خدمات جنبی کتابخانه های عمومی و نقش آن در جذب کودکان به کتابخانه ها

محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

مریم کاکی ¹ , حمید رضا جمالی مهموئی ² , لیلا مکتبی فرد ³

1 - کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه خوارزمی
2 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه خوارزمی
3 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه خوارزمی

تاریخ دریافت : 1392/06/09 تاریخ پذیرش : 1392/08/25 تاریخ انتشار : 1392/09/30

کلید واژه: کتابخانه‌ عمومی, خدمات جنبی, ترویج کتابخوانی, کودکان و نوجوانان, مطالعه, کتابخوانی,

چکیده مقاله :

هدف: هدف پژوهش ارزیابی خدمات جنبی کتابخانه‌های وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی و جایگاه آن در تشویق کودکان و نوجوانان به مراجعه به کتابخانه است. روش: پژوهش از رویکرد ترکیبی استفاده کرده است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه، سیاهه وارسی و مصاحبه با کتابداران استفاده شد. جامعه آماری، کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌ها در شهر تهران است کهشامل 38 کتابخانه بوده ومعیار نمونه‌گیری درجه کتابخانه‌ها بود. یافته‌ها: آموزش قرآن، داستان‌‌‌نویسی، مسابقات کتابخوانی و نقاشی، جشن و مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب، قصه گویی و تازه‌های کتاب برنامه‌های جنبی مورد اجرا در کتابخانه‌های عمومی هستند. نمایش فیلم، موسیقی و گروه‌های کتابخوانی در هیچ کدام از کتابخانه‌ها وجود ندارد. بیشترین اطلاع رسانی خدمات از طریق مدرسه، وهدف بیشتر شرکت‌کنندگان آشنایی با کتاب است. رضایت از برنامه آموزش قرآن زیاد، و مسابقات کتابخوانی و نقاشی در حد متوسط است. نتیجه‌گیری: مهمترین موانع در ارائه خدمات جنبی، کمبود نیروی انسانی، بودجه و امکانات هستند. بیشتر کتابداران وجود خدمات جنبی را در تشویق کودکان و نوجوانان در مراجعه به کتابخانه ها مؤثر می دانند. در مجموع، ارائه خدمات جنبی و تنوع آن ها در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه ها در شهر تهران در سطح پایینی قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The aim of this study was to evaluate the additional services offered in public libraries of Tehran affiliated to the Iran Public Libraries Foundation. The study also sought to determine the role of these services in promoting library membership and reading among the youth. Method: The study was a mixed-method one. The research population comprised 38 public libraries in Tehran. Using a questionnaire, a 150 young children were selected and interviews were conducted with the managers of 38 libraries . A checklist was also used to collect the data concerning the type of services offered in libraries. Findings: The results showed that different types of additional services were offered in the public libraries including teaching Qoran, reading and painting competitions, story writing, book fairs, film and cartoon screening, music performance and storytelling. Most of the advertising were done through the schools. The most popular services were teaching Qoran, film screening, music performance and painting competitions. The most satisfactory services were teaching Qoran. Conclusion: Some of the barriers in offering these services were the lack of trained staff, lack of budget and facilities. Most librarians maintained that additional services were effective in absorbing children to libraries. Overall, the level of additional services in public libraries was not satisfactory

منابع و مأخذ:

بهرامی، عرفان. (1385). «بررسی تأثیر فعالیت‌های فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر پیشرفت تحصیلی خواندن و نوشتن دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی شهرستان پاوه در سال تحصیلی 83-1382». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.

رحمانی، بتول. (1379). «فرهنگ ایجاد انگیزه مطالعاتی». فرهنگ آموزش،1(1)، ۵-۶.

زال‌زاده، ابراهیم. (1373). «بررسی وضعیت استفاده دانش­آموزان متوسطه شهر شیراز از کتابخانه‌های عمومی». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

قزل ایاغ، ثریا. (1383). «ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن: مواد و خدمات کتابخانه­ای برای کودکان و نوجوانان». تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

مبینی دهکردی. (1390). «معرفی طرح­ها و مدل­ها در روش تحقیق آمیخته». راهبرد، 60 (20)، 217-234.

مرجانی، نسرین. (1377). «بررسی وضعیت کتابخانه­های شهر ری و ارائه راه­حل برای دست یافتن به وضع مطلوب». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

ملایی، ابراهیم. (1391). «شناسایی راه‌های بهبود خدمات جنبی در کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان از دیدگاه کاربران بر مبنای رهنمودهای ایفلا و یونسکو». پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان

نورپور، رسول. (1390). «بررسی وضعیت کتابخانه­های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه­های عمومی شهر تهران از نظر مدیران آن"ها».مجله الکترونیکی نشر کتابدار، 10(2):   

http://www.ketabdar.org/magazine/detailarticle.asp?number=178

 

Bhatt, Rachana (2009). “The impact of public library use on reading, television, and academic libraries”. Jornal of Urban Economics, 68 (2), 148-166.

Celano, D., & Neuman, S.B. (2001). The role of public libraries in children’s literacy development: An evaluation report. Harrisburg, PA: Pennsylvania Library Association.