خواهد شد و باعث مي­گردد مسير شغلي آنان هموارتر گردد و تجربه­هاي بهتري را نسبت به گذشته تجربه نمايند (موگی و وجدانی11، 2019)

علیرغم مواجهه با محدودیت­­های منابع (لوئیس و همکاران12، 2015)، شرکت­های کوچک در تعریف محیط کسب و کار فعالانه عمل می­­کنند (لوپز-پرز و همکاران13، 2017). شرکت­های کوچک از اصول اقتصاد مدور در عمل استفاده می­کنند (دی و همکاران14، 2020)، که نه تنها به پایداری زیست محیطی کمک می­کند، بلکه عملکرد مالی را نیز بهبود می­­بخشد (مالزیوس و همکاران15، 2018). در این مطالعه، ما عمدتاً به دو دلیل بر شرکت­های کوچک تمرکز می­کنیم. اول، شرکت‌های کوچک از روش‌های مسئولیت‌پذیر اجتماعی برای انجام عملیات حمایت می‌کنند (دارنال و همکاران، 2010) و از نوآوری دوستدار محیط‌زیست استقبال می‌کنند (لین و همکاران، 2019) و در مورد نوآوری‌های سبز و برنامه‌های حامی محیط‌زیست از اصل «به وعده­ی خود عمل کردن» پیروی می­­کنند (ویکرت و همکاران، 2016). در واقع، شرکت‌های کوچک برای رفع مشکلات اجتماعی یا زیست‌محیطی رشد می‌کنند (ولوا و بودکین، 2018). دوم، زندگی بر اساس اصول اقتصاد مدور، مانند برداشتن گام‌هایی برای حفاظت و انتفاع محیط‌زیست، برای شرکت‌های کوچک به دلیل ساختارهای تجاری انعطاف‌پذیر امکان‌پذیرتر است (آراگون-کورئا و همکاران16، ۲۰۰۸). در نتیجه، شرکت‌های کوچک فعالان مهمی در اقتصاد مدور هستند (شفی و همکاران17، 2020). همچنین، شرکت‌های کوچک از اقتصاد حمایت می‌کنند. بر طبق آخرین تحقیقات در سال 2023، شرکت­های کوچک 99.9 درصد کل شرکت­ها را در ایالات متحده تشکیل می­دهند. در واقع، بین سال‌های 2000 تا 2017، شرکت‌های کوچک 8.4 میلیون شغل جدید ایجاد کردند که تقریباً 66 درصد از کل مشاغل جدید را در این دوره تشکیل می‌دهد. در این تحقیق، ارتباط بین تاب­آوری روانی مالکان و شانس بقای کسب و کار را در شرایط بحرانی مانند رکود اقتصادی بررسی کردیم. علاوه بر این، همچنین، مسیری را که تاب‌آوری روان‌شناختی را با شانس بقای کسب‌ و کار مرتبط می‌کند، با تحلیل نقش میانجی افسردگی مالکان بررسی کردیم؛ به دلایل زیر بر افسردگی تمرکز شده است؛

·       افسردگی به عنوان یک عامل اساسی موثر بر عملکرد فردی پذیرفته شده است.

·       علاوه بر این، درخواست­­هایی برای تحقیقات برای اولویت دادن به بررسی افسردگی وجود دارد (هولمز و همکاران، 2020).

·       در شرایط بحرانی، چندین شرکت، از جمله شرکت‌های کوچک، مشکلات مالی را تجربه کردند.

از لحاظ نظری بررسی­ها نشان می­دهد تحقیقات قبلی تاب­آوری را عمدتا در حوزه سازمان­های دولتی و عمومی مطالعه کرده­اند و بررسی تاب­آوری از منظر شرکت­های تجاری و کسب و کارهای انتفاعی کمتر صورت گرفته است که در این زمینه خلأ وجود دارد. بنابراین، این مطالعه بررسی می­کند که آیا مالکان تاب­آور از نظر روان‌شناختی در افزایش شانس بقای کسب ‌و کار در شرایط غیرقطعی، یعنی شرایط بحرانی بهتر عمل می­کنند یا خیر. دوم، بحران اقتصادی، بشریت را به سمت افسردگی سوق داده است و محققان خواستار تحقیق برای بررسی عوامل تعیین‌کننده افسردگی، به‌ویژه در شرایط بحران اقتصادی شده‌اند (لیو و همکاران18، 2020). مطالعه حاضر تاب‌آوری روان‌شناختی را به عنوان یک پیش‌بینی‌کننده مهم افسردگی در میان صاحبان شرکت‌های کوچک در شرایط بحران اقتصادی بررسی می­کند. در بخش­های بعدی مقاله، به بررسی مبانی نظری، پیشینه پژوهش، روش­شناسی، یافته­ها و بحث و نتیجه­گیری پرداخته می­شود.

 

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

یک مسئله اساسی در دنیای کسب و کار، بقاء شرکت­های کوچک است (مالسیوس و همکاران19، 2021). به عنوان مثال، 22 درصد از شرکت های کوچک حداکثر برای یک دوره یک ساله دوام می آورند و 50 درصد برای حدود پنج سال دوام می آورند. در مقایسه با شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های کوچک به دلیل سرمایه و منابع محدود در معرض خطر بیشتری هستند (بارتیک و همکاران20، 2020). شرکت‌های کوچک به دلیل «ساختارهای مالکیت خصوصی» و «ابهام اطلاعاتی» مشکلات متمایزی را در زمان‌های سخت تجربه می‌کنند (برگر و اودل21، 2006). علاوه بر این، شرکت­های کوچک دارایی­های محدودی را به عنوان وثیقه برای استفاده از وام دارند (کایا و ماستتی22، 2019). این مشکلات، بقاء آنها را به ویژه در زمان بحران به خطر می­اندازد. در نتیجه، بسیاری از شرکت­های کوچک در شرایط بسیار چالش برانگیز و بحرانی شکست می­خورند (رامالهو و همکاران23، 2018). محققان استدلال کرده­اند که سازمان­ها اغلب بر طرح­های کارآفرینی؛ بر روی تعادل بین هزینه­های زیست محیطی و رشد اقتصادی تکیه می­کنند (کریستوفرسن و همکاران24، 2020). بنابراین، مالکان (معمولاً کارآفرینان) نقش اصلی را در بقای شرکت­های کوچک ایفا می­کنند (جونز و همکاران25، 2010). با این حال، نقش آنها کمتر مورد تحقیق قرار گرفته است (حشمتی26، 2015). محققان برای درک نقش ویژگی‌های مالکان در موفقیت شرکت‌های کوچک خواستار تحقیقات عمیق‌تر شده‌اند (پرایاگ و همکاران27، 2020). محققان تأثیر ویژگی­های مالک مانند خوش بینی (اوزگن و همکاران28، 2021)، منبع کنترل (نور و همکاران29، 2021)، اعتماد به نفس (سرجنت و همکاران30، 2021)، توانایی مذاکره (کوتیکا و همکاران31، 2020) و توانایی ریسک­پذیری (چو و اورازم32، 2021)، را در پیش بینی بقا و موفقیت شرکت­های کوچک بررسی کرده اند. علاوه بر این، ادبیات رایج حامی این است که کارآفرینان تاب‌آور شانس بیشتری برای بقا دارند (دیویدسون و گوردون33، 2016). 

 

تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار

محققان توافق دارند که بقای شرکت­های کوچک به وضعیت روانشناختی مالک بستگی دارد (پرایگ و همکاران34، 2020). به عبارت دیگر، تاب آوری (یک منبع روانشناختی) به عنوان یک پدیده مشاهده شده برای «بقا» در نظر گرفته می شود. محققان تاب­آوری روانشناختی را از دو منظر مفهوم سازی می­کنند (رابرتسون و همکاران35، 2015). از دیدگاه اول، این یک ویژگی (یعنی ویژگی های پایدار) فردی است که ظرفیت رسیدگی به موقعیت­های نامطلوب را فراهم می کند. دیدگاه دوم آن را حالتی می داند که فرد می­تواند آن را توسعه دهد (کینگ و همکاران36، 2016). شباهت­های اساسی در هر دو دیدگاه این است که افراد برای مقابله با واکنش­های هیجانی نامطلوب آماده هستند (آتوتا و همکاران37، 2020). مطالعات نشان داده‌اند که افراد از نظر تاب­آوری روان‌شناختی می‌توانند پیامدهای عوارض جانبی را کاهش دهند. با این حال، مطالعات تجربی در مورد تاب­آوری روان‌شناختی صاحبان شرکت و شانس بقای کسب‌ و کار شرکت‌های کوچک در شرایط بحرانی اقتصادی کمتر مورد تحقیق قرار گرفته‌اند. ایده بررسی ارتباط بین متغیرهای کانونی این مطالعه در شرایط بحرانی اقتصادی ریشه در تحقیقات رایج در مورد شناخت کارآفرینی دارد. در شرکت­های کوچک، مالکان کارآفرینانی هستند که نقش مهمی در تصمیم­گیری، شکل دادن به جهت­گیری و عملکرد آن ایفا می­کنند (کاسیا و همکاران38، 2014). شناخت کارآفرینی به ارزیابی و نتیجه­گیری بر اساس ارزیابی فرصت­های موجود و درک شانس موفقیت سرمایه­گذاری کمک می­کند. افراد از مجموعه­ای از مدل­های ذهنی برای ارزیابی محیط بیرونی استفاده می­کنند. شناخت آنها استفاده از منابع را برای بهره­مندی از امکانات موجود تضمین یا محدود می­کند. در واقع، در شرکت‌های کوچک، تاب‌آوری روان‌شناختی مالکان بر انعطاف‌پذیری کارکنان تأثیر می‌گذارد و به انعطاف‌پذیری سازمانی، رشد کسب‌ و کار و موفقیت کمک می‌کند. با این حال، «تاب­آوری فردی توجه کمی به خود جلب کرده است، و آثار مرتبط در ادبیات، پراکنده به نظر می­رسند» (سانتورو و همکاران39، 2020).

نظریه گسترش و ساخت، بیان می‌کند که احساسات مثبت دیدگاه فرد را توسعه می‌دهد و فرد را از نظر شناختی تاب آور می‌سازد، ادراکات غنی‌تر را تسهیل می‌کند و نتایج رفتاری سازنده ایجاد می کند. علاوه بر این، احساسات مثبت مجموعه منابعی را گسترش می دهند که به فرد کمک می کند تا به شیوه های سازگارتر رفتار کند (لین و همکاران، 2016). برعکس، احساسات منفی دیدگاه فرد را محدود می‌کند و منجر به حالت‌های واکنشی خاص، کوتاه‌مدت و غریزی می‌شود که برای افراد مضر است.

ارزیابی­شناختی، مالکان شرکت را با استفاده از مدل‌های ذهنی خود برای استفاده از فرصت‌ها و برداشتن گام‌های سازنده در ارزیابی محیط کسب‌وکار موجود، به ویژه در دوره های عدم قطعیت مانند همه‌گیری، مجهز می‌کند. افرادی که تأثیرات مثبتی مانند اشتیاق، هیجان و شادی را تجربه می­کنند، احتمال بیشتری برای گسترش منابع خود برای غلبه بر موقعیت های دشوار دارند. هیجان مثبت به گسترش افق ها برای ارزیابی هر موقعیتی با دید باز کمک می­کند و منجر به موفقیت در مقابله با موقعیت های استرس­زا می­شود. افراد تاب آور احساسات مثبت را حفظ می­کنند زیرا در شرایط نامطلوب امیدوار باقی می­مانند (مک و همکاران، 2011). از این رو، افراد تاب آور در مقایسه با دیگران شانس بیشتری برای یافتن معنا در شرایط پریشانی دارند. ما ادعا می‌کنیم که صاحبان تاب­آور شرکت‌های کوچک احتمالاً دوره­های بحران را چالشی می‌دانند که می‌توانند بر آن غلبه کنند (بارتو، 2012). زمانی که صاحبان تاب­آور شرکت‌های کوچک موقعیت‌های خارجی نامطلوب را به عنوان یک چالش درک کنند، در هدایت شرکت‌های خود کارآمدتر خواهند بود. بنابراین، صاحبان شرکت­های تاب­آور شانس بقای کسب و کار بیشتری در طول دوره­های بحران خواهند داشت.

تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار و نقش میانجی افسردگی

افسردگی ناشی از "درک یک زیان اساسی یا تهدیدات از جانب چنین زیانی" است. علائم افسردگی معمولاً مربوط به رویدادهای گذشته و افزایش تلقین تجارب هیجانی منفی است. اجتناب، کناره­گیری و عدم فعالیت از مولفه­های افسردگی هستند. از این رو، افسردگی مالکان ممکن است برای بقای شرکت­های کوچک مضر باشد.

افراد تاب­آور وضعیت نامطلوب را متفاوت می­بینند. در واقع، آن‌ها مکانیسم‌های مقابله‌ای فعال را در موقعیت‌های چالش‌برانگیز دنبال می‌کنند و توانایی تبدیل افکار مخرب به ایده‌های سازنده را دارند (مک‌ری و همکاران40، 2012). هیجان مثبت منابع موجود را گسترش می­دهد و با کمک آنها، افراد با موقعیت های نامطلوب کنار می­آیند. تاب آوری روانشناختی به افراد کمک می­کند تا خوشبین تر شوند (کارور و همکاران41، 2010). بنابراین، احساسات مثبت ناشی از تاب­آوری روانشناختی منجر به بازیابی سریع‌تر از شکست‌ها و بهبود سلامت جسمی و روانی می‌شود. افراد با وضعیت روانی مثبت قادر به ارزیابی موقعیت­ها و عوامل محیطی هستند. از سوی دیگر، افرادی که در موقعیت­های چالش برانگیز قادر به حفظ مثبت اندیشی نیستند، مستعد افسردگی و اضطراب هستند. محققان استدلال می کنند که تاب­آوری روانشناختی احتمال افسردگی را کاهش می­دهد (کارمن و وینگرهوتز42، 2012). بنابراین، صاحبان فاقد تاب­آوری روانشناختی بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی هستند. افرادی که افسردگی را تجربه می­کنند، منفی­گرایی بیشتری از خود نشان می­دهند (گولان و همکاران43، 2016) و ادراک منفی بیشتری نسبت به سایر افراد دارند (ونزلر و همکاران44، 2017). از سوی دیگر، زمانی که صاحبان شرکت­ها با افسردگی مواجه نیستند، قضاوت آنها برای بقا و رشد شرکت­هایشان بهینه و مفید خواهد بود. بنابراین انتظار می رود افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را میانجیگری کند.

چات وانی و همکاران، (2022)، تاب­آوری روانشناختی و شانس بقاء کسب و کار: مطالعه شرکت­های کوچک در ایالات متحده در طول کرونا ویروس، یافته‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر مداخلات برای به حداقل رساندن شکنندگی مالی، سیاست‌گذاران ممکن است مکانیسم‌هایی را برای افزایش تاب­آوری روانشناختی مالکان و کاهش افسردگی در نظر بگیرند. مطالعه نشان می‌دهد که منابع مالی و روانی مالکان برای بقای شرکت‌های کوچک در طول همه‌گیری برای اطمینان از مشارکت در اقتصاد مدور بسیار مهم هستند؛ تانر45، (2021)، پژوهشی با عنوان بینش کیفی در مورد تاب­آوری شرکت­های کوچک و کوچک گردشگری در مواجهه با کووید 19 انجام داد. این مطالعه با هدف جمع­آوری اطلاعات از رهبران چنین شرکت­هایی در طول همه­گیری بین المللی مداوم، مفهوم تاب آوری سازمانی را که در صنایع کوچک و متوسط، صنعت گردشگری کاربرد دارد، بررسی کرد. یافته­های این مطالعه بر ویژگی­ها و فعالیت های خاصی تاکید می­کند که کسب و کار های کوچک و متوسط فعال درگردشگری در صورت ارتقاء آن­ها می توانند سطح تاب­آوری خود را بهبود بخشند. با توجه به این یافته­ها، شرکت­های کوچک و متوسط در صنعت گردشگری بهتر است خود را برای مواجهه با مشکلات ناگزیر بعدی مجهزکنند؛ نورالنبی46، (2020)، در مقاله ای با عنوان برنامه­ریزی برای بازیابی و تاب­آوری کسب و کارهای کوچک و متوسط در طول همه­گیری کرونا به بررسی چگونگی رسیدگی به کسب و کارهای کوچک در عربستان پرداخت که در طول همه­گیری کووید 19 نیاز به تغییر در استراتژی بقا در بازار دارند. یافته­ها نشان می دهد دولت تلاش و برنامه محرک قابل توجهی برای حفظ ثبات اشتغال و کسب و کارهای کوچک و متوسط ارائه داده است. بیشتر کسب و کارها از بسته­ های محرک اعلام شده توسط دولت راضی بودند. کسب و کار­ها باید تمام پیشرفت­های مربوط شیوع ویروس کرونا را ارزیابی کنند و برای تامین هرگونه شرایط نامطلوب ناشی از بیماری همه_گیر کووید 19 برنامه های احتمالی را تدوین و اجرا کنند. صاحبان کسب و کارها سه استراتژی را برای تاب آوری برشمردند: رهبری هزینه، پایداری مالی، تحول کسب و کار؛ اسمیت و امرسون، (2017) با استفاده از روش­های مدل­ سازی معادلات و بررسی 258 حسابرس از 7 شرکت بزرگ حسابرسی ایلات متحده در سال2015، رابطه بین سطوح تاب­اوری فردی و عملکرد کیفیت حسابرسی را درچارچوب مدل استرس­زا ارزیابی کردند. بر اساس نتایج آنها، هر فردی که تاب­آوری بیشتری دارد، برای مقابله با محیط استرس­زا و کنترل استرس تواناتر است. این نتایج، اثربخشی تاب­آوری در کاهش تاثیر زیان­آور استرس بر فرد و برانگیختی استرس بر فرسودگی شغلی و عملکرد حسابرس را شان می­­دهد.

 رحمانی (1401)، بررسی آسیب­ها و راهکارهای تاب­آوری سازمانی در سازمان­های تولیدی، نتایج حاصل از پرسشنامه نشان می­دهد که از این راهکارهای مربوط به حل آسیب­های تاب­آوری، رهبری و تصمیم­گیری اولویت اول، مزیت رقابتی اولویت دوم، مدیریت محصول اولویت سوم، مدیریت نیروی انسانی اولویت چهارم، حفظ و توانایی سازمان اولویت پنجم و تلاش های نوآورانه اولویت ششم را به خود اختصاص داده اند. اشکفتکی و بابایی فارسانی (1401)، تاثیر تاب­آوری تأمین کننده و مشتری بر عملکرد زنجیره تأمین (مورد مطالعه: شرکت برفاب)، نتایج پژوهش نشان از تأیید اثر معنادار استفاده از تکنولوژی اطلاعات تأمین کننده و مشتری برای بهره­برداری بر تاب­آوری تأمین کننده و مشتری بوده است. همچنین اثر استفاده از تکنولوژی اطلاعات تأمین کننده و مشتری برای اکتشاف بر تاب­آوری تأمین کننده و مشتری نیز معنادار بوده است و در نهایت اثر معنادار تاب­آوری تأمین کننده و مشتری بر عملکرد زنجیره تأمین تأیید شد. در نتیجه می­توان گفت سیستم اطلاعات نقش پررنگی بر عملکرد زنجیره تأمین ایفا می­کند. ابراهیمی و نورنژادونوش (1401)، طراحی مدل توسعه ظرفیت تاب­آوری شرکت های کوچک و متوسط (با رویکرد ساختاری تفسیری)، نتایج نشان داد برخی از عوامل مؤثر بر ظرفیت توسعه تاب‌آوری سازمانی مانند چشم‌انداز مشترک، مدیریت دانش سازمانی، توانمندسازی نیروی انسانی و ساختار ارگانیک منعطف را می‌توان به‌عنوان جنبه‌های نرم و رفتاری توسعه ظرفیت تاب‌آوری سازمانی در نظر گرفت؛ از طرف دیگر عوامل دیگری مانند تکنولوژی، منابع مالی، اتحاد و برون‌سپاری و افزونگی منابع را نیز می‌توان به‌عنوان جنبه‌های سازمانی در توسعه تاب‌آوری سازمانی مورد توجه قرار داد که در مجموع می‌توانند زمینه چابکی تولید و تأمین و همچنین نوآوری و خلاقیت و استفاده از فرصت‌های محیطی و انعطاف‌پذیری سازمانی را فراهم سازند و باعث افزایش ظرفیت تاب‌آوری سازمانی گردند؛ پروری و همکاران (1401)، طراحی الگوی تاب‌آوری کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در شرایط بحران: رویکرد آمیخته، نتایج پژوهش ظرفیت‌های بالقوه برای تاب‌آوری کسب و کارهای کوچک و متوسط در شرایط بحرانی را شناسایی کرد که دربرگیرنده چهار سطح است: (1) سطح فردی شامل توانمندسازی فردی و پرورش شایستگی‌ها، (2) سطح سازمان شامل جهت‌گیری بازاریابی، جهت‌گیری استراتژیک، آماده‌سازی زیرساخت‌ها، نظام مالی دقیق و مدیریت منابع انسانی (3) سطح صنعت شامل تعاملات نزدیک‌تر با مشتریان، رصد رقبا و مدیریت تامین‌کنندگان، (4) سطح نهادی شامل حمایت‌های بخش عمومی و ایجاد انجمن‌ها و تشکل‌های حامی. الگوی به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که ایجاد ظرفیت‌ها و بسترهای درونی و بیرونی موجب استمرار تاب‌آوری کسب و کارهای کوچک و متوسط در شرایط بحرانی و واکنش سریع جهت تطبیق با نااطمینانی‌ها و الزامات نوظهور می‌شود؛ ایوانی و قاسمی (1400)، تاب­آوری بنگاه­ها، چالش­ها و راه­حل­ها، تاکید بر تاب­آوری مالی، پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی تاب­آوری بنگاه­ها پرداخته و پس از نگارش ادبیات موضوع به بررسی مطالعات پیشین پرداخته و در ادامه استراتژی­های تاب­آوری بنگاه با تاکید بر تاب­آوری مالی عنوان گردیده است؛ میرزادی و چراغی (1399)، بررسی رابطه بین تاب­آوری و کاهش کیفیت ممیزی با نقش میانجی­گری استرس، بر اساس نتایج، اگر میزان تاب­آوری حسابرسان طی بررسی­ها و فشارهای کاری وارد شده بر آنان، کافی نباشد و به نوعی حسابرسان از این خصیصه شخصیتی بی بهره باشند، استرس برآمده از فشار و مشغله کاری افزایش می­یابد؛ آراد و همکاران (1399)، بررسی سطوح تاب­آوری فردی، استرس حسابرس و روش های تقلیل دهنده کیفیت در حرفه حسابرسی، نتایج نشان داد که موضوع تاب­آوری در حرفه حسابرسی بر رفتارهای شخصی و کارکرد حسابرسان اثرگذار است. این مولفه می تواند زمینه­ای برای کاهش کیفیت کار حسابرسان و ایجاد فرسودگی و برانگیختگی استرس آنان شود؛ عیوض­لو و همکاران (1398)، بررسی عوامل موثر بر تاب­آوری شرکت­ها در شرایط بروز اختلالات رنجیره تامین (مطالعه موردی: شرکت­های تولیدی شهرک صنعتی البرز در استان قزوین)، نتایج نشان داد که در شرایط اختلال پایین عوامل جهت­گیری اختلالات زنجیره تامین، مدیریت دانش، استراتژی منابع انسانی و رقابت­پذیری پویا بر تاب­آوری شرکت نقش دارند. ولی در این شرایط، پیکر بندی مجدد منابع و نوآوری سازمانی، هیچ یک نقش میانجی­گری ندارد. از طرفی در شرایط اختلال بالا، عوامل پیکربندی مجدد منابع، مدیریت دانش، رقابت­پذیری پویا بر تاب­آوری شرکت اثر معنادار و مستقیمی دارند. همچنین پیکربندی مجدد منابع بر رابطه بین جهت­گیری اختلالات زنجیره تامین و تاب­آوری شرکت اثر مینجی­گری معنادار دارد. در حالی که نوآوری سازمانی بر رابطه بین مدیریت دانش و تاب­آوری اثر میانجی­گری ندارد؛ شهرودی و همکاران (1397)، پیامد­های روانشناختی و غیر روانشناختی تاب­آوری سازمانی: ترغیب کننده­هایی برای حرکت به سمت تاب­آور شدن سازمان­ها، نتایج نشان دادند تاب­آوری سازمانی باعث بهبود در مفاهیم روانشناختی و غیر روانشناختی در سازمان­ها می­شود؛ استادی و سلیمان پورعمران (1396)، رابطه تاب­آوری سازمانی با رقابت­پذیری و مزیت رقابتی پایدار مورد مطالعه: شرکت سیمان بجنورد، نتایج حاکی از این بود که بین متغیر مستقل تاب­آوری سازمانی با رقابت­پذیری و مزیت رقابتی پایدار و بین دو متغییر وابسته­ی رقابت­پذیری و مزیت رقابتی پایدار رابطه معنی­داری وجود دارد. 

امروزه فضای پیچیده محیط کسب و کار و تلاطمات محیطی، بقای سازمان­ها را به خطر انداخته است. غیرقابل پیش­بینی بودن محیط و رقابت زیاد به همراه سایر مسائلی که کسب و کارها با آن درگیر هستند می­­توانند بقای آنها را به خطر اندازد. در چنین شرایطی سازمان­ها نیازمند آن هستند که خود را  از خطر نابودی نجات دهند. موضوعی که امروزه در این زمینه مطرح است بحث تاب­آوری سازمان­ها است. در جمع­بندی پیشینه­های بررسی شده می­توان گفت اکثر پژوهش­های قبلی بیشتر مبتنی بر متغییر تاب­آوری بوده، مانند بررسی تاب­آوری بر کسب و کارهای کوچک و متوسط در چهار سطح فردی، سازمانی، صنعت و نهادی؛ و برخی از محققان نیز به بررسی پیامدهای روانشناختی و غیرروانشناختی تاب­آوری سازمانی پرداختند و برخی نیز آسیب­ها و راه­کارهای تاب­آوری سازمانی را و برخی عوامل موثر بر تاب­ آوری سارمانی را بررسی کردند. در در پژوهش­های قبلی تاثیر تاب­آوری در سایر بخش­های استراتژیک سازمان کمتر دیده شده است. بنابراین نوآوری این پژوهش از بعد تاثیرگذاری آن در سایر ابعاد استراتژیک سازمان مانند شانس بقا و وجودی مطرح می­شود. و مالکان نقش اصلی را در بقای شرکت­های کوچک ایفا می کنند با این حال، نقش آنها کمتر مورد تحقیق قرار گرفته است و از طرف دیگر بررسی تاب­­آوری از منظر شرکت های تجاری کوچک و کسب و کارهای انتفاعی کمتر صورت گرفته است. و با توجه به این که بحران اقتصادی بشریت را به سمت افسردگی سوق داده است. بنابراین مطالعه حاضر تاب‌آوری روان‌شناختی را به عنوان یک پیش‌بینی‌کننده مهم افسردگی در میان صاحبان شرکت‌های کوچک در شرایط بحران اقتصادی بررسی می­کند.

 

فرضیه­های پژوهش

فرضیه اول: شرکت­های دارای صاحبان  تاب­آور شانس بقای کسب و کار بیشتری در طول دوره­های بحران خواهند داشت.

فرضیه دوم: افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را  طول دوره­های بحران میانجی­گری می کند.

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1. مدل مفهومی تحقیق (منبع : چات وانی و همکاران، 2022)

                

نگاره 1. سوالات پرسشنامه

متغیر مورد مطالعه

سوالات پژوهش

مفاهیم عملیاتی مرتبط در متغیر

شانس بقای شرکت

4 تا 1

سود مناسب سالیانه، کاهش هزینه های ورودی، شرایط خوب اقتصادی، بهبود عملکرد اقتصادی

افسردگی

11 تا 5

احساس عصبی، اضطراب، یا بی تابی؛ ناتوانی در توقف یا کنترل نگرانی؛ احساس ناراحتی، افسردگی یا ناامیدی؛ علاقه یا لذت کم در انجام کارها؛ احساس شکست خوردگی؛ تغییر خودپنداشت؛ بی تصمیمی

تاب آوری روانی

16 تا 12

بازگشت به شرایط نرمال پس از دوران سخت؛ فعالیت در شرایط استرس­زا؛ بهبودی پس از رویداد استرس­زا؛ درگیری ذهنی کمتر در شرایط رکود اقتصادی، درگیری کمتری برای غلبه بر ناکامی­های زندگی

یافته­ها

به منظور اطمینان یافتن از وجود و یا عدم وجود رابطه علّی میان متغیرهای پژوهش و بررسی تناسب داده­های مشاهده­ شده با مدل مفهومی پژوهش، فرضیه­های پژوهش با استفاده از مدل معادلات ساختاری آزمون شدند. در این پژوهش از مدل­یابی معادلات ساختاری و روش حداقل مربعات جزیی (PLS) جهت آزمون فرضیات و برازندگی مدل استفاده شده است. خروجی نرم­افزار، بعد از آزمون مدل مفهومی پژوهش در شکل 2 و 3 نشان داده شده است. در زیر نتایج بررسی دو بخش آزمون مدل اندازه­گیری و آزمون مدل ساختاری به تفصیل ارائه شده است.

img0 

شکل 2. مدل ساختاری تحقیق با ضرایب بارهای عاملی

img0 

شکل 3. مدل ساختاری تحقیق با ضرایب معناداری

 

 

 

برازش مدل­های اندازه­ گیری و ساختاری

سنجش بارهای عاملی

ملاک برای مناسب بودن ضرایب بارهای عاملی، 5/0 می­باشد. در نگاره 2 تمامی اعداد ضرایب بارهای عاملی سوالات از 5/0 بیشتر است.

نگاره 2. ضرایب بارهای عاملی

متغیر مربوطه

سوالهای پرسشنامه

مقادیر استاندارد

سطح معنی داری

شانس بقای شرکت

سود مناسب سالیانه

845/0

089/35

کاهش هزینه های ورودی

769/0

612/22

شرایط خوب اقتصادی

815/0

975/24

بهبود عملکرد اقتصادی

821/0

743/31

افسردگی

احساس عصبی، اضطراب، یا بی تابی

679/0

926/14

ناتوانی در توقف یا کنترل نگرانی

555/0

707/8

احساس ناراحتی، افسردگی یا ناامیدی

705/0

910/12

علاقه یا لذت کم در انجام کارها

657/0

093/12

احساس شکست خوردگی

778/0

790/19

تغییر خودپنداشت

698/0

040/14

بی تصمیمی

685/0

759/14

تاب آوری روانی

بازگشت به شرایط نرمال پس از دوران سخت

764/0

691/11

فعالیت در شرایط استرس زا

769/0

254/11

بهبودی پس از رویداد استرس زا

780/0

263/12

درگیری ذهنی کمتر در شرایط رکود اقتصادی

752/0

863/10

غلبه بر ناکامی های زندگی

519/0

256/4

آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی

مطابق با الکوریتم تحلیل داده­ها در PLS، بعد از سنجش بارهای عاملی سؤالات، نوبت به محاسبه و گزارش ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی می­رسد، که نتایج آن در نگاره 3 آمده است. مقدار مناسب برای آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی 7/0 است و با توجه به اینکه مطابق با یافته­های نگاره 3 این معیارها در مورد متغیرهای مکنون مقدار مناسبی را اتخاذ کرده­اند و توان مناسب بودن وضعیت پایایی پژوهش را تأیید کرد.

            

   نگاره 3. نتایج معیار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی متغیرهای پنهان تحقیق

متغیر پنهان

ضریب آلفای کرونباخ

)Alpha>0.7(

پایایی ترکیبی

)CR>0.7(

شانس بقای شرکت 

768/0

742/0

افسردگی

852/0

827/0

تاب آوری روانی 

781/0

912/0

معیار دوم از بررسی برازش مدل­های اندازه­گیری، روایی واگرا است که به بررسی میزان همبستگی هر سازه با سؤالات (شاخص­ها) خود می­پردازد.

 

 

نگاره 4. نتایج روایی هم­گرا متغیرهای پنهان پژوهش،

میانگین واریانس استخراجی و میزان communality

متغیر مکنون

میانگین واریانس استخراجی

)AVE>0.5(

Communality

شانس بقای شرکت

598/0

598/0

افسردگی

645/0

645/0

تاب آوری روانی

534/0

534/0

 

با توجه به اینکه مقدار مناسب برای AVE 5/0 است و مطابق با یافته­های نگاره 4 این معیار در مورد متغیرهای مکنون مقدار مناسبی را اتخاذ کرده­اند، مناسب بودن هم­گرای پژوهش تأیید می­شود.

 

ارزیابی مدل ساختاری

معیار GOF: برای بررسی برازش مدل کلی، از معیار GOF استفاده می­شود که سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی شده است.

این معیار از طریق فرمول زیر محاسبه می­شود :

 

  از میانگین مقادیر اشتراکی متغیرهای پنهان پژوهش به دست می­آید، که نتایج آن در نگاره 5 نشان داده شده است. 

نگاره 5. نتایج برازش مدل کلی

 

معیار  R squaresیا R2 : دومین معیار برای بررسی برازش مدل ساختاری در یک پژوهش ضرایب R2  مربوط به متغیرهای پنهان درون­زای (وابسته) مدل است. R2 معیاری است که نشان از تأثیر یک متغیر برون­زا بر یک متغیر درون­زا دارد و سه مقدار 19/0، 33/0 و 67/0 به عنوان مقدار ملاک برای مقادیر ضعیف، متوسط و قوی R2 در نظر گرفته می­شود. مطابق با شکل 2و 3، مقدار R2  برای سازه­های درون­زای پژوهش محاسبه شده است که با توجه به سه مقدار ملاک، می­توان مناسب بودن برازش مدل ساختاری را تأیید کرد. با توجه به مقدار به­دست آمده برای GOF یعنی 369/0، برازش بسیار مناسب مدل کلی تأیید می­شود.

 

آزمون فرضیه­های پژوهش

در آمار استنباطی، فرضیه­های پژوهش به محک آزمون کشیده می­شوند. این پژوهش دارای 2 فرضیه است که در بخش­های قبلی معرفی شدند. این فرضیه­ها به کمک پرسشنامه در بسته نرم­افزاری Smart PLS3 آزمون می­شوند. همچنین، میزان رابطه مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای پژوهش با یکدیگر در مدل نهایی پژوهش در نگاره 6 ارایه شده است.

 

 

 

نگاره 6. نتایج رابطه مستقیم و ضرایب معناداری فرضیه­های مدل پژوهش

متغیر مکنون

 

 

GOF

شانس بقای شرکت

598/0

385/0

369/0

افسردگی

645/0

078/0

تاب آوری روانی

534/0

-

ردیف

عنوان

ضریب استانداردشده (β)

معناداری

(T-Value)

نتیجه آزمون

1

صاحبان شرکت­های تاب آور شانس بقای کسب و کار بیشتری در طول دوره­های بحران خواهند داشت.

230/0

108/4

تأیید فرضیه

2

افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را در طول دوره­های بحران میانجی­گری می کند.

278/0*516/0

976/2*473/8

تأیید فرضیه

 

فرضیه 1. صاحبان شرکت های تاب­آور شانس بقای کسب و کار بیشتری در طول دوره­های بحران خواهند داشت. با توجه به شکل 2 و 3، می­توان گفت که ضریب استانداردشده بین دو متغیر (تاب­آوری روان شناختی و شانس بقای شرکت) 230/0 = β و ضریب معناداری (آماره تی) بین این دو متغیر نیز 108/4 = t(بیشتر از قدر مطلق 96/1) است و این امر نشان می­دهد این رابطه معنادار است. بنابراین، فرضیه H1 تأیید می­شود و می­توان نتیجه گرفت، صاحبان شرکت­های تاب­آور شانس بقای کسب و کار بیشتری در طول دوره­های بحران خواهند داشت.

فرضیه 2. افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را طول دوره­های بحران میانجی­گری می­کند. با توجه به شکل 2 و 3، می­توان گفت که ضریب استانداردشده بین سه متغیر (تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای شرکت با میانجی­گری افسردگی) 278/0*516/0 = β و ضریب معناداری (آماره تی) بین این دو متغیر نیز 976/2*473/8 = t(بیشتر از قدر مطلق 96/1) است و این امر نشان می­دهد این رابطه معنادار است. بنابراین، فرضیه H0 رد و فرضیه H1 تأیید می­شود و می­توان نتیجه گرفت افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را دوره­های بحران میانجی­گری می کند.

نتیجه‎گیری و پیشنهادها

پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب­و­کار با میانجی­گری افسردگی در  شرایط بحرانی در شهرک­های صنعتی مرند و سرمایه­گذاری خارجی انجام گرفت. تحلیل آماری و تجزیه و تحلیل داده­های این پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. با توجه به تجزیه و تحلیل به­دست آمده از برازش مدل ساختاری، دو فرضیه پژوهش تأیید شدند. نتایج فرضیه اول (تاب­آوری روانی مالکان بر شانس بقای کسب و کار) با نتایج پژوهش (چات وانی و همکاران (2022)، رحمانی (1401)، ایوانی و قاسمی (1400)، آراد و همکاران (1399)، فرضیه دوم (افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را میانجی­گری می­کند) با نتایج پژوهش­های (پروری و همکاران (1401)، ابراهیمی و نورنژادونوش (1401)، اشکفتکی و بابایی فارسانی (1401)، میرزادی و چراغی (1399)) همسو بوده است.

شرکت­های کوچک حفاظت از محیط زیست و نوآوری سبز را ترویج می کنند، در نتیجه، شرکت­های کوچک فعلان مهمی در اقتصاد مدور هستند. بحران اقتصادی ممکن است شانس بقای کسب و کار آنها را تهدید کند. به دلیل شرایط بحرانی، شرکت­های کوچک تحت محدودیت­های مالی قابل توجهی قرار گرفته اند. بسیاری از شرکت‌های کوچک تعطیل شده‌اند یا انتظار می‌رود تعطیل شوند. مالکان در انتخاب شیوه­های کسب و کار و اتخاذ روش­های دوستدار محیط زیست، نقش دارند لذا نقش مهمی در پایداری، بقا و رشد شرکت­های کوچک دارند. از این رو منابع روانی آنها برای پایداری شرکت بسیار مهم است. محققان دریافتند که منابع روانشناختی با نوآوری ، تاب آوری سازمانی، درآمدزایی و عملکرد مالی مرتبط هستند. بنابراین در این پژوهش به بررسی تاب­آوری روانشناختی بر شانس بقای کسب و کار با میانجی­گری افسردگی در شرایط بحرانی پرداخته شده است. نتایج حاکی از این می باشد که افراد تاب­آور احساسات مثبت را حفظ می کنند زیرا در شرایط نامطلوب امیدوار باقی می مانند. و دوره های بحران را چالشی می دانند که می توانند برآن غلبه کنند. بنابراین، صاحبان شرکت های تاب­آور شانس بقای کسب و کار بیشتری در طول دوره های بحران خواهند داشت. از طرف دیگر، افسردگی مالکان شانس بقای شرکت های کوچک را کاهش می­دهد. از طرفی تاب­آوری روانشناختی به عنوان یک منبع مهم، می تواند افسردگی صاحبان شرکت های کوچک را به حداقل برساند. در واقع افراد تاب­آور وضعیت نامطلوب را متفاوت می بینند. آنها مکانیسم های مقابله­ای فعال را در موقعیتهای چالش برانگیز دنبال می کنند و توانایی تبدیل افکار مخرب به ایده های سازنده را دارند و قضاوت آنها برا ی بقا و رشد شرکت­هایشان بهینه و مفید خواهد بود. لذا صاحبان دارای انعطاف پذیری بالا، افسردگی کمتری تجربه خواهند کرد. افسردگی کمتر شانس بقای شرکت­های کوچک را افزایش می دهد. در نتیجه افسردگی به طور منفی ارتباط بین تاب­ آوری روانشناختی و شانس بقای کسب و کار را در طول دور­های بحران میانجی­گر­ی می­کند.

با توجه به اهمیت تاب آوری سازمانى، باید ابعاد و شاخص های مناسبی جهت سنجش تاب آوری سازمانى در سازمان ها تعیین شود و سپس با تعیین وزن و اولویت بندی شاخص ها و حیطه های تاب آوری سازمانى، اطلاعات مفیدی در اختیار مدیران و تصمیم­گیرندگان قرار گیرد که از آن در برنامه­ریزی ها جهت کاهش ریسک و افزایش سطح ایمنی و تاب آوری آن سازمان و یا سازمان های مشابه استفاده شود. با توجه به این که بقای شرکت­های کوچک به صنعتی که به آن تعلق دارند بستگی دارد. لذا پیشنهاد می گردد در مطالعات آینده به بررسی این که ارتباط بین تا­­ب­آوری روانی و شانس بقای کسب و کار با توجه به صنایعی که در شرکت های کوچک در آن فعالیت می کنند متفاوت است یا خیر پرداخته شود. و همچنین می­توان در بررسی رابطه بین تاب­آوری روانشتناختی و شانس بقای کسب و کار از متغییر تعدیل کننده شکنندگی مالی در پژوهش های آتی استفاده نمود.

منابع

آراد، حامد؛ مشعشعی، سیدمحمد و اسکندری، دل آرا (1399)، بررسی سطوح تاب­آوری فردی، استرس حسابرس و روش­های تقلیل دهنده کیفیت در حرفه حسابرسی، نشریه بررسی­های حسابداری و حسابرسی » تابستان 1399 شماره 100.

استادی­ایرج، مرضیه و سلیمان پور عمران، محبوبه (1396)، رابطه تاب­آوری سازمانی و مزیت رقابتی پایدار مورد مطالعه: شرکت سیمان بجنورد، فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، سال 28، شماره108، صص 58-37.

ابراهیمی، مهدی و نژادونوش، وحید (1401)، طراحی مدل توسعه ظرفیت تاب­آوری شرکت های کوچک و متوسط (با رویکرد ساختاری تفسیری)، دو ماهنامه بررسی­های بازرگانی، دوره 20، شماره 112، شماره پیاپی 112، صص 63-80.

ایوانی، فرزاد و قاسمی، روح اله (1400)، تاب­آوری بنگاه ها، چالش­ها و راه­حل­ها، تاکید بر تاب­آوری مالی، دومین کنفرانس بین المللی­چالش­ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، دامغان،

پروری، پیمان؛ جلال پور، مهدیه؛ رحمان سرشت، حسین و ناصحی فر، وحید (1401)، طراحی الگوی تاب‌آوری کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در شرایط بحران: رویکرد آمیخته، دوره 28، شماره 85، صص 13-42.

رحمانی، کمال­­الدین (1401)، بررسی آسیب­ها و راهکارها ی تاب­آوری سازمانی در سازمان­های تولیدی، نشریه چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 5، شماره 75، شماره پیاپی 75، زمستان جلد هشتم، صص 13- 27.

قاسمی اشکفتکی و بابایی فارسانی میثم (1401). تاثیر تاب­آوری تأمین کننده و مشتری بر عملکرد زنجیره تأمین (مورد مطالعه: شرکت برفاب. ( نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، شماره6(22) ، صص 1095-1110.

محمدی شهرودی، حامد؛ رحیم نیا، فریبرز؛ ملک­زاده، غلامرضا و خوراکیان، علیرضا (1397)، پیامدهای روانشناختی و غیر روانشناختی تاب­آوری سازمانی: ترغیب کننده­هایی برای حرکت به سمت تاب­آورشدن سازمان ها، پژوهش­نامه روانشناسی مثبت، دوره 4، شماره 1، صص 63-77.

میرزادی، انیس و چراغی، علی (1399)، بررسی رابطه بین تاب­آوری و کاهش کیفیت ممیزی با نقش میانجی­گری استرس، چهارمین کنفرانس علمی دستاوردهای نوین در مطالعات علوم مدیریت، حسابداری و اقتصاد ایران،ایلام.

Athota, V. S., Budhwar, P., & Malik, A. (2020). Influence of personality traits and moral values on employee well-being, resilience and performance: A cross-national study. Applied Psychology, 69(3), PP. 653–685.

Barreto, I. (2012). Solving the entrepreneurial puzzle: The role of entrepreneurial interpretation in opportunity formation and related processes. Journal of Management Studies, 49(2), PP. 356–380.

Bartik, A. W., Bertrand, M., Cullen, Z., Glaeser, E. L., Luca, M., & Stanton, C. (2020). The impact of COVID-19 on small firm outcomes and expectations. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(30), PP. 17656–17666.

Carver, C. S., Scheier, M. F., & Segerstrom, S. C. (2010). Optimism. Clinical Psychology Review, 30(7), PP. 879–889.

Chhatwani, M., & Mishra, S. K. (2021b). Financial fragility and financial optimism linkage during COVID-19: Does financial literacy matter? Journal of Behavioral and Experimental Economics, 94, Article 101751.

Digan, S. P., Sahi, G. K., Mantok, S., & Patel, P. C. (2019). Women’s perceived empowerment in entrepreneurial efforts: The role of bricolage and psychological capital. Journal of Small Business Management, 57(1), PP. 206–229.

Fisher, R., Maritz, A., & Lobo, A. (2016). Does individual resilience influence entrepreneurial success? Academy of Entrepreneurship Journal, 22(2), PP. 39–53.

Gollan, J. K., Hoxha, D., Hunnicutt-Ferguson, K., Norris, C. J., Rosebrock, L., Sankin, L., & Cacioppo, J. (2016). The negativity bias predicts response rate to behavioral activation for depression. Journal of Behavioral theory and Experimental Psychiatry, 52, PP. 171–178.

Hopp, C., & Sonderegger, R. (2015). Understanding the dynamics of nascent entrepreneurship—Prestart-up experience, intentions, and entrepreneurial success. Journal of Small Firm Management, 53(4), PP. 1076–1096

Karreman, A., & Vingerhoets, A. J. (2012). Attachment and well-being: The mediating role of emotion regulation and resilience. Personality and Individual Differences, 53 (7), 821–826.

King, D. D., Newman, A., & Luthans, F. (2016). Not if, but when we need resilience in the workplace. Journal of Organizational Behavior, 37(5), PP. 782–786.

Lin, W. L., Cheah, J. H., Azali, M., Ho, J. A., & Yip, N. (2019). Does firm size matter? Evidence on the impact of the green innovation strategy on corporate financial performance in the automotive sector. Journal of Cleaner Production, 229, PP. 974–988.

Mak, W. W., Ng, I. S., & Wong, C. C. (2011). Resilience: Enhancing well-being through the positive cognitive triad. Journal of Counseling Psychology, 58(4), 610–617.

Malesios, C., De, D., Moursellas, A., Dey, P. K., & Evangelinos, K. (2021). Sustainability performance analysis of small and medium sized firms: Criteria, methods and framework. Socio-Economic Planning Sciences, 75, PP. 1–19.

Malvika Chhatwani, Sushanta Kumar Mishra, Arup Varma, Himanshu Rai (2022), Psychological resilience and business survival chances: A study of small firms in the USA during COVID-19, Journal of Business Research 142, PP. 277–286.

McRae, K., Ciesielski, B., & Gross, J. J. (2012). Unpacking cognitive reappraisal: Goals, tactics, and outcomes. Emotion, 12(2), PP. 250–255

Prayag, G., Spector, S., Orchiston, C., & Chowdhury, M. (2020). Psychological resilience, organizational resilience and life satisfaction in tourism firms: Insights from the Canterbury earthquakes. Current Issues in Tourism, 23(10), PP. 1216–1233.

Prayag, G., Spector, S., Orchiston, C., & Chowdhury, M. (2020). Psychological resilience, organizational resilience and life satisfaction in tourism firms: Insights from the Canterbury earthquakes. Current Issues in Tourism, 23(10), PP. 1216–1233.

Robertson, I. T., Cooper, C. L., Sarkar, M., & Curran, T. (2015). Resilience training in the workplace from 2003 to 2014: A systematic review. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 88(3), PP. 533–562.

Santoro, G., Bertoldi, B., Giachino, C., & Candelo, E. (2020). Exploring the relationship between entrepreneurial resilience and success: The moderating role of stakeholders’ engagement. Journal of Business Research, 119, PP. 142–150.

Tang, J., Baron, R. A., & Yu, A. (2021). Entrepreneurial alertness: Exploring its psychological antecedents and effects on firm outcomes. Journal of Small Business Management. https://doi.org/10.1080/00472778.2021.1945071

Wenzler, S., Hagen, M., Tarvainen, M. P., Hilke, M., Ghirmai, N., Huthmacher, A. C., et al. (2017). Intensified emotion perception in depression: Differences in physiological arousal and subjective perceptions. Psychiatry Research, 253, PP. 303–310.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] . velva and badkin 

[2] . Circular economy  

[3] . kanfanteh et al

[4] . Peproni et al

[5] . sheroder et al

[6] . patova et al 

[7] . karter and rajerz

[8] . Soha et al

[9] . Roll et al 

[10] . afhshar et al 

[11] . moghi  and veghdani

[12] . lois et al 

[13] . lopez-perz et al

[14] . di et al 

[15] . Malziros et al 

[16] . arghon-corea et al 

[17] . shefi et al

[18] .lio et al 

[19] . malsios et al

[20] . bartik et al 

[21] . bergher and odel 

[22] . Kia and masteti

[23] . ramaleho et al 

[24] . keristofersen et al 

[25] . jonz et al 

[26] . heshmati 

[27] . perayagh et al 

[28] . Ozghen et al 

[29] . Nour et al 

[30] . Sarjant et al 

[31] . Koticaet et al 

[32] . Cho and orazom 

[33] . Davidson and oragom 

[34] . prigh et al 

[35] . Rebertson et al 

[36] . King et al 

[37] . Atota et al 

[38] . Kasia et al 

[39] .santoro et al 

[40] . Mac rei et al 

[41] . Karver et al 

[42] . Karmen and wingerhoutz 

[43] . Ghoulan et al 

[44] . Venzeler et al 

[45] . Tanner 

[46] . Nurunabi 


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]