تحلیل محتوای تصاویر کتاب‌های داستانی کودکان رده سنی ب و ج در دهه 80
محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتیزهره میرحسینی 1 , زهرا اباذری 2 , فاطمه معدنی 3
1 - عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
کلید واژه: تحلیل محتوا, ادبیات کودکان و نوجوانان, تصویرگری کتاب, کودکان, داستان,
چکیده مقاله :
هدف: هدف از این پژوهش تحلیل محتوای تصاویر کتاب‌های داستانی تالیفی گروه سنی ب و ج در دهه‌ی 80 می‌باشد تا مشخص شود که تصویرگری آن‌ها در چه وضعیت و جایگاهی قرار دارد. روش: نگارش این پژوهش بر اساس روش تحلیل محتوای مفهومی است. در این راستا ابتدا معیارهای ارزیابی تصاویر و شرایط ظاهری کتاب، از شورای کتاب کودک و همین طور کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانانگردآوری شد و پس از تهیه سیاهه وارسی از روی این معیارها و ادغام آن‌ها بر اساس نظر متخصصان کتابداری و ادبیات کودکان، به تحلیل محتوای 335 عنوان کتاب ( بطور تصادفی) که بین سال‌های80 تا 89 چاپ شده بودند، پرداخته شد. یافته‌ها: در این پژوهش چهار عامل 1. توجه به عوامل ظاهری 2. مرتبط‌بودن تصاویر با محتوای داستان 3. مرتبط‌بودن تصاویر با نیازهای گروه سنی ب و ج 4. وضعیت کیفیت تصاویر، مورد بررسی قرار گرفت؛ نتایج نشان می‌دهد که در مورد عامل اول 38/55% وضعیت مطلوب و 7/30% نامطلوب داشتند، در عامل دوم 70% وضعیت مطلوب و 2% نامطلوب بودند، در عامل سوم 3/60% وضعیت مطلوب و 16% نامطلوب داشتند و در عامل چهارم 73/44% وضعیت مطلوب و 27% نامطلوب بودند. نتیجه‌گیری: با توجه به آمار بدست‌آمده، کتاب‌های چاپ شده در دهه 80، وضعیت نسبتا مناسبی در زمینه‌های "توجه به عوامل ظاهری" و " مرتبط‌بودن تصاویر با نیازهای گروه سنی" داشتند و به "مرتبط‌بودن تصاویر با محتوی داستان" بیش از مسائل دیگر توجه شده بود و به مقوله "کیفیت تصاویر " کمتر از بقیه موارد توجه شده بود.
Purpose: The purpose of this research is to analyze the children`s story books illustration during 80`s. Four factors are analyzed in this research:1. Appearance 2. Relation between illustration & content 3. Relation between illustration & primary school children needs 4. Quality of illustrations. Method: The research method is conceptual content analysis. The criteria of The Children Book Council and The Children & Young Adult Intellectual Center are adopted in this research. According to the criteria, a checklist is prepared. On the whole, 335 books during decade 80's, were accidentally analyzed by the checklist. Findings: The findings show that, the first factor (Appearance) with 55.38% were in good conditions & 30.7% were not good enough.The second factor (Relation between illustration & content) with 70% were in good relations & 2% were not good enough.The third factor (Relation between illustration &children needs) with 60.3% were in good relations & 16% were not good enough.The fourth factor (quality of illustrations) with 44.73% were in good quality and 27% were not good enough. Conclusions: According to the findings, the published books of 80's for primary school children had a good status regarding appearances and their relation with the needs. The relation between the content & the illustrations was considered, but the quality of the illustration was less considered.
ابراهیمی، نادر(1367). مقدمه‌ای بر مصورسازی کتاب کودکان. تهران: آگاه.
افضل طوسی، عفت‌السادات (1374). بررسی تاثیر و تاثر تصویرسازی کتاب کودک در جامعه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
پژوهش، نوشین(1374). ملاک‌ها و معیارهای نقد و نقادی در آثار تصویرگری کتاب کودک. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، تهران.
حجازی، بنفشه (1381). ادبیات کودکان و نوجوانان ویژگی‌ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بداللهی، مهتاب (1382). نقش تصویر در پرورش تخیل. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، تهران.
قایینی، زهره(1375). واکنش کودکان 4-6 ساله نسبت به کتاب‌های تصویری(داستانی-تخیلی). پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
میرزایی، خلیل (1388). پژوهش، پژوهشگری و پژوهش‌نویسی. تهران: جامعه‌شناسان.
Edieann, Jay Samuels (1980). " The Effect of Picture on Children`s Attitudes toward Presented Stories".The Ohio State University, Degree, PhD.
Gomm, Robert Jeffry (2012).Content Analysis of 50 Picture Books for Latino Immigrant Children: Implications for Supportive Bibliotherapy.A thesis submitted to the faculty of Brigham Young University Department of Counseling Psychology and Special Education
Khalifeh, Abdol-Malik (2005). " A Content Analysis of The Coretta Scott King Award-Winning Picture Books from 1974 – 2004". West Virginia University, Degree EDD.
Stone, Sally Ann(1992). " Children Interpretations of Wordless Picture Books". University of Arkansas, Degree EDD.