تجزیه ضرایب همبستگی عملکرد دانه با برخی از صفات مورفولوژیک در گلرنگ‌های بهاره

محورهای موضوعی : ژنتیک

محمدرضا داداشی ¹ , علیرضا احمدزاده ² , ابوالقاسم محمدی بندارخیلی ³ , بهرام علیزاده ⁴

1 - گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
2 - گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
3 - گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
4 - موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کرج

تاریخ دریافت : 1386/04/31 تاریخ پذیرش : 1387/04/31 تاریخ انتشار : 1387/03/01

کلید واژه: تجزیه علیت, همبستگی, گلرنگ, عملکرد دانه, اجزای عملکرد,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی همبستگی عملکرد دانه با اجزاء آن و برخی از صفات مورفولوژیک در گلرنگ‌های بهاره، 30 ژنوتیپ مختلف گلرنگ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. صفات مورد اندازه‌گیری شامل ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن طبق اصلی، تعداد طبق یک بوته، وزن تک بوته، زمان گل‌دهی، زمان رسیدگی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هکتولیتر، وزن 100 دانه، درصد روغن دانه و عملکرد روغن بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در اکثر صفات وجود داشت. عملکرد دانه با صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هکتولیتر، عملکرد بیولوژیک و عملکرد روغن رابطه مثبت و معنی‌داری داشت. استفاده از سه روش رگرسیون گام به گام، صعودی و نزولی نشان داد، در هر سه روش بیشترین تغییرات عملکرد دانه توسط صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن هکتولیتر و وزن100 دانه ایجاد شده است. تجزیه ضرایب همبستگی عملکرد دانه با صفاتی که بیشترین تغییرات عملکرد دانه را ایجاد کردند به همراه چهار صفت زمان رسیدگی، تعداد طبق در بوته، وزن طبق اصلی و درصد روغن نشان داد، صفات ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن هکتولیتر و وزن 100 دانه دارای اثرات مستقیم مثبت و صفات زمان رسیدگی و درصد روغن اثرات مستقیم منفی، روی عملکرد دانه داشته‌اند. بزرگترین اثر مربوط به وزن 100 دانه (352/0) و کوچکترین آن مربوط به تعداد طبق در بوته (138/0) بود. بررسی رگرسیون صفت وزن 100 دانه با برخی از صفات دیگر نشان داد که دو صفت وزن طبق اصلی و تعداد دانه در طبق اصلی، اصلی‌ترین صفات موثر بر صفت وزن 100 دانه بودند.

چکیده انگلیسی:

In order to study the correlation between grain yield and its components with some morphological characterstics, an experiment was conducted at the research station of Faculty of Agriculture, Islamic Azad University–Shabestar Branch in 2005. This experiment was arranged in a Randomized Complete Block Design with three replications, and 15 traits were measured. The results of analysis of variance showed that significant difference exist among genotypes in almost traits. Positive and significant relationships were found among grain yield with plant height, hectoliter weight, biological yield and oil yield but non-significant relationship was seen among grain yield with number of head per plant and oil percentage. Stepwise regression and path coefficient analysis of grain yield as dependent variables indicated that plant height, number of seeds per head, 100-seed weight and hectoliter weight had positive and a high effect on the grain yield. The greatest effect was related to the 100-seed weight (0.352) and the least effect was from the number of head per plant (0.138) on grain yield. The main head weight and number of seed per head impacts the most changes on 100-seed weight.

منابع و مأخذ:

اسکندری تربقان، م. (1383). ارزیابی ژنوتیپژها و تعیین همبستگی بین عملکرد دانه با اجراء عملکرد در گلرنگ در شرایط دیم. خلاصه مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان. 5-3 شهریور. ص 15.

امیدی تبریزی، ا.م.، و پوردوائی، ح. (1370). بررسی ارقام خارجی گلرنگ از نظر عملکرد دانه و روغن. گزارش پژوهش. بخش تحقیقات دانه‌های روغنی موسسه تحقیقات کرج.

امیدی تبریزی، ا. (1377). بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی ارقام گلرنگ بهاره از طریق روشهای آماری چند متغیره.پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحدکرج.

اهدایی، ب.، و نورمحمدی، ق. (1363). اثر تاریخ کاشت روی عملکرد دانه و سایر صفات زراعی ارقام گلرنگ. مجله علمی کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز. 9: 42-28.

رفیعی، ف.، و سعیدی، ق. (1384). تنوع ژنتیکی برای صفات زراعی مختلف در لاین‌های انتخابی از توده‌های بوی گلرنگ ایران و ژنوتیپ‌های خارجی. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال نهم. 2: 91-106.

فیلی‌زاده، ی. (1370). بررسی و ارزیابی صفات کمی و کیفی ارقام و لاینهای گلرنگ. پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته زراعت. دانشگاه تربیت مدرس.

قدرتی، غ.ر.، و میرزائی ندوشن، ح. (1376). بررسی تنوع ژنتیکی و سیتوژنتیکی در توده‌های بهاره بومی گلرنگ ایرانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.

 

Abel, G.H. and Driscoll, M.F. (1976). Sequential triats development and breeding for high yield. Crop Sci., 16: 213-216

Ashri, A., Zimmer, D.E. Lurie, A. Chaner, A. (1976). Evaluation of the world collection of safflower for yield and yield components and their relationship. Crop. Sci, 14: 799-802

Digming, K., Yuguand, J. (1993). Principal component of agricultural properties of 30 safflower cultivar. Third international safflower conf. China. 572-520.

Ghorpade, D.S., Tambe, S.L. Shinde, P.B. and Zope, R.E. (1993). Variability pattern in agro morphological characteristics in safflower (Carthamus tinctorius L.). Indian J. Genet, 53, 264-268.

Guo Yahai, X., and Lianlu, L. (1992). The relations between yield formation and development of flowering parts as well as growth of branches and leaves. Thied International Safflower conf. Beijing. China. 465-477.

Johnson, C., Ghorpade, P.B. and Bradley, V.L. (2001). Evaluation of the (U.S.D). A core safflower collection for seven quantitative traits. The international safflower conference, USA.

Khidir, M.O. (1974). Genetic variability and interrelation of some quantitative characters in safflower, J. Agric. Sci, 83: 197-202.

Kumar, H., Agrawal, R.K. Singh, R.B. and Singh, R.M. (1982). Correlation and path analysis of oil in safflower. Malayr. Appl. Biol, 11: 19-25.

Paliwal, R., Solahki, V. (1984), Path coefficient in safflower. Agri. J, 71(4): 257-258.

Solanaki, Z.S, and Paliwal, R.V. (1979). Correlation and path coefficient analysis in safflower Agri. J, 66: 558-560.

Tuncturk, M. and Vahdettin, C. (2004). Relationship among traits using correlation and path coefficient analysis in safflower. Asian Journal of plant Sciences, 3 (6): 683-686.

Weiss, E.A. (2000). Oil Seed Crops. Blackwell Science Ltd.. Oxford, London.

Yazdi-Samadi, B. and Abd–Mishani, C. (1989). Cluster analysis in safflower. Second international safflower conf. India. 1119-1125.

Yoguoy, J., Dingming., K. Yunfen., J. and Jikeng. Z. (1993). The analysis of the growth of safflower. Third Int. safflower conf. Bijing. china. 481-488.